OD NOWA
1982Małgorzata Potocka
Etiuda dokumentalna Małgorzaty Potockiej to dokonany na gorąco zapis strajku studenckiego, do którego doszło w łódzkiej Szkole Filmowej w grudniu 1980 roku.
Gdy studenci w październiku wrócili na uczelnię, sytuacja w Szkole była już napięta. W kraju wrzało. W sierpniu zostały podpisane Porozumienia, a we wrześniu powołano Niezależne Zrzeszenie Studentów, zarejestrowane ostatecznie na początku 1981 roku. Strajk w Szkole zorganizowały Zarząd Uczelniany Niezależnego Zrzeszenia Studentów i Komisja Odnowy Uczelni. Domagano się przede wszystkim zapewnienia autonomii i zmian zmierzających do demokratyzacji Szkoły, między innymi wyboru przez Senat nowego rektora. W szkole rozwieszono i wymalowano hasła: "Autonomia", "Nic o nas bez nas" (nawiązujące do tytułu filmu Krzysztofa Kieślowskiego i Tomasza Zygadły Robotnicy '71. Nic o nas bez nas). Na skutek protestów stanowisko rektora stracił Stanisław Kuszewski, sprawujący tę funkcje od początku lat 70., na jego miejsce powołano Romana Wajdowicza. Dziekanem Wydziału Operatorskiego został Janusz Połom, który aktywnie uczestniczył w strajku.
Twórcy etiudy Od nowa poruszają się z kamerą po szkolnych korytarzach, zaglądają do Sali Senatu, która stała się centrum strajku i miejscem spotkań, do sali projekcyjnej, w której odbywały się nocne pokazy filmów. Protest studentów i młodych pracowników Szkoły miał charakter strajku okupacyjnego pod hasłem "Solidarne czekanie". Na sfilmowanej przez ekipę młodych filmowców tablicy możemy przeczytać: "4 XII 1980: Pełna gotowość strajkowa. Wszyscy ze śpiworami zostajemy w szkole." Ruchliwa kamera z ręki, dźwięk pełen zakłóceń oddają atmosferę tego czasu. Lech Lechowicz w odniesieniu do zdjęć Andrzeja Września, który fotografował protest, pisze: "Oglądając je, nie mamy wątpliwości, że ich autor oraz jego koledzy, uczestnicy strajku, są autentycznie - jak większość Polaków w tym czasie - poważnie i radośnie zaangażowani. I nie jest to jedynie przejaw naturalnej studenckiej skłonności do zabawy, ale coś znacznie poważniejszego, czego świadomość odczytać można z wyrazu twarzy, gestów oraz międzyludzkich relacji." (A. Wrzesień, Filmówka '80. Solidarne czekanie, Łódź 2020, s. 15). Wśród widocznych w kadrach wykładowców i studentów dostrzec można Józefa Robakowskiego, Pawła Kwieka, Piotra Bikonta, Jacka Snopkiewicza, Piotra Zarębskiego. Przy stole senackim zasiadają między innymi Kazimierz Karabasz, Henryk Kluba, Kazimierz Konrad. W scenie nakręconej przez Potocką z reporterską swadą do kamery wypowiada się prof. Krystyna Zwolińska. Twórcy próbują oddać dynamikę protestu opartą na następstwie spotkań i burzliwych dyskusji oraz długiego czekania. Film otwiera scena, w której kilkoro studentów odnosi się do hasła odnowy. W ich głosach pobrzmiewa przekonanie, że odnowa dopiero się rozpoczęła, że na razie niewiele udało się zrobić. Tytuł filmu sugeruje, że wszystko trzeba zacząć od nowa.