HISTORIA FILOZOFII PO GÓRALSKU WEDŁUG KS. JÓZEFA TISCHNERA
- Serial dokumentalny - fabularyzowany
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:1998-2005
- Barwny (negatyw 16 mm; Kodak),
Lokacje: Podhale.
Dwie serie 10-minutowych filmów inspirowanych tekstami ks. Józefa Tischnera.
Piersza seria została zmontowana jako 56-minutowy film telewizyjny, prezentowany na krakowskim, gdyńskim i wrześnieńskim festiwalach i emitowany w TVP.
Czy klasyczną filozofię rzeczywiście stworzyli Grecy? Ksiądz Tischner był pewien, że Grecy to nie byli Grecy, lecz górale, którzy "udawali greka". Na początku bowiem nie było Greków, lecz wszędzie - górale. Witold Bereś i Artur Więcek zaadaptowali w odcinkach jego słynną "Historię po góralsku" dla Programu I TVP. W tych maleńkich widowiskach, zrealizowanych w tatrzańskich plenerach, pojawili się prawdziwi bohaterowie opowieści ks. Tischnera oraz aktorzy teatrów krakowskich.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Asystent reżyseraodcinki: 1-4odcinki: 8-14
- Scenariusz
- Zdjęcia
- Współpraca operatorskaodcinki: 1-14odcinki: 1-14odcinki: 5-14seria 3seria 3nie występuje w napisach
- Oświetlenieseria 3
- Wózkarzseria 3seria 3
- Scenografiaodcinki: 1-14; w napisach określenie funkcji: Dekoracjeodcinki: 1-4; w napisach określenie funkcji: Dekoracjeseria 3
- Współpraca scenograficznaodcinki: 5-7odcinki: 8-14Filip Sobórodcinki: 8-14odcinki: 8-14
- Muzykaseria 3
- Opracowanie muzyczneodcinki: 1-7odcinki: 8-14
- Dźwiękodcinki: 1-2, 4odcinki: 8-14seria 3
- Współpraca dźwiękowaodcinki: 3
- MontażAndrzej Zielińskiodcinki: 1-4odcinki: 2, 4-14seria 3
- Współpraca montażowaodcinki: 6-7
- Charakteryzacjaodcinki: 1-4odcinki: 8-14
- Opieka artystycznaodcinki: 8-14
- Fotosynie występuje w napisach
- Kierownictwo produkcjiodcinki: 1-4odcinki: 1-4odcinki: 5-14
- Kierownictwo produkcji IIodc. 1-7; nie występuje w napisach
- Współpraca produkcyjnaodcinki: 8-14odcinki: 8-14
- Script (Sekretariat planu)odcinki: 8-14seria 3
- Pomoc na planieseria 3seria 3
- Współpracaodcinki: 5-7Marta Kiełbodcinki: 5-7Anna Sobczakodcinki: 5-7
- Producent wykonawczynie występuje w napisach
- Produkcjadla Programu 1 TVP
- Obsada aktorskaNarratorAutor
Pierwowzoryschowaj
Pierwowzór | |
HISTORIA FILOZOFII PO GÓRALSKU | |
Autor | Józef Tischner |
Nagrodyschowaj
- 1999Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
- 2000Września (Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej "Prowincjonalia")-Nagroda Specjalna Organizatorów
za szczególny rodzaj piękna
Patrz także:schowaj
- 2006Film dokumentalny / Artur Więcek "Baron"
- 2018Spektakl telewizyjny / Józef Tischner Wanda Czubernatowa / Artur Więcek "Baron"
TALES Z MILETU CZYLI STASEK NĘDZA Z PARDAŁÓWKI
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1998
- 9'30''
Tales z Miletu naprawdę nazywał się Staszek Nędza z Pardałówki, za filozofowanie wziął się po prostu z nudów, a obserwując "słonkowy cień" powstrzymał budowę na Podhalu najwyższej kościelnej wieży i wpadł na twierdzenie, którego dziś dzieci uczą się w szkole.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaStasek NędzaTeresa Chowaniec RybkaAnna Polak
ANAKSYMANDER CZYLI STEFEK ŁACIOK Z CHYŹNEGO
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1998
- 9 min
Grecki rzekomo Anaksymander naprawdę nazywał się Stefan Łaciak z Chyżnego, a jego koncepcja pustki i nicości jako sprawczej siły wszechrzeczy to nic innego jak góralska "pustać", której trudno nie dostrzec spoglądając rankiem na orawską stronę. Tyle, że kompanii chyba nie zdoła przekonać - dla jednego z górali "nic to pół litra na dwóch".
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaStefek ŁaciokAndrzej Chowaniec RybkaTadeusz Szostak Berda
ANAKSYMENES CZYLI JÓZEK STASZEL Z MARUSYNY
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1998
- 10 min
Anaksymenes naprawdę nazywał się Józef Staszel z Marusyny, który polemizował z twierdzeniem swego stryjka, Stefana Łaciaka - Anaksymandra, że siłą najważniejszą jest "nicość". Upierał się bowiem, że rządzi "oddech", a do wniosku takiego nakłaniała go obserwacja podhalańskiej wiatrów i podhalańskiej przyrody.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskajako Józef StaszelKatarzyna Trebunia TutkaŁukasz Skupień RabianJózef Dorula PyrlickaJózef Dorula Galica
HERAKLIT Z EFEZU CZYLI JĘDRZEK CHMURA Z PYZÓWKI
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1998
- 8'30''
Autorem powiedzenia "pantha rei" był nie Heraklit z Efezu, ale Jędrzej Chmura z Pyzówki. Wzięło się to z tego, że w dzieciństwie zapatrzył się w ognisko w podhalańskiej "kolibie", więc potem doszedł do wniosku, że to ogień właśnie. A dlaczego akurat "wszystko płynie"? A skąd wiedzieć można co przyjdzie człowiekowi do głowy, gdy zapatrzy się w ogień?
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaJędrzek ChmuraTadeusz Stasik-Michałek
PITAGORAS CZYLI JĘDREK WAKSMUNDZKI Z OSTROWSKA
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1999
- 9'30''
Jak prawią bankierzy, na początku i na końcu jest cena. Ale Jędruś Waksmudzki, góralski Pitagoras, mówi, że nie cena, ale cyfra. Bo w niej mieści się cena, taniec góralski na cztery i cała muzyka wszechświata. O tym Pitagoras wykłada w podhalańskiej "Szkole Cyfrowacy" - najpierw dzieci muszą się nauczyć tańca właśnie i słuchania, a w następnym dopiero roku - zadawania pytań. Bo najważniejsze jest, by umieć słuchać - wtedy można usłyszeć "harmoniję przestworzy". A z cyfr najważniejsza jest "trzy", bo można wypowiedzieć "święty, święty, święty"... Ale koniec szkoły był smutny, bo rozniosła się plotka, ze szkoła to masońska sprawa. I zaczęły się prześladowania#
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaPitagorasŁukasz BielAneta GutJoanna GutTomasz GutStanisław GutMałgorzata GałAnna MalacinaMaciej MedesJasiek MalacinaTadzio SzostakArek Okręglak
SOKRATES CZYLI JĘDREK KUDASIK
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1999
- 11 min
Zaczęło się od tego, że Romkowi objawiła się Matka Boska, która powiedziała, iż na Podhalu najmądrzejszy jest Jędrek Kudasik (czyli Sokrates), który zajmuje się naprawianiem rozumu. To Jędrkowi wcale się nie podobało, bo nie widział się jako najmędrszego. Zaczął więc ludzi wypytywać czy wiedzą co robią. Ale żaden nie potrafił odpowiedzieć mu przekonująco. Wówczas podhalański Sokrates zdał sobie sprawę, że widać Matka Boska się nie myliła, bo on to przynajmniej jak nie wie, to nie myśli, że wie. "Ludziska jeden rozum majom, a kozdy rozumuje inacej. Krowa i łowca jednom trowe zrejom, a gówno inkse. Poznaj cłeku samego siebie. Cym ześ cłeku jest? Mos noge, aleś przecie nie nogom. Mos brzuch, aleś przecie nie brzuchem. Mos płuco, aleś przecie nie płucem. Do reśty mos i ciało, aleś przecie nie ciałem. No to cym - eś? Dusom - ześ cłeku, dusom, a nie ciałem". Ale ze spotkań z ludźmi Jędrek najważniejszy wniosek wyciągał taki, że do dobrego człowieka, nie ma przystępu żadne zło, ani za życia, ani po śmierci.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaSokratesAndrzej Chowaniec RybkaRomekgłos Matki Boskiej
SOKRATES I KSANTYPA CZYLI JĘDREK KUDASIK Z BABOM SWOJOM WANDOM
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:1999
- 10 min
Podhalański Sokrates, czyli tak naprawdę Jędrek Kudasik uczył, że nie tylko dzieci trzeba wychowywać, ale i dorosłych. W czasie jazdy saniami tłumaczy przyjacielowi, że aby zrozumieć co jest w duszy człowieka, trzeba się przebudzić i tu musi ktoś pomóc. Żona Jędrka, nie żadna Ksantypa, lecz Wanda Kudasikowa, pogodzić się z tym nie mogła, że jej chłop miast w domu pracować, rozmyśla. Wreszcie i przed sąd postawiono Jędrka: "za to, że bada rzeczy skryte pod ziemiom i w niebie, targając się na prawo boskie, skrywające to przed człowiekiem". Ale wtedy wybroniła go żona, tłumacząc, że nic złego nie czyni, a tylko "Budzi ludzi, coby umieli myśleć". Tak więc u górali, inaczej niż u Greków, historia cała skończyła się pogodnie, bo to pogodny lud.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaSokratesKsantypaAndrzej KudasikMarcin KudasikFranciszek GąsienicaBenedykt SzwajnosAndrzej Chowaniec RybkaAndrzej SagułaMateusz Nędza Kubiniec
ARYSTYP Z CYRENY CZYLI ZYGMUNT KUCHTA Z BUKOWINY TATRZAŃSKIEJ
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:2000
- 9 min
Pierwszy odcinek drugiej serii "Historii filozofii po góralsku".
Arystyp z Cyreny naprawdę nazywał się naprawdę nazywał się Zygmunt Kuchta z Bukowiny Tatrzańskiej. Był najważniejszym hedonistą. Wokół tego słowa narosło tyle nieporozumień, że księża nawet to ganili. A tymczasem to nie grzech cieszyć się radościami i uciekać od smutków. Tak przynajmniej robią na Bukowinie, gdzie się radują życiem, podczas gdy Grekom chodziło tylko o fizyczną przyjemność.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaArystypFranciszek ChowaniecAndrzej SzymczykBukowianie (zespół)
PROTAGORAS SPOTYKA GORGIASZA CZYLI JÓZEK KLAMERUS Z ŁOPUSZNEJ I JASIU ANTOŁ Z BAŃSKIEJ
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:2000
- 9'30''
Opowieść o spotkaniu Protagorasa z Gorgiaszem jest drugim odcinkiem drugiej serii telewizyjnej adaptacji książki ks. Tischnera. Zdaniem narratora, cytującego ks. Tischnera, Protagoras, który twierdził, że miarą człowieka jest sam człowiek, naprawdę nazywał się Józek Klamerus od Sowy z Łopusznej. Jego przyjaciel Gorgiasz zaś to był Jasiu Antoł z Bańskiej. Byli to sofiści. Jedni na Podhalu mówili o nich źle, inni - dobrze. Mówiono, że uwielbiają ze słabszego twierdzenia czynić silniejsze i odwrotnie, ale powiadano również, że to oni uwolnili rozum z guseł i zabobonów. Po góralsku po dziś dzień nazywa się ich "sysoły", czyli mądrale. Protagoras nawet na piekną żonę nie spoglądał, tylko dumał, że każda rzecz ma dwie strony: dobrą i złą. Ba, nawet Boga człowiek kroi na własną miarę. Dlatego powiadał: nie prawdy szukal, ale kolegów. Najważniejsza jest współtona. To od tego właśnie filozofa powstała pierwsza "Solidarność". Ale potem wszyscy zapomnieli o radach Protagorasa-Klamerusa. Zaczęli się kłócić o prawdę i "Solidarność" się skończyła.
[www.tvp.com.pl]
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaProtagoras czyli Józek KlamerusAndrzej Chowaniec RybkaGorgiasz czyli Jasiu AntołPaweł ParaWojciech Polak
DIOGENES Z SYNOPY CZYLI JÓZEK BRYJKA Z OCHOTNICY
- Odcinek serialu
- Rok produkcji:2000
- 8 min
Zdaniem narratora, po wnikliwych badaniach podhalańskich uczonych okazuje się, że Diogenes z Synopy to naprawdę Józef Bryjka z Ochotnicy. Gadali o nim, że głupi, ale swój rozum ma. W końcu stał się wzorem dla wszystkich górali. Przesiadywał w beczce po winie - była niemała i trochę rozeschnięta. Z tej beczki głosił, że najważniejsze to nie dać się przywiązać do ziemskich dóbr: lepiej nic nie mieć, marnie żyć, ale zachować wolność i nie giąć karku przed możnymi tego świata. I tak też czynią na Podhalu. Pewnego razu przyszedł do Józka z Ochotnicy wielki pan z zamku w Niedzicy. Zobaczył, że z niego biedak, chciał go więc czymś obdarować, lecz nie wiedział, czego Józkowi trzeba. Spytał zatem, czego by chciał. A ten mu na to: co byście mi panie słonka nie zasłaniał. Pan z Niedzicy spróbował jeszcze raz. Posłał do biedaka dworzanina. Ten widzi, że Józek warzy sobie na ogniu bryjkę, a mizerna to była zupka. Mówi więc: gdybyś umiał trochę karku zgiąć, to w zamku mógłbyś nie takie jedzenie mieć. A mędrek z Ochotnicy odpowiedział: gdybyś umiał taką bryjkę warzyć, to byś przed panem karku giąć nie musiał. Józek Bryjka z Ochotnicy zmarł w Jurgowie i tam go pochowali. Dziś już mało kto wie, gdzie jego grób, ale przepis na dobrą bryjkę po nim został. A że każdy góral umie bryjkę przygotować, to i nie musi przed nikim karku giąć. [TVP]
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaDiogenes czyli Józek BryjkaRobert KoprowskiWojciech JędrolJarosław KolasaTomasz BuńdaPaweł Wapiennik