PRZYPADEK

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1981
• Premiera:
  1987. 01
• Gatunek:
  Film psychologiczny, Film polityczny
• Barwny, 3347 m, 112 min (wersja pierwotna), 118 min (wersja zrekonstruowana, ze scenami pierwotnie wyciętymi przez cenzurę)
  
  Lokacje: Łódź (dworzec Łódź Fabryczna, pałace: Roberta Schweikerta przy ul. Piotrkowskiej 262/264 i Hertzów przy Alei Kościuszki 4, poczekalnia starego dworca Łódź Kaliska, willa Schweinkertów przy ul. Wólczańskiej 213, willa Richtera przy ul. Skorupki 8/10), Warszawa (ul. Rakowiecka, Dworzec Centralny, Okęcie), Poznań (Szpital Miejski im Franciszka Raszei przy ul. Mickiewicza 2).

Witek Długosz urodził się w Poznaniu, pod koniec czerwca 1956 roku, kiedy ojciec - inżynier w Zakładach Cegielskiego uczestniczył w strajku. Matka i brat bliźniak zmarli po porodzie. Witek wraz z ojcem przeniósł się do Łodzi, gdzie zamieszkał u ciotki - komunistki z przedwojennym stażem. Tu Witek chodził do szkoły, zdał maturę, rozpoczął studia medyczne. Z okresu dzieciństwa utkwiły mu w pamięci zdawkowe uwagi ojca o zmarłej matce, pożegnanie przyjaciela emigrującego wraz z rodziną do Danii, bójka z nauczycielem, która - ku uciesze ojca - wykluczyła chłopca z kręgu prymusów, pierwsza miłość do Czuszki, koleżanki z klasy.
Kiedy był na trzecim roku, ojciec zmarł. Ostatnie słowa, które skierował do syna, brzmiały: "nic nie musisz". Wkrótce po pogrzebie Witek złożył w dziekanacie podanie o urlop, zdecydował się na wyjazd do Warszawy.
Witek w pośpiechu przepycha się do kasy, wykupuje bilet, wybiega na peron, wskakuje do pędzącego pociągu. Na korytarzu zaczepia go Werner. Jeszcze tego samego dnia Witek poznaje historię starego komunisty, skazanego niegdyś za odchylenie prawicowe. Po wyjściu z więzienia Werner nie powrócił już do pracy w aparacie, lecz nie stracił wiary w idee komunizmu i słuszność polityki partii, więcej - starał się swym entuzjazmem zarażać młodych, także Witka. Przed dłuższym wyjazdem za granicę poleca chłopaka swemu przyjacielowi Adamowi. Pod czujnym okiem wysokiego funkcjonariusza partyjnego Witek rozpoczyna pracę w organizacji młodzieżowej.
W objętym patronatem organizacji zakładzie dla narkomanów wybucha bunt pensjonariuszy. Witek zostaje wysłany tam dla zażegnania sporu. Jego interwencja okazuje się skuteczna. Adam chwali jego postawę, ale i wskazuje na błędy: jako osoba publiczna przyznał rację zbuntowanym. Mimo to sugeruje wybór Witka do władz organizacji.
Witek ponownie spotyka Czuszkę. Widzieli się półtora roku temu, ale wtedy dziewczyna, dowiedziawszy się o rodzaju działalności Witka, zerwała kontakt. Teraz wyznają sobie miłość. Czuszka zwierza się ze swych najintymniejszych problemów, wtajemnicza go nawet w swój udział w kolportażu nielegalnych wydawnictw. Chłopak opowiada o tym Adamowi, co staje się przyczyną aresztowania dziewczyny. Witek publicznie policzkuje działacza i postanawia zerwać wszelkie związki z organizacją. Wyprowadza się od Wernera, ale zwolniona z aresztu Czuszka nie chce nawet go wysłuchać. Dołącza więc do grupy aktywistów młodzieżowych, z którą ma wyjechać do Francji. Wyjazd zostaje odwołany - jest lipiec 1980 roku, w kraju wrze, aktywiści potrzebni są w terenie...
Witek w pośpiechu przepycha się do kasy, wykupuje bilet, wybiega na peron, przed skokiem do pędzącego pociągu powstrzymuje go sokista. Chłopak wdaje się w bójkę z funkcjonariuszem, za co zostaje skazany przez kolegium na miesiąc robót publicznych. W tej samej grupie pracuje Marek, związany z działalnością opozycyjną. Zaprasza Witka na wykład "latającego uniwersytetu", aranżuje spotkanie z młodym księdzem Stefanem, który wciąga chłopaka do pracy konspiracyjnej. Poproszony o przekazanie pieniędzy na wolne związki zawodowe, Witek spotyka starszą kobietę, która - poznawszy jego rozterki po śmierci ojca - proponuje mu zwrócenie się w stronę wiary katolickiej.
Witek angażuje się w działalność opozycyjną, pracuje w tajnej drukarni, udostępnia swe mieszkanie na nielegalne imprezy. Decyduje się na przyjęcie chrztu. Podczas koncertu, odbywającego się w jego domu, spotyka Daniela - przyjaciela, który 1968 roku wyjechał do Danii. Daniel przedstawia swą siostrę - Werkę. Witek znajduje w młodej kobiecie oddanego przyjaciela, angażuje się w związek mimo że Werka jest zamężna. Ksiądz Stefan namawia go na wyjazd do Francji, na Sobór Młodych. W biurze paszportowym Witek odmawia przyjęcia paszportu, bowiem wydanie dokumentu wiąże się z propozycją współpracy z resortem bezpieczeństwa. Tym bardziej boli posądzenie przez Marka, że to właśnie on zdekonspirował adres nielegalnej drukarni. Ksiądz Stefan nakazuje w pokorze czekać na wyjaśnienie sprawy. Niespodziewanie Witek zastaje swą ciotkę przy radioodbiorniku. Zagraniczne rozgłośnie informują o strajkach w Polsce...
Witek w pośpiechu przepycha się do kasy, wykupuje bilet, wybiega na peron, ale jest już za późno, by skoczyć do pędzącego pociągu. Przy wyjściu z dworca spotyka Olgę, koleżankę z roku. Dawna namiętność przeradza się w gorące uczucie, pod wpływem dziewczyny Witek wraca na studia. Żeni się z Olgą, wkrótce rodzi się im synek. Witek broni dyplomu, podejmuje pracę w pogotowiu, dziekan proponuje mu pracę na uczelni. Poświęca się całkowicie pracy naukowej, odmawia wstąpienia do partii, a także nie składa podpisu na liście protestacyjnym w sprawie zwolnienia studentów aresztowanych pod zarzutem działalności opozycyjnej.
Pewnego wieczoru dziekan prosi go o spotkanie na dworcu. Proponuje mu wyjazd do Libii z cyklem wykładów: sam - po aresztowaniu syna, związanego z nielegalną poligrafią - nie może wyjechać. Mimo niesprzyjających okoliczności wyjazdu, Witek godzi się zastąpić profesora. Chcąc uczestniczyć w urodzinach żony, zmienia termin i trasę lotu - poleci przez Paryż. Przy pożegnaniu z żoną dowiaduje się, że Olga oczekuje drugiego dziecka.
Samolot do Paryża wznosi się w powietrze. Kilkanaście sekund później wybuch przerywa lot...

Realizując w 1979 r. "Amatora" Krzysztof Kieślowski zaznaczył swoje związki z kinem moralnego niepokoju - nurtem dominującym w polskiej kinematografii końca lat 70. Tworzyły je kolejne utwory o trzydziestolatkach, którzy nie potrafią znaleźć dla siebie miejsca w fasadowo ustabilizowanym społeczeństwie. W "Przypadku" Kieślowski stworzył jednak swemu bohaterowi możliwości wyboru między trzema rodzajami życiowej aktywności. Ale, jak twierdzi reżyser, "człowiek jest jak gdyby przeznaczony do postępowania w pewien określony sposób niezależnie od okoliczności. Postać w filmie znajduje się na trzech różnych drogach, ale zasadniczo pozostaje taka sama". [PAT]

Fragment filmu

pokaż

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Varia

pokaż

Nagrody

schowaj

• 1987
  Moskwa (MFF)-nagroda Stowarzyszenia Filmowców Radzieckich
• 1987
  Gdańsk - Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Główna "Srebrne Lwy Gdańskie"
  za scenariusz
  Krzysztof Kieślowski
• 1987
  Gdańsk - Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda za rolę męską
  Bogusław Linda