KONGRES NIEDOKOŃCZONY

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2009
• Barwny, 51 min

Przygotowania do organizacji jesienią IV Kongresu Kultury Polskiej nieodparcie przywodzą wspomnienia dramatycznie przerwanego wprowadzeniem stanu wojennego II Kongresu z grudnia 1981 roku. Ówczesny przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Jan Białostocki w przemówieniu inauguracyjnym powiedział, że powodem zorganizowania kongresu była chęć spojrzenia w przyszłość polskiej kultury. Warto obecnie po 20 latach istnienia wolnej, demokratycznej Polski zweryfikować tamtą wizję. Tej właśnie refleksji byłby poświęcony film dokumentalny, ponieważ zachowała się w archiwach TVP prawie cała retransmisja kongresu nigdy dotąd nie emitowana. Z dzisiejszego punktu widzenia jest to zapis wyjątkowy nie tylko dlatego, że nikt wówczas nie przewidział rewolucji w komunikacji kulturowej i społecznej spowodowanej możliwościami jakie daje dostęp do Internetu. Nikt też nie przypuszczał, że znajdziemy się w strukturach Europejskich. Ale przede wszystkim jest to materiał fenomenalny, ponieważ intelektualiści i artyści wypowiadali się w sposób całkowićie otwarty i wolny. Wiedzieli co było złe, co szkodziło rozwojowi kultury w przeszłości, przed sobą natomiast nie mieli nic poza eksplozją swobody, żadnych realnych przesłanek dotyczących zmian politycznych i ekonomicznych, wręcz przeciwnie. Jak powiedział wówczas Jan Józef Szczepański: kongres przypomina orkiestrę grającą na tonącym Tytanicu. Dlatego można było stworzyć wizję nieograniczoną i idealną. Z równym entuzjazmem oklaskiwano mówców optujących za samofinansowaniem się kultury jak i tych, którzy nakładali na państwo obowiązek upowszechniania dóbr kultury i zapewnienia społeczeństwu równego do niej dostępu. Słusznie żądano swobodnej wymiany kulturalnej i naukowej ze światem, jednocześnie w ogóle nie brano pod uwagę, że to otwarcie na świat przyniesie również konsumpcyjną popkulturę. Twórcy i odbiorcy kultury jawili się jako równoprawne, świadome podmioty społeczne o zbliżonych aspiracjach. Może właśnie dzięki nieprzewidywalności zmian ustrojowych, transformacji gospodarczej i społecznej na kongresie w 1981 r. bez ograniczeń, niejako w formie czystej wyznaczono priorytety i określono warunki rozwoju bogatej i w pełni niezależnej kultury. Zadaniem filmu będzie pokazanie na ile ówczesna wizja zrealizowała się w wolnej Polsce. Wizja kultury tworzonej bez cenzury, niezależnej, pluralistycznej, pozbawionej ksenofobii, nacisków politycznych, kultury na najwyższym poziomie, związanej z nauką, edukacją, służącą świadomemu jej potrzeb społeczeństwu. Nie idzie tu o wartościowanie, na dzielenie rzeczywistości kulturalnej Polski XXI wieku na klęski i sukcesy. Celem filmu będzie pokazanie przekształceń zachodzących w kulturze pod wpływem wolnego rynku, zmian struktury społecznej i modernizacji. Zweryfikowanie ówczesnych ideałów z dzisiejszą rzeczywistością może nam uświadomić co można i należy dziś zmienić i naprawić.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj