KOŚĆ W GARDLE

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1996
• Premiera:
  1996. 11. 14
• 76 min

Kilkanaście lat temu recenzje wydawanych w Polsce powieści i opowiadań tego autora - "Wykład profesora Mmaa", "Kardynał Pölatüo", "Tom Harris", "Generał Piesc i inne opowiadania", "Euklides był osłem" - trafiały do działu: proza obca. Napisaną w 1959 r. w Londynie jednoaktówką "Kość w gardle" Teatr Dwójki przedstawia w cyklu "Premiera polska". Stefan Themerson (1910-88) i jego żona Franciszka, malarka, grafik i scenograf, partnerka wielu przedsięwzięć artystycznych - większość życia spędzili na emigracji. Debiutowali na przełomie lat 20. i 30., największą popularność w Polsce przed wojną zyskali dzięki książkom dla dzieci, które pisał Stefan, a ilustrowała Franciszka. Wspólnie zrealizowali kilka eksperymentalnych filmów, organizowali w Polsce i za granicą pokazy europejskiej awangardy filmowej. W 1938 r. przenieśli się do Paryża. Stefana, żołnierza Wojska Polskiego we Francji, wojenne losy rzuciły potem do Anglii, gdzie od 1942 r. Zamieszkał z żoną na stałe. Założyli awangardową oficynę wydawniczą, ich twórczość i działalność zyskała uznanie wielu wybitnych przyjaciół, jak noblista Bertrand Russell. Zarówno w wydawnictwie, jak i w prowadzonym przy nim swego rodzaju klubie kultywowali idee i atmosferę polskiej awangardy lat międzywojennych. W powojennym pisarstwie Stefana Themersona, jego przewrotnym intelektualizmie, humorze zmierzającym ku parodii i grotesce, sceptycznej refleksji filozoficznej i etycznej - krytycy odnajdują zbieżności z ideami i klimatem twórczości Witkacego.
"Kość w gardle" jest quasi-filozoficznym dyskursem demaskującym hipokryzję naszej kultury, nieustannie popadającej w sprzeczność z głoszonymi przez siebie normami etycznymi. Najważniejszy wydaje się konflikt pomiędzy moralnym zakazem zabijania a koniecznością zadawania śmierci. Zabijamy na wojnie, bo kochamy swój kraj. Zabijamy w czasie pokoju, w imię idei, prawa. Zabijamy, bo jest to biologiczna konieczność. Podstawową sprzeczność ludzkiej natury bohaterowie sztuki rozważają na przykładzie wilków. Wilk, tak jak człowiek, nie znosi zapachu "rozkładających się protein". Przymykając oczy pożera więc ofiarę, by jak najszybciej pozbyć się krwistego mięsa, pamiętając o tym, że martwy żer zacznie wydzielać nieznośną woń. Wilk nie może zrozumieć, dlaczego - skoro został stworzony z alergią na zapach śmierci - nie dano mu być roślinożercą. Czuje, że jest w centrum wiekuistego konfliktu, jest kością w gardle Pana Boga. Ten filozoficzny wywód snuje tajemniczy komiwojażer, który przybywa do dworku państwa Farenheit w hrabstwie Kent. W sztuce Themersona, będącej pastiszem angielskich dramatów familijnych, jest to tradycyjna figura Obcego, który obnaża fałszywą sielankę rodzinną. Mrs. Diana, osoba o dość śmiałych poglądach na rewolucję obyczajów, prowadzi właśnie błyskotliwą dyskusję ze swymi dorosłymi dziećmi na temat postępu i konserwatyzmu. Ma za złe swym latoroślom ich zacofanie - pianiście Johnowi, że marzy o ciele kobiety zamiast je tulić, szalejącej na wrotkach Mary, że dwóch rzeczy panicznie boi się utracić, wiary i dziewictwa, przyrośniętemu do motocykla Steve'owi, że czuje się silny i odważny tylko w grupie wyrostków na ich ryczących maszynach. Rodzinne spory przerywa przybycie pana Barnuma z dwiema olbrzymimi walizami, które kryją w sobie niezwykły towar: odgłosy wycia głodnych wilków. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj