NASZE MIASTO

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1997
• Premiera:
  1997. 05. 22
• 107 min

Legendarna już polska prapremiera tej sztuki odbyła się w Teatrze Narodowym w lutym 1939 r. w reżyserii Leona Schillera, z Aleksandrem Zelwerowiczem w roli Reżysera. Do Polski świeżo napisaną sztukę Thorntona Wildera (1897-1975) przywiózł Wilam Horzyca i w Warszawie po raz pierwszy pokazano rzecz, której nie widziała jeszcze Europa, a zachwycała się nią Ameryka. Wilder wcześniej był znany głównie jako powieściopisarz (nagroda Pulitzera za "Most San Luis Rey") i autor licznych jednoaktówek (m.in. zbiór "Długi świąteczny obiad"). Sławę dramaturga - i dwie następne nagrody Pulitzera - przyniosły mu "Nasze miasto" ("Our Town", 1938) i komedia "Niewiele brakowało" (1942; późniejsza "Pośredniczka matrymonialna" stała się punktem wyjścia dla popularnego musicalu "Hallo, Dolly"). Wyrafinowana w swej prostocie sztuka o powszednim życiu przeciętnych ludzi, o przemijaniu, ale i powtarzalności egzystencji, zaskakiwała ówczesnych widzów lapidarnością gestu i słowa, łatwością przenoszenia się w czasie i przestrzeni na scenie. Naonczas nowatorska dramaturgia Wildera w sposób niezwykle naturalny wpisuje się w konwencję teatru telewizyjnego. Widzowie oglądają przygotowania i realizację telewizyjnej inscenizacji "Naszego miasta" - pracownicy ustawiają sprzęt i dekoracje, przedzielone studio pozwala bez problemu przenosić się z domu państwa Webb do doktorostwa Gibbs lub w inny zakątek umownie zagospodarowanego świata. Reżyser, kluczowa postać dramatu, ogląda na monitorach obrazy z różnych miejsc, przegląda stare fotografie, zaprasza aktorów do kolejnych ujęć i dziękuje im za udział w scenie. Jest animatorem wszelkiego "dziania się", a zarazem orędownikiem istotnych i dziś wartości, wyrazicielem przesłania pisarza humanisty. Gdy Emilka, już "po tamtej stronie", pyta, czy jakaś żyjąca istota zdawała sobie sprawę z życia wtedy, kiedy je przeżywała, z każdej chwili i każdej minuty, Reżyser słowami Wildera odpowiada: "Nie. Chyba czasami święci albo poeci". Z małego amerykańskiego miasteczka Grover's Corners otwiera się widok na cały "kosmos ludzkich spraw". Prosta i naiwna z pozoru, wzruszająca opowieść rozpoczyna się w 1901 roku. Pierwszy akt sztuki przedstawia dzień powszedni dwóch sąsiadujących ze sobą rodzin - rozmowy małżonków, pogodne gderanie matek i targowanie się dzieci o kieszonkowe czy sukienki, pogwarki sąsiadek na ławeczce, atrakcje towarzyskie w rodzaju prób chóru kościelnego i ploteczek, pierwsze fascynacje chłopca i dziewczyny. Akt drugi nosi tytuł "Miłość i małżeństwo". Jest rok 1904, ponad tysiąc razy słońce wzeszło i zaszło, niegdysiejsze dzieci szykują się do ślubu. Pani Gibbs zamartwia się, że nie dopatrzony przez młodą żonę George zaziębi się na śmierć, pani Webb pilnuje, aby chłopak nie zobaczył panny młodej wcześniej niż w kościele, jak każe stary przesąd. Reżyser przywołuje jeszcze pełne uroku sceny z przeszłości, by pokazać, jak zawiązał się ten związek, jak przyjęli wiadomość rodzice. A potem jest już tylko przerażenie chłopca i dziewczyny, że za chwilę mają stać się mężczyzną i kobietą, wzruszenie młodych, łzy matek i gości. Akt ostatni rozgrywa się latem 1913 roku. W strugach deszczu na uroczym, jak zapewnia Reżyser, cmentarzyku w Grover's Corners spotykają się starzy znajomi z miasteczka, którzy już tutaj leżą, i ci, którzy odprowadzają tu zmarłą w połogu Emilkę Gibbs z domu Webb. Emilka czuje się jeszcze trochę dziwnie w nowym dla niej świecie, ale już ze zdziwieniem patrzy na ludzi żyjących, którzy są jak ślepcy, nic nie widzą, niczego nie rozumieją. Chce choć na chwilę wrócić na swoją farmę, zobaczyć męża i pierworodnego synka. Chociaż wszyscy zmarli jej to odradzają, postanawia przeżyć jeszcze raz któryś dzień swoich urodzin w domu rodziców. Reżyser przestrzega, że będzie to bardzo trudna próba, bo jednocześnie będzie oglądała siebie w trakcie tych przeżyć i będzie widziała rzeczy, których nie dostrzegają żyjący. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1969
  NASZE MIASTO
  Spektakl telewizyjny / Thornton Wilder / Jerzy Gruza