POD BLUZKĄ
2008Lucia von Horn Pagano
W zrealizowanej pod opieką Marii Zamarz Koczanowicz etiudzie dokumentalnej Lucia von Horn Pagano opisuje relacje pomiędzy czterema przyjaciółkami. Nastolatki spędzają razem czas w szkole, wspólnie uczestniczą w zajęciach z tańca nowoczesnego, razem włóczą się po mieście, piją piwo, palą papierosy. Okazuje się, że dziewczyny łączy nie tylko przyjaźń, że zrodziła się pomiędzy nimi miłość, która ma charakter również erotyczny. Autorka filmu zaskakuje widza odwagą w podejmowaniu tematyki, niemal nieobecnej w polskim filmie dokumentalnym. Pewien wyjątek stanowi film Zmarz-Koczanowicz z cyklu Nasz spis powszechny zatytułowany Kto, co i jest w jakim związku (2002), w którym pojawia się wątek trwającego od siedmiu lat związku homoerotycznego dwóch kobiet. Autorka Pod bluzką tworzy niezwykle intymny i dzięki temu bardzo wiarygodny obraz owej relacji, przesyconej namiętnością, zazdrością. Film Lucii von Horn Pagano silnie oddziałuje na emocje widza nie tylko dzięki tematowi, lecz także za sprawą szczególnej jego konstrukcji.
Etiudę rozpoczynają ujęcia miasta zrealizowane z okien samochodu. Po chwili rozpoczyna się off bohaterki, której twarz zostaje ukazana w bliskim planie: "Nic lepszego w naszym życiu nie mogłyśmy spotkać, jak tylko siebie. My mamy nadzieję, że się będziemy znały jeszcze w wieku 80 lat". Dopiero kolejne ujęcie w planie pełnym ukazuje wszystkie postaci. Widz orientuje się, że dziewczyna pokazywana jako pierwsza nie jest sama, że towarzyszą jej przyjaciółki. Początek filmu zdradza zasadniczy pomysł konstrukcyjny autorki. Informacje o bohaterkach wprowadzane są bardzo ostrożnie, w niezwykle przemyślan sposób. A jednocześnie, niektóre z nich są poniekąd antycypowane. Samotność Agnieszki, pierwszej ukazanej w bliskim planie bohaterki filmu, jest stanem rzeczywiście towarzyszącym jej od dawna. Wiedzę o bohaterkach uzyskujemy powoli, stopniowo. Ich imiona poznajmy dopiero w drugiej części filmu, a co do właściwego ich brzmienia przekonujemy się dzięki napisom końcowym. Również informacje o stosunkach łączących dziewczyny dozowane są powoli, dzięki czemu mamy poczucie, że relacje te rozwijają się, ewoluują na naszych oczach. Ten element autorskiej koncepcji reżyserki podkreślony został poprzez inscenizację sytuacji ilustrujących stany emocjonalne bohaterek, a jednocześnie pozwalających im wyładować napięcie (scena pojedynku bokserskiego, scena pocałunku). Główną bohaterką etiudy pozostaje Agnieszka - dziewczyna, którą poznajemy jako pierwszą, która w filmie mówi najwięcej i zdecydowanie najbardziej się odsłania, opowiadając o swoich uczuciach, cytując własne erotyki. To ona przeżywa bowiem dramat odrzucenia, poczucia beznadziei i rezygnacji. Jej portret, smutnej rudowłosej dziewczyny powraca w filmie wielokrotnie. Niekiedy zderzony zostaje z ujęciami ukazującymi dziewczynę w grupie przyjaciółek, gdy zaczyna się zgrywać, udawać twardą, a tymczasem - jak sama wyznaje - w jej psychice trwa burza.
Etiuda Lucii von Horn Pagano zrealizowana została na taśmie 35mm. Nośnik, wybór miejsc realizacji, ciepłe światło letniego popołudnia oświetlające zdecydowaną większość kadrów budują nastrój filmu, współbrzmią z intymnością obrazu, a przede wszystkim wprowadzają do szarej rzeczywistości, w której żyją bohaterki, pierwiastek piękna, uszlachetniają relacje, o których same dziewczyny mówią niekiedy niezdarnie, urywanymi zdaniami.