ŚMIERĆ PREZYDENTA

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1977
• Premiera:
  1977. 10. 10
• Gatunek:
  Film historyczny, Film biograficzny, Film polityczny
• Barwny, 3890 m, 137 min
  
  Lokacje: Warszawa (Łazienki, Belweder, Zachęta, Krakowskie Przedmieście, Plac Trzech Krzyży, Instytut Głuchoniemych).

Pod koniec lat siedemdziesiątych w kinie światowym modne stało się realizowanie filmów na podstawie wydarzeń autentycznych. Scenariusze do nich powstawały w wyniku mozolnej analizy źródeł i materiałów historycznych. Narracja miała na celu głównie rekonstrukcję faktów, fikcję dopuszczając jedynie tam, gdzie nie dotarło "szkiełko i oko" badaczy, świadków, pamiętnikarzy. Owocem tego nurtu były w Polsce m.in. telewizyjny "Epilog norymberski" Jerzego Antczaka, "Przed burzą" Romana Wionczka czy kinowy film Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego pt. "Zapis zbrodni". Za granicą wtórowały im takie produkcje jak słynni "Wszyscy ludzie prezydenta", wyświetlany także w naszej telewizji amerykański serial "Korzenie" czy włoski film "Antonio Gramsci". Jednym z ciekawszych reprezentantów tego nurtu na polskim gruncie jest "Śmierć prezydenta" Jerzego Kawalerowicza. Treścią filmu są dzieje wyboru Gabriela Narutowicza na pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej oraz okoliczności, które doprowadziły do jego tragicznego zgonu. Krytycy porównywali utwór autora "Faraona" do swoistego dossier. Składać się na nie miały fakty, których złowrogim finałem stał się udany zamach na Narutowicza. Kawalerowicz wystąpił zaś w roli kronikarza, oskarżyciela, obrońcy i komentatora jednocześnie. Funkcję ławy sądowej przeznaczył widzom. Mimo że stylistyka "Śmierci..." bliska jest dokumentu, dzieło Kawalerowicza broni się również jako interesujący film fabularny. Wielka w tym zasługa odtwórców głównych ról - Zdzisława Mrożewskiego i Marka Walczewskiego. Pierwszy z nich ukazał Narutowicza jako człowieka przechodzącego głęboką wewnętrzną metamorfozę. Początkowo niepewny i niezdecydowany, po objęciu urzędu z godnością dźwiga ciężar władzy i nieustępliwie broni konstytucji. Z kolei Eligiusz Niewiadomski w interpretacji Walczewskiego to nie tylko fanatyk opętany żądzą obalenia Narutowicza nawet poprzez zamach. To także człowiek natchniony, owładnięty mroczną, chorobliwą wizją. Zbliżenia jego twarzy, którym towarzyszą płynące "zza ekranu" fragmenty tyrady, wygłaszanej przez Niewiadomskiego w sądzie, to jedne z najbardziej sugestywnych scen filmu.
Kronika grudniowych dni 1922 roku, w których zawarły się tragiczne losy Gabriela Narutowicza - pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Po śmierci żony Gabriel Narutowicz opuszcza Szwajcarię, gdzie przebywał ponad trzydzieści lat, i wraca do Polski. W 1920 roku otrzymuje nominację na ministra robót publicznych, w 1922 roku na ministra spraw zagranicznych. 9 grudnia 1922 roku zostaje wybrany pierwszym prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. Prawica organizuje manifestacje przeciwko niemu. Podsycane, przybierają one na sile i stają się coraz brutalniejsze. Zakłócona zostaje uroczystość zaprzysiężenia prezydenta. Odbywa się kontrmanifestacja robotników. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski przekazuje władzę prezydentowi. Narutowicz stara się o złagodzenie konfliktów, ale nie zamierza się podporządkować dyktatowi siły. 16 grudnia 1922 roku, podczas otwarcia wystawy w "Zachęcie", zostaje zabity przez Eligiusza Niewiadomskiego - malarza, fanatyka, szowinistę.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 1977
  Gdańsk (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Specjalna Jury
• 1977
  Gdańsk (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda za dźwięk
  Jerzy Blaszyński
• 1978
  Samowar, Nagroda Entuzjastów Kina (przyznawana przez DKF w Świebodzinie)
  za rok 1977; za "osobliwe zjawisko polskiej kultury filmowej roku 1977, będące hołdem sześćdziesięcioleciu niepodległości"
• 1978
  Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Srebrny Niedźwiedź za reżyserię
  Jerzy Kawalerowicz
• 1978
  Cordoba (MFF Historycznych)-Nagroda Krytyki
• 1978
  Festiwal Filmowy Ludzi Pracy (Czechosłowacja)-Nagroda Specjalna
  za reżyserię
  Jerzy Kawalerowicz
• 1978
  Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP)-w kategorii filmu fabularnego
  przyznana podczas X Lubuskiego Lata Filmowego w Łagowie
• 1979
  Kadyks (MFF)-I Nagroda