ŚWIADEK

• Film dokumentalny
• Rok produkcji:
  1996
• 35 '

Stacjonujące wzdłuż całego Półwyspu Apenińskiego polskie oddziały Armii Andersa "puchły": przybywali do nich Ślązacy zwolnieni z obozów, żołnierze AK, którym udało się wydostać z kraju, kto tylko mógł. Koniec wojny powitało w nich 112 tysięcy ludzi. To był problem. Brytyjczycy próbowali go jakoś rozwiązać, organizując Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia, w którym żołnierze mieli się przygotowywać do życia w pokoju, a jednocześnie namawiali ich do powrotu do Polski: było to wyjście optymalne z ich punktu widzenia, tanie i niekłopotliwe. Jan Romanowski jednak już wcześniej wiedział, że nie wróci do kraju, nie tylko ze względów politycznych. Jego Polska już nie istniała. Tam, gdzie stał jego rodzinny dom, była radziecka Ukraina. Bohater filmu urodził się w 1916 roku w Horożance w woj. tarnopolskim. Ukończył gimnazjum w Stanisławowie, a potem zgłosił się do wojska jako ochotnik i ukończył szkołę podchorążych w Grudziądzu. Po przejściu do rezerwy podporucznik kawalerii podjął studia w Politechnice Lwowskiej. Mobilizacja zastała go na praktyce wakacyjnej. 27 września, zgodnie z rozkazem, opuscił ze swoim oddziałem Polskę. Przekroczył granicę węgierską i znalazł się w obozie internowanych, skąd udało mu się uciec. Dotarł do Francji, do ośrodka formowania Armii Polskiej w Coetquidan. Nie mógł jednak zaakceptować niesmacznych rozgrywek politycznych, na które gen. Sikorski pozwalał. Postanowił wrócić do Polski, by walczyć. Wraz z przyjacielem Krzysztofem Grodzickim od południa przedostał się na teren kraju, lecz wpadł w ręce sowieckiego patrolu. Rannego Jana Romanowskiego umieszczono w lwowskim więzieniu. Torturowany, po prawie rocznym śledztwie przyznał się kim jest. Wówczas przewieziono go do Moskwy, na Łubiankę. Jego rozprawa odbyła się w lipcu 1941 roku na Butyrkach. Skazano go na karę śmierci. Wyroku nie wykonano. Trwała już wojna niemiecko-rosyjska. Usiłowano go zmusić do podpisania deklaracji współpracy. Bramy więzienia otworzył przed nim pakt Sikorski - Majski i decyzja o tworzeniu Armii Polskiej w ZSRR. Znalazł się w jej szeregach z aparatem fotograficznym, który kupił przed wyjazdem z Moskwy. Odtąd ciągle fotografował, dokumentując życie polskiego wojska i ważniejsze wydarzenia. Był ich bezpośrednim świadkiem: został adiutantem płk. Okulickiego, a później, już po ewakuacji armii do Iranu, zajął miejsce zmarłego na tyfus adiutanta gen. Andersa. Nie wszystko, co wtedy widział i słyszał dobrze dzisiaj wspomina. W lutym 1944 roku z II Korpusem Polskim przybył na front włoski. Był pod Monte Cassino, pod Ankoną i w Bolonii. W lutym 1946 roku ożenił się w Rzymie z poznaną w wojsku Polką. Po wojnie dotarł wraz z nią do Kanady, gdzie żyje od 1946 roku i czuje się Kanadyjczykiem.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 2009
  Częstochowa (Polonijny Festiwal Multimedialny "Polskie ojczyzny")-Nagroda Specjalna
  w kategorii: Życie i dzieło gen. Władysława Andersa
  Michał Bukojemski

ŻAŁUJĘ TYLKO JEDNEGO

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 22 min

Film prezentowany w telewizyjnym cyklu "WIELKA MAŁA EMIGRACJA". To było w krakowskim Liceum im. Nowodworskiego. Z lekcji łaciny wywołał go woźny i szepnął, że przyszli po niego funkcjonariusze UB. Marian Prusek uciekł tylnym wyjściem. Potem w życiu nie żałował niczego, z wyjątkiem tego właśnie, że musiał uciekać. Gdyby nie to, pozostałby w kraju i pracował dla niego, tak jak pragnął. Bohater filmu urodził się w 1926 roku w kieleckiej wsi Węgrzynów. Zdał do liceum w Jędrzejowie, lecz wybuchła wojna. W listopadzie 1939 roku był już w konspiracji, jednocześnie uczył się na tajnych kompletach i w podchorążówce. Był w II Kompanii Batalionu Szturmowego "Las" 74 Pułku Piechoty AK. Odznaczony Krzyżem Walecznych za dzielność w bitwie pod Radkowem, w której został ranny, zakończył wojnę wraz z wejściem Rosjan na Kielecczyznę. Zgodnie z rozkazem, z kilkoma zaufanymi kolegami zakopali broń na podwórku jednego z nich. Poszedł do szkoły, by szybko nadrobić czas zabrany przez wojnę. Wkrótce okazało się, że ktoś doniósł do UB o ukryciu broni. Schronił się w Krakowie. Po ucieczce z lekcji łaciny udało mu się przedostać na Zachód. Dotarł do Bolonii, skąd z II Korpusem udał się do Wielkiej Brytanii. Tam wiosną 1948 zdał maturę. W 1951 roku, dzięki pomyślnemu dla niego splotowi wydarzeń, otrzymał amerykańską wizę. W Stanach Zjednoczonych od razu powołano go do wojska, do piechoty morskiej. W końcu został pilotem. Za sterami samolotu przepracował aż do emerytury. Marian Prusek jest zadowolony ze swego życia, ciągle jednak żałuje, że musiał je przeżyć z dala od ojczyzny.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

WIĘKSZY WRÓG

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny, Reportaż historyczny
• 27 min

Film prezentowany w cyklu "WIELKA MAŁA EMIGRACJA" [7] Opuścił Polskę pod koniec 1947 roku. Na pokładzie rybackiego kutra dotarł wraz z żoną na Bornholm, potem przedostali się do Szwecji. W 1950 roku oboje znaleźli się w Kanadzie. Tam podjęli pracę w szpitalu. Ona zmywała naczynia. On przewoził zmarłych do kostnicy, zajęcie polegało więc głównie na czekaniu, miał zatem czas, by się uczyć. Wreszcie, zaczynając praktycznie od zera, został - jak tego pragnął w ojczyźnie - architektem. Maciej Szymański nie myśli dziś o powrocie do kraju. Po pierwsze, wrósł w Kanadę. Po drugie, nie może pogodzić się z ideą grubej kreski. Spostrzega, że dla dwóch pokoleń rodaków żyjących między Bugiem a Odrą, ojczyzna była Polską, którą wprawdzie chcieli zmienić, ale jednak Polską. Rozumie to, lecz nie akceptuje, dla niego bowiem nie była to Polska, lecz kraj pod okupacją sowiecką. Maciej Szymański urodził się w 1926 roku w Warszawie i w stolicy ukończył Gimnazjum Ojców Marianów na Bielanach. Już wtedy należał do tajnej organizacji "Noga", czyli Narodowa Organizacja Gimnazjalna. Kiedy wybuchła wojna, wstąpił do skrajnie prawicowego Związku Jaszczurczego. Uczył się nadal na tajnych kompletach, a w 1943 roku skończył drugi turnus szkoły podchorążych NSZ, potem został jej instruktorem i adiutantem jej dowódcy, kpt. Salskiego. Po klęsce Niemców pod Stalingradem, NSZ nie mógł porozumieć się z AK. W opinii dowódców NSZ Niemcy z pewnością mieli przegrać wojnę, a wówczas Polacy stanęliby w obliczu drugiego wroga - ZSRR, stąd też byli przeciwni wszelkim akcjom sabotażowym AK osłabiającym niemieckie siły na Wschodzie. Te nieporozumienia sprawiły, że NSZ nie było poinformowane o terminie wybuchu powstania w Warszawie. Szymański jednak w nim walczył. Po wojnie, późną wiosną 1945 roku, podjął studia architektoniczne w Krakowie. Konspirował nadal. Działał w siatce łączącej Polskę z Regensburgiem, która ułatwiała Polakom wydostanie się z kraju przez Czechosłowację. Wtedy jednak dowiedział się, że funkcjonariusze UB są na jego tropie. Pojechał do Warszawy.Kontynuował studia na Wydziale Architektury. Ożenił się. Wkrótce ostrzeżono go, że grozi mu aresztowanie. Zdecydował się opuścić kraj.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

UŁAN

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 24 '

Przodek bohatera filmu, Jan Niepomucen Dziewanowski,uczestniczył w brawurowej szarży polskich szwoleżerów pod Somosierrą. W kawalerii służył jego ojciec, a także wiekszość kuzynów. Była to rodzinna tradycja, a po części i snobizm: ta formacja uważana była za lepszą niż pozostałe.Marian Kamil Dziewanowski urodził się na Kresach Wschodnich, w Żytomierzu. Uczył się jednak w Warszawie, w szkole księży pijarów na Bielanach. Tam poznał Edmunda Osmańczyka, który w 1936 roku ściągnął go do pracy w mieszczącej się w Berlinie Centrali Prasowej Związku Polaków w Niemczech. Po pół roku przyjął propozycję zostania korespondentem Polskiej Agencji Telegraficznej. Uczestnicząc w konferencjach prasowych obserwował narastającą agresję hitleryzmu i przygotowania Niemców do wojny.W sierpniu 1939 roku znalazł się w szeregach armii. Zgodnie z rodzinną tradycją, trafił do 3 Pułku Szwoleżerów, a jego szwadron miał być osłoną mobilizacji na granicy Prus Wschodnich. Na Litwie dostał się do niewoli. Uciekł, przedostał się do Rygi, potem do Szwecji. Na początku 1940 roku był już w Wojsku Polskim we Francji. Po kapitulacji tego kraju, na pokładzie "Batorego" popłynął do Anglii. W Szkocji jakiś czas jako tłumacz wspomagał szkoloną tam grupę cichociemnych. Potem, wykorzystując swe dziennikarskie doświadczenia, został redaktorem audycji radia BBC nadawanych na Polskę, a wreszcie pomocnikiem attache# wojskowego w Waszyngtonie do spraw prasowych. Zakończenie wojny świętował w Anglii. Wiedział, czym jest ZSRR i komunizm, nie myślał więc o powrocie do Polski, która znalazła się w strefie radzieckich wpływów. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Podjął studia historyczne na Uniwersytecie Harvarda. Doktoryzował się z historii Rosji. Potem pracował naukowo. W filmie Marian Kamil Dziewanowski opowiadając o swym życiu zastanawia się też nad losem polskiej emigracji. Porównując tę po powstaniu listopadowym, nazwaną Wielką Emigracją, z tą powojenną, nazwaną Małą, stwierdza, że pierwsza była wielka swoimi szczytami, ale dokonania szerokich rzesz tej drugiej wypadają lepiej. Setki tysięcy Polaków, którzy wybrali życie z dala od kraju, potrafiły zupełnie dobrze poradzić sobie na obczyźnie. Ich poprzednicy wegetowali we Francji w obozach i przytułkach.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

PESTKA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 25 min

Film prezentowany w telewizyjnym cyklu "WILEKA MAŁA EMIGRACJA". W Wielkiej Brytanii nie mogli znaleźć ani pracy, ani mieszkania. Zdając sobie sprawę, że w tym kraju nie zdołają się urządzić, w 1949 roku postanowili wyemigrować do Kanady. Aby móc to zrobić, musieli tam kupić ziemię. Farma była piękna, lecz z całkowicie zrujnowanym zapleczem gospodarczym. Po roku uciekli z niej tracąc wszystko, co mieli. Osiedli w Montrealu. Po pewnym czasie znaleźli pracę. Pani Krystyna nie wrosła jednak w Kanadę: ciągle myślała o Polsce i po polsku. Ale i w ojczyźnie, którą odwiedziła po latach, także poczuła się obco. Bohaterka filmu, Krystyna Buckiewicz, urodziła się we Lwowie, a szkoły kończyła w Buczaczu, dokąd przeniesiono jej ojca - oficera 17 Pułku Piechoty. Tam zastała ją wojna i stamtąd w kwietniu 1940 roku została wraz z matką wywieziona do Kazachstanu. Trafiła do sowchozu, gdzie musiała doglądać 300 świń, podkradając im jedzenie i zazdroszcząc życia szczęśliwszego niż jej. Po porozumieniu gen. Władysława Sikorskiego z sowieckimi władzami przedostała się do Semipałatyńska, a potem do Guzaru, gdzie tworzyły się oddziały kobiece II Korpusu. Docierali tam Polacy ze wszystkich sowieckich obozów i marli tysiącami, zabijani przez tyfus, dyzenterię i malarię. Pani Krystyna ocalała. W bydlęcych wagonach, w strasznych warunkach przedostała się do Krasnowodzka, potem drogą morską do Persji, a następnie do Iraku. Tam przechodzi szkolenie i zostaje kierowcą w kompanii transportowej, w przyśpieszonym tempie zdaje też maturę. Potem, po półrocznym pobycie w Egipcie, wchodzi na pokład "Batorego", na którym czuje się, jakby odnalazła cząstkę Polski. Dobija ze swą kompanią do Włoch i pośrednio uczestniczy w bitwie o Monte Cassino, dowożąc walczącym zaopatrzenie i przewożąc rannych. W 1946 roku w Bolonii zdecydowała, że nie wróci do Polski, zwłaszcza że rodzinne strony znalazły się po sowieckiej stronie. Pojechała do Wielkiej Brytanii. Tam poznała swego męża, lotnika. Pobrali się w kwietniu 1947 roku.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

OBCA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 21 min

Film prezentowany w telewizyjnym cyklu "WIELKA MAŁA EMIGRACJA". Bohaterka filmu czuje się Kanadyjką. W tym kraju zresztą - jakby stworzonym dla emigrantów, bo przez nich - od razu poczuła się dobrze. Żyje w nim od 42 lat, nie zapomina jednak, że jest Polką, choć nie uważa, że jest polską patriotką. Gdyby nią była, mówi, byłaby w kraju: łatwiej dla niego umierać niż żyć. Wanda Barbacka urodziła się w 1925 roku w Szponowie pod Równem, gdzie jej ojciec, inżynier chemik, pracował w cukrowni. Być może właśnie dzięki wykształceniu ojca jej rodzina ocalała. Kiedy we wrześniu 1939 roku Równe zajęli Rosjanie, podjęli aresztowania polskiej inteligencji, lecz najwidoczniej nie byli w stanie znaleźć radzieckiego chemika, który mógłby zapewnić funkcjonowanie cukrowni. Chodziła więc do szkoły. W ich domu zamieszkali radzieccy oficerowie. Zszokowana patrzyła na ich biedę i reakcję w zetknięciu z nie istniejącym w ZSRR dostatkiem. Porządki zaś, które wprowadzili, sprawiły, że wejście Niemców do Równego przyjęła z radością, choć wkrótce potem podjęła pracę konspiracyjną przeciwko nim. W 1943 roku rodzina pani Wandy przeniosła się do Lwowa. Dziewczyna, gotowa bez wahania umrzeć dla Polski, podjęła misję kurierską. Jeździła do Warszawy, brała udział w powstaniu, a po jego upadku trafiła do obozu w Pruszkowie. Stamtąd wywieziono ją do Niemiec, do Overlangen, które w 1945 roku znalazło się w angielskiej strefie okupacyjnej. Tam stwierdzono, iż ma gruźlicę, przewieziono ją więc na leczenie do Wielkiej Brytanii, gdzie poznała swego przyszłego męża, zdemobilizowanego polskiego lotnika. Zamieszkali w Edynburgu, lecz nie mogła wrosnąć w to miasto. Czuła się tam obca i traktowana była jak obca. Z radością opuściła ten kraj.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

KOMANDOS

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 21 min

Po ucieczce z niemieckiej niewoli przedostał się do Anglii. Tam, w Szkocji, przez przypadek spotkał brata, którego los także rzucił w tamte strony. Wiele lat później ów brat, tuż przed swą śmiercią, powiedział mu: przegraliśmy. Zdziwił się. Przecież powiodło im się - brat był jednym z najbardziej wziętych architektów w Anglii, miał wspaniałą rodzinę, on też zdobył świetne wykształcenie, cieszył się udanym życiem rodzinnym. Usłyszał wtedy: byliśmy bardzo dobrymi Polakami, a wszyscy uważali nas za Żydów. Henryk Jedwab urodził się w Kaliszu, ukończył tam gimnazjum, a potem Szkołę Podchorążych w Brześciu nad Bugiem. W 1938 roku znalazł się w korpusie, który zajmował Zaolzie, lecz prawdziwą, paraliżującą grozę wojny poczuł w 1939 roku. Na widok nacierających Niemców skamieniał. Z głowy wyleciało mu wszystko, czego nauczył się w szkole - nie był w stanie wydać komendy obsłudze karabinu maszynowego, którą dowodził. W ostatniej chwili wreszcie krzyknął: ognia! Przełożeni, nie mając pojęcia o tym, co się z nim działo, byli pełni uznania dla niego za wyjątkowo zimną krew. 84 pułk poleski, w którym walczył, zakończył swe bojowe dzieje 11 września. Henryk Jedwab znalazł się w Rumunii, skąd przez Jugosławię i Włochy ruszył do Francji. W kampanii francuskiej dowodził batalionem przeciwpancernym. W Paryżu dostał się do niewoli, lecz bez trudu z niej uciekł - do Hiszpanii i przez Gibraltar do Anglii i Szkocji. Po przeszkoleniu został wcielony do Samodzielnej Kompanii Komando, czyli komadosów, i z 2 Korpusem walczył pod Monte Cassino. Chciał wraz z towarzyszami broni pokazać, że przez słynną Dolinę Śmierci można przejść na San Angelo. Na początku było ich 84, wróciło - 18. Miał szczęście. Wielokrotnie ocierał się o śmierć, był ranny, lecz z wojny uszedł z życiem. Ożenił się. Wraz z żoną udał się do Anglii, podjął pracę w zakładach tekstylnych, a w wieku 28 wstąpił na uniwersytet. By nadgonić stracony czas, skończył studia w ciągu 3 lat. W filmie barwnie i ze swadą opowiada o swych losach. Szczególnie interesujące - i gorzkie w swej wymowie - są jego wspomnienia dotyczące sytuacji zdemobilizowanych Polaków w Wielkiej Brytanii w pierwszych latach po wojnie.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

KŁADKA PRZEZ ATLANTYK

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1997
• Gatunek:
  Film biograficzny
• 21'

Film z cyklu "Wielka mała emigracja". Do kasy zapomogowo-pożyczkowej Credit Union trafił przez przypadek, lecz praca odpowiadała mu bardzo. We wczesnej młodości bowiem, w nowogródzkim liceum, działał w uczniowskiej spółdzielni "Jutrzenka". Pragnął zasady działania Credit Union przenieść z Kanady do Polski, zorientował się jednak, że na powstanie tego rodzaju placówki jest jeszcze w ojczyźnie za wcześnie. Dlatego zaangażował się w utworzenie w Warszawie Polsko-Kanadyjskiego Banku św. Stanisława. Bohater filmu, Tadeusz Gonsik, po ukończeniu liceum trafił do "podchorążówki", stamtąd do Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Brześciu, a następnie do Katowic, gdzie zastała go wojna. Po trzech tygodniach walk jego oddział w okolicach Janowa Lubelskiego zakopał broń i sztandar i poddał się Rosjanom. Wywieziono go do północnego Kazachstanu, gdzie pracował w kopalni. Po amnestii dostał się do X Dywizji, nim jednak mógł znów chwycić za broń, musiał poddać się leczeniu: po tyfusie zapadł na ciężką awitaminozę i pelagrę. Z Iraku - przez Syrię, Palestynę i Egipt - dostał się do Włoch. Wraz z II Korpusem, w grupie sanitarnej, walczył pod Monte Cassino, a potem o Bolonię.Po wojnie pojechał na studia do Libanu. Tam ożenił się z polską dziewczyną, którą poznał w teherańskim szpitalu. Bardzo tęsknił za Polską, niepokoił się o brata i matkę, o których losach nic nie wiedział, czuł jednak, że do kraju już nie wróci. Kiedy skończyła się pomoc UNRA, musiał opuścić Liban. Miał do wyboru wyjazd do Kanady, Argentyny lub Australii. Zdecydowali z żoną, że pojadą do Kanady. Żyją tam do dziś. Kilka lat temu Tadeusz Gonsik nawiązał kontakty z Polską, pragnąc zrobić dla kraju coś pożytecznego. Dokument jest zapisem jego opowieści o własnych losach, a uzupełniają ją materiały filmowe z archiwum WFDiF i wstrząsające rysunki Włodzimierza Kowańki, na których uwiecznił skazanych na katorżniczą pracę.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

MIEĆ SZCZĘŚCIE

• Film dokumentalny
• Rok produkcji:
  1996
• 22 min

Bohater filmu urodził się na Syberii, dokąd pojechała jego matka w ślad za mężem-zesłańcem. To był rok 1918, gdy wybuchła rewolucja, całej rodzinie udało się przedostać przez Japonię do Stanów. Stamtąd ojciec-patriota zarządził powrót do wyzwolonej ojczyzny. Józef Suchenek-Suchecki wstąpił do podchorążówki Marynarki Wojennej. Po pierwszym roku jej słuchacze wypłynęli w szkolny rejs na Morze Śródziemne. To był wrzesień roku 1939. W Casablance zastała ich wojna. Przetransportowano ich do Anglii, gdzie kontynuowali szkolenie. Był to najcięższy okres naszego życia - wspomina. Nie znali wtedy angielskiego. Noce spędzali na wertowaniu słownika. Bohater ze swoją przyszłą żoną na randkę umawiał się na migi. Wtedy Polacy byli jedynymi aliantami Brytyjczyków, i traktowano ich wyjątkowo - nawet taksówkarze nie ządali zapłaty za kurs. To były dobre czasy, ale niezbyt długie. Potem było pływanie w konwojach atlantyckich - żmudne, nudne, ciągłe wypatrywanie samolotów i okrętów podwodnych. Szczęśliwe były postoje w Londonderry, gdzie zaopatrywali się w świeże jajka i owoce, wtedy codziennie można było jeść kogel mogel nawet z sześciu jaj. Następnie konwoje wiodły do Murmańska. Niszczyciel "Garland" zyskał fantastyczna sławę, na wielu okrętach straty były znaczne, a oni po prostu mieli szczęście - cały czas była mgła. W 1943 roku Józef Suchenek-Suchecki ożenił się. Jemu przypadło prowadzenie kompanii honorowej, kiedy przewożono ciało generała Sikorskiego przez Plymouth. Następnie wszystkie polskie okręty brały udział w inwazji w Normandii. Walki na wybrzeżu oglądał jak film, byli tak blisko brzegu. Józef Suchenek-Suchecki wspomina wojenne lata dziś w swoim domu w Anglii. Zdecydował się na pozostanie, kiedy już wiedział, że powojenna Polska będzie nie taka, na jaką czekał. Dużo kolegów zginęło, mnie nic się nie stało - mówi. Swój krzyż Walecznych odesłał siostrom, które walczyły w Powstaniu Warszawskim. W dalszym ciągu czuję się winny - starszy pan nie kryje łez - że ludzie tacy jak my, specjalnie wyszkoleni, nowocześnie uzbrojeni, umundurowani, pozostali z daleka od wojny, podczas gdy tam walczyła ludność cywilna, dzieciaki.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

JAK W NIEBIE

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1996
• 26 min

Bohaterka filmu, Hanna Szymańska z domu Kamler, urodziła się i mieszkała na warszawskim Żoliborzu. Kiedy wybuchła wojna, miała 13 lat. Cała rodzina działała w konspiracji. Ona, najmłodsza, miała się uczyć. Uczęszczała do Szkoły Robót Ręcznych sióstr zmartwychwstanek, która w istocie była gimnazjum ukrytym pod niewinnie brzmiącą nazwą. Jej przyjaciółka, narzeczony, koleżanki przygotowywali się do mającego wybuchnąć powstania. Wtedy i ona zapragnęła tej przygody. Ojciec w końcu uległ: wziął ją jako sanitariuszkę do swojego oddziału. Po upadku Woli, przez gruzy getta przedostała się na Stare Miasto. Z tego piekła zeszła do kanałów. Choć musiała dźwigać dużo od siebie większego rannego, wydawało jej się, że znalazła się w niebie: była cisza, nie groziły "krowy", a zwłaszcza granatniki, przed którymi trudno się było schronić. Po upadku powstania trafiła do Ożarowa, a stamtąd do obozu jenieckiego w Oberlangen, w okolicach granicy holenderskiej. W maju 1945 roku obóz wyzwolili Polacy z Dywizji Pancenrnej generała Maczka. Wkrótce cudem odnalazła wuja i ciotkę, którzy ściagnęli ją do Lubeki. Przez dwa lata pracowała tam w obozie dla DIP-isów. Potem, na prośbę matki i narzeczonego, powróciła do Polski. Podjęła naukę. Okazało się jednak, że narzeczony działał w NSZ i musi uciekać z kraju. Pobrali się pośpiesznie i pojechali na wybrzeże. Stąd na pokładzie rybackiego kutra uciekli do Szwecji. Tam jednak nie mogli się zadomowić: Szwedzi wówczas źle traktowali cudzoziemców, zabierających im pracę. Wyruszyli więc za ocean, do Montrealu. Gościnna Kanada stała się ich drugą ojczyzną i już nie myślą o powrócie do kraju. Ich dwie córki czują się Kanadyjkami, są jednak dumne ze swego polskiego pochodzenia.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj