KONFLIKTY
1960Daniel Szczechura
Widzowie oglądają w kinie klasyczną scenę melodramatyczną: kochanek nie zdąża opuścić sypialni mężatki, wściekły mąż strzela do niego, ona w szale zemsty zabija męża i popełnia samobójstwo. Publiczność oklaskuje film i reżysera. Tylko trzech jednakowo ubranych mężczyzn milczy. Kiedy reżyser odwiedza ich w biurze, besztają go i przekazują swoje oczekiwania. Reżyser kręci film zgodnie z ich wskazówkami. Tym razem nie będzie więc klasycznego, melodramatycznego dead end, ale pomyślne dla wszystkich zakończenie: kochanek chyłkiem opuści sypialnię, a mąż i żona będą trwali w miłosnym uścisku. Widzowie nie zaakceptują jednak takiego finału, oklaskiwali go będą jedynie trzej decydenci.
Konflikty to dyplomowy film Daniela Szczechury zrealizowany w roku 1960, gdy kino animowane przez okres powojenny uznawane za domenę twórczości dla dzieci, znów zaczyna być uważane za narzędzie artystycznego wyrazu i autonomiczną dziedzinę sztuki. Przełom ten dokonuje się w końcu lat 50. za sprawą filmów Jana Lenicy i Waleriana Borowczyka. Inspiracje ich animacjami są w filmie Szczechury widoczne na pierwszy rzut oka. Przejawiają się zarówno w technice, opartej na łączeniu wycinanki z filmem aktorskim, jak i w formie filmowego opowiadania, w którym kategorią nadrzędną staje się absurd i groteska. W jednym z wywiadów twórca wspomina: "Nie ma co ukrywać, że inspirującym przykładem były dla mnie filmy Borowczyka i Lenicy, które swoją techniką wycinanki, pozwalającą pozbyć się całego bagażu animatorów, fazistów, asystentów, zrewolucjonizowały film animowany. (...) Wprowadzenie wycinanki poszerzyło zakres tematyczny filmu." (M. Giżycki, Nie tylko Disney - Rzecz o filmie animowanym, Warszawa 2000).
Film Daniela Szczechury nagrodzony został podczas Festiwalu Etiud Studenckich PWSFTviT w Łodzi w roku 1962 jako film o szczególnych walorach publicystycznych. Odczytywano go bowiem wówczas jako krytyczny komentarz do rzeczywistości Polski Ludowej początku lat 60. Trzech mężczyzn, którzy nie oklaskują pierwszej wersji filmu identyfikowano jako cenzorów ingerujących w proces twórczy i zmuszających reżysera do rozwiązań dalekich od jego autorskich pomysłów. Szczechura pokazywał opresyjność systemu totalitarnego wobec artysty i wobec widzów, którzy oglądać mogą wyłącznie to, na co władza pozwala. Połączenie technik animacji w Konfliktach staje się wehikułem znaczeń. Paradoksalnie obrazy oglądane na ekranie odczuwane są jako bardziej autentyczne niż "wycięta" widownia. Rzeczywistość PRL-u postrzegana jest jako sztuczna, wykreowana, a świat tworzony przez artystę jako prawdziwy. Andrzej Kossakowski dostrzega w pierwszych utworach Szczechury pewien charakterystyczny rys, który z pewnością jest w pewnej mierze konsekwencją doświadczeń artystycznych autora w Studenckim Teatrze Satyryków. Konflikty, Maszyna (1961), Litera (1962) i Fotel (1963) stanowią grupę filmów, "której główną pod względem treściowym cechą jest dążenie do ośmieszania ludzkich przywar i anomaliów utrudniających życie społeczne. Autor sprowadza przedmiot krytyki do absurdu, co - zgodnie z prawami karykatury satyrycznej - uwypukla problem i nadaje mu cechy uogólniające." (A. Kossakowski, Polski film animowany 1945-1974, Wrocław 1977, s. 100).