WITMAN FIÚK

• Tytuł polski: BRACIA WITMAN

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska, Francja, Węgry
• Rok produkcji:
  1997
• Język:
  węgierski
• Barwny, 90 min

Dzieło Janosa Szasza, wielkiej nadziei węgierskiego kina, spotkało się ze znakomitym przyjęciem na 28. Przeglądzie Filmowym w Budapeszcie w 1997 r. Akredytowani tam zagraniczni krytycy przyznali "Braciom Witmanom" nagrodę Gene Moskovitza dla najlepszego filmu przeglądu, dodatkowo film uhonorowano nagrodą za zdjęcia. Za kanwę scenariusza posłużyło Szaszowi opowiadanie Gezy Csatha, pisarza tworzącego na początku XX w. i porównywanego czasem do Roberta Musila lub Franza Kafki. Csath, neurolog z wykształcenia, skończył tragicznie: popełnił samobójstwo po zamordowaniu swej żony. Akcja filmu toczy się w początkach 1914 r. w małym, węgierskim miasteczku. Poborca podatkowy Denes Witman umiera nagle na serce, ale jego śmierć nie wywołuje wielkiego wstrząsu w rodzinie. Wdowa po Witmanie, jeszcze młoda i atrakcyjna Maria, zaniedbuje swych synów: 14-letniego Janosa i 12-letniego Erno, karci ich równie rzadko jak całuje. Znacznie bardziej niż troska o dzieci pochłaniają ją starania o znalezienie sobie nowego męża. Naiwnie myśli, że zostanie nim chętnie korzystający z jej wdzięków Endre Talay, ale grubiański i brutalny mężczyzna nie widzi potrzeby oświadczania się, skoro ma już wikt, opierunek i zawsze ciepłe łóżko. Synów Marii traktuje z nietajoną pogardą i niechęcią. Chłopcy, pozostawieni sami sobie, zaczynają wagarować i coraz mniej czasu spędzają w domu, gdzie jedynie młoda służąca Eszti okazuje im trochę zainteresowania. Tymczasem osieroconych braci nurtują kwestie życia i śmierci. Pod wpływem szkolnych lekcji biologii rozpoczynają okrutne eksperymenty na zwierzętach, usiłując wydrzeć im tajemnicę istnienia. Przypadkowe spotkanie Janosa z młodą prostytutką Iren budzi w nim także fascynację seksem. Dziewczyna, początkowo miła, wkrótce nie kryje zniecierpliwienia wizytami chłopca w burdelu, zwłaszcza że Janos przyprowadza tam również Erno. Następnym razem pozwala im wejść, pod warunkiem że przyniosą jej prezent. Biżuteria matki wydaje się braciom idealnym podarunkiem. Nocą zakradają się do jej pokoju, by zdobyć klejnoty. Gdy matka budzi się, przyłapując ich na gorącym uczynku, dochodzi do tragedii. "Moim zamiarem nie była anatomia czynu braci Witmanów, lecz ukazanie przerażającego wymiaru ich codzienności, konfrontacja obrazu ich dziecięcych twarzy z efektami nieuświadomionych okrucieństw - mówił w wywiadach reżyser. - Świat jest piękny, ale nudny, stąd żądza emocjonalnych wrażeń. Bardziej niż finałowa tragedia interesowało mnie opisanie tego, co wydarzyło się wcześniej: brak więzi pomiędzy ludźmi, przenikanie się rzeczywistości i fantazji, wynaturzenie uczuć, które prowadzi do postępującej brutalności i nienawiści". Film rozgrywa się wyłącznie w zimowych pejzażach, w zgaszonej tonacji, a zimowe światło jeszcze podkreśla klimat narastającego niepokoju, niepewności i napięcia. Choć film Szasza zawiera mało scen bezpośredniej przemocy, to ostateczny efekt jest wstrząsający, bardziej niż w niejednym horrorze. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj