POLITYKA ZAGRANICZNA II RZECZYPOSPOLITEJ (11)

• Odcinek serialu

WOJNA POLSKA 1939 ROKU (12)

• Odcinek serialu

23 sierpnia 1939 roku Niemcy i Związek Radziecki podpisały pakt o nieagresji, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow. Tego dnia zdecydowano, że Hitler i Stalin, wspólnie uderzając na Rzeczpospolitą, faktycznie dokonają czwartego rozbioru Polski. 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę bez wypowiedzenia wojny. 3 września Francja i Wielka Brytania wypowiedziały Niemcom wojnę. Niestety parę dni później premierzy obu państw postanowili, że nie podejmą żadnych istotnych działań militarnych przeciwko III Rzeszy. Pomimo zaciętej, heroicznej obrony wojsk polskich, postępy Wehrmachtu były porażające. Niemcy prowadziły wojnę bezwzględną, totalną, mającą na celu sterroryzowanie ludności cywilnej tak, aby złamać wszelką wolę oporu. Kiedy klęska Polski była już przesądzona, 17 września zdradziecko zaatakował ją Związek Sowiecki, łamiąc tym samym pakt o nieagresji. [TVP]

NIEMIECKA POLITYKA OKUPACYJNA NA ZIEMIACH POLSKICH (13)

• Odcinek serialu

Od pierwszych dni okupacji polityka niemiecka wobec społeczeństwa polskiego miała niezwykle represyjny charakter. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, któremu podlegały SS i gestapo, Heinrich Himmler oświadczył, że zagłada Polaków jest podstawowym obowiązkiem narodu niemieckiego, a Polacy zostaną starci z powierzchni ziemi. Terror, publiczne egzekucje, wywózki do obozów koncentracyjnych, w tym do nowo powstałego obozu w Auschwitz stały się ponurą codziennością. Głównym celem Niemców była likwidacja polskich elit i inteligencja. Pozbawieni najwartościowszej części społeczeństwa, Polacy mieli stać się posłusznymi niewolnikami dla niemieckiej rasy panów. [TVP]

ZAGŁADA ŻYDÓW (14)

• Odcinek serialu

Agresja niemiecka na Polskę stała się cezurą w historii polskich Żydów. Jeszcze podczas trwania walk we wrześniu 1939 roku, w ramach tak zwanego oczyszczania zaplecza frontu przez specjalne grupy operacyjne (Einsatzgruppen der Sicherheitspolizei), w wielu miejscach doszło do antyżydowskich ekscesów. Płonęły synagogi, a Żydzi stawali się obiektem terroru i szykan. Ostateczna decyzja wymordowania wszystkich Żydów, znajdujących się pod niemieckim panowaniem, zapadła 20 stycznia 1942 roku. W wyniku planowego działania Niemców, w wyniku masowych mordów, w gettach, w obozach zagłady życie straciło 3 mln polskich Żydów.
Cykl filmów dokumentalnych opowiadających o najważniejszych wydarzeniach i postaciach w historii Polski od przełomu XIX i XX wieku po rok 2004. To kanon wiedzy historycznej pokazujący źródła tożsamości Polaków oraz wydarzenia i procesy, które kształtowały postawy patriotyczne i obywatelskie. Nie są to kroniki lat, ale eseje, dotyczące konkretnych problemów, np. "Gospodarka II Rzeczypospolitej" czy "Emigracja polityczna 1957 - 89, inne odcinki są relacjami o przełomowych momentach naszej historii np.:"Grudzień 1970","Polskie lato 1980". Scenariusze poszczególnych odcinków są wynikiem pracy zespołu najwybitniejszych polskich historyków. Niezwykłe, często nigdy nie publikowane wcześniej archiwalne filmy i dokumenty pozwalają nie tylko zrozumieć, ale też poczuć klimat minionych 100 lat. [TVP]

POLITYKA OKUPANTA SOWIECKIEGO 1937-1941 (15)

• Odcinek serialu

W wyniku układu sowiecko - niemieckiego z 23 września 1939 roku z jego modyfikacją 28 września ziemie okupowane przez Związek Sowiecki stanowiły 51, 6 % powierzchni Polski z ludnością stanowiącą 37, 3 % czyli 13 milionów 200 tysięcy osób. Celem polityki sowieckiej była pełna inkorporacja zagarniętych ziem i powszechna ich sowietyzacja. Potencjalnych przeciwników wtrącano do więzień, mordowano bądź zasądzano wieloletnie wyroki skutkujące wywózką do gułagów na wschodzie ZSRS. Wiosną 1940 r. Sowieci zamordowali polskich oficerów przebywających w trzech obozach jenieckich: Starobielsku, Kozielsku i Ostaszkowie. Symbolem tej zbrodni stał się Katyń. Taki sam los spotkał oficerów, a także przedstawicieli polskich elit, osadzonych przez NKWD w więzieniach znajdujących się na terenach okupowanej Polski. Powszechną formą represji stały się deportacje obywateli polskich do odległych rejonów Związku Sowieckiego. Łącznie zesłano według danych sowieckich około 325 tysięcy osób. Wybuch wojny niemiecko - sowieckiej zakończył okres współpracy między Berlinem a Moskwą. Jedna okupacja została zastąpiona drugą, równie krwawą. [TVP]

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE. ASPEKTY WOJSKOWE (16)

• Odcinek serialu

We wrześniu 1939 roku, z inicjatywy generała Michała Tokarzewskiego - Karaszewicza, utworzono Służbę Zwycięstwu Polski, w grudniu generał Władysław Sikorski rozwiązał ją i w jej miejsce powołał Związek Walki Zbrojnej z siedzibą w Paryżu. Pod nazwą Szare Szeregi podziemną działalność prowadziło harcerstwo. Środowiska bliskie sanacji powołały Tajną Organizację Wojskową oraz Organizację Orła Białego. Prawie wszystkie partie działające w podziemiu tworzyły swoje organizacje wojskowe, z których zdecydowana większość weszła w skład Armii Krajowej. Głównymi sposobami walki były sabotaż i dywersja. Szkolono wojsko, działały tajne wydawnictwa i tajne nauczanie. Polskie Państwo Podziemne to nie tylko wojenne dokonania ale i wielki niepodważalny kapitał moralny. [TVP]

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE. ASPEKTY CYWILNE (17)

• Odcinek serialu

W grudniu 1942 roku utworzono Kierownictwo Walki Cywilnej z takimi wydziałami jak: sądowy, sabotażowo - dywersyjny, informacji radiowej czy rejestracji zbrodni hitlerowskich. W 1943 roku połączono je z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej i powstało Kierownictwo Walki Podziemnej. Działało także Biuro Ziem Nowych przygotowujące plany przejęcia po wojnie Prus Wschodnich, Pomorza Zachodniego i Śląska Opolskiego. Od początku 1944 roku działała Rada Jedności Narodowej, pełniąc funkcję polskiego podziemnego parlamentu. W marcu 1945 roku Sowieci aresztowali 16 przywódców Polski Podziemnej. W Moskwie urządzili słynny proces szesnastu, w wyniku którego Stanisław Jankowski, Stanisław Jasiukiewicz i Leopold Okulicki nie wyszli już z więzienia. Zmarli lub zostali zamordowani. [TVP]

POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE (18)

• Odcinek serialu

Przegrana we wrześniu 1939 r. nie oznaczała końca działań zbrojnych z udziałem Wojska Polskiego. Zaczęto je odtwarzać pod egidą rządu RP we Francji jeszcze w tym samym roku. Późniejsza obrona Norwegii, walki we Francji w 1940 roku, Bitwa o Anglię i udział polskich lotników w bombardowaniu Niemiec, starcia na morzu polskiej Marynarki Wojennej, Tobruk, Monte Cassino, Ankona, Arnhem, Falaise, Bolonia, wyzwolenie Belgii i Holandii nie wyczerpują daniny krwi polskiego żołnierza walczącego w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do ostatnich dni wojny. Mimo to względy polityczne i wynikająca z nich kolejna zdrada aliantów spowodowały, że żołnierze czwartej co do wielkości armii walczącej z Niemcami nie zostali zaproszeni na defiladę zwycięstwa w Londynie. Był to jeden z najbardziej bolesnych momentów w historii polskiego oręża. [TVP]

POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA WSCHODZIE (19)

• Odcinek serialu

Po zerwaniu przez Moskwę stosunków polsko - sowieckich, pod auspicjami przebywających w ZSRR polskich komunistów zaczęto tworzyć 1. Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Powstające oddziały miały stać się zalążkiem nowych, pozostających pod wyłącznym kierownictwem Sowietów Polskich Sił Zbrojnych. Kadrę oficerską w większości mieli stanowić Sowieci. Wiosną 1944 roku utworzono 1. Armię Wojska Polskiego, która uczestniczyła w wyzwoleniu Warszawy, w walkach o Wał Pomorski i w zdobyciu Berlina. Latem 1944 roku, na terenach zajętej przez Sowietów Polski, rozpoczęto formowanie 2. Armii Wojska Polskiego, która w 1945 roku wzięła udział przy forsowaniu Nysy Łużyckiej i krwawych walkach pod Budziszynem. Los żołnierzy obu polskich armii często bywał tragiczny. Źle dowodzeni, często walczący bez odpowiedniego wsparcia ponosili olbrzymie straty. Mimo to mężnie przelewali krew, ginąc jeszcze kilka dni po zakończeniu wojny. Wielu z nich zmuszonych było do prowadzenia bratobójczych walk z polskim podziemiem niepodległościowym, a wszelkie próby niesubordynacji były karane z całą surowością. [TVP]

POLITYKA SOWIECKA WOBEC POLSKI 1941 - 1943 (20)

• Odcinek serialu

Po agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku nie istniały żadne kanały łączności między rządem Rzeczypospolitej w Londynie a Moskwą. Dopiero po ataku Niemców na dotychczasowego sojusznika nawiązane zostały stosunki polsko - sowieckie. Podpisany został układ pomiędzy ambasadorem sowieckim w Londynie Iwanem Majskim i premierem rządu Rzeczypospolitej generałem Władysławem Sikorskim. Jednak tworzenie armii polskiej w ZSRR napotykało na mnóstwo przeszkód i w końcu spowodowało jej wycofanie do Iranu. Gdy w kwietniu 1943 roku Niemcy odkryli w Katyniu masowe groby oficerów polskich Moskwa stwierdziła, że zostali zamordowani przez hitlerowców. Wniosek rządu Rzeczypospolitej do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie o zbadanie sprawy spowodował zerwanie przez Stalina stosunków z polskim rządem. Tym samym Stalin miał wolne ręce i mógł realizować własną politykę przy pomocy tworzonych przez siebie struktur agenturalnych. [TVP]