SĄSIEDZI

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1987
• Premiera:
  1987. 03. 02
• Barwny, 87 min

Rzadko inscenizowana sztuka Michała Bałuckiego (1837-1901) miała prapremierę w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie w 1880 r. Główne role grali wówczas Alojzy Żółkowski syn, uznany za najwybitniejszego polskiego komika, i Wincenty Rapacki, znany z wybitnych ról fredrowskich, molierowskich i szekspirowskich.
W sztukach Bałuckiego z reguły zresztą grywali najwięksi aktorzy, a publiczność tłumnie ściągała do teatru oglądać gwiazdy polskiej sceny i dzieła jednego z najpopularniejszych autorów swojego czasu. Z jego komedii - a napisał ich przeszło 30, w tym najgłośniejsze: "Grube ryby", "Dom otwarty", "Klub kawalerów", "Ciężkie czasy", "Radcy pana radcy"- "powiał na kraj wybuch szczerego śmiechu, który jak potrzebny jest w naszym ponurym życiu, nikt nie wypowie. Tak pisała Eliza Orzeszkowa, dając wyraz powszechnemu odczuciu. Dopiero moderna odsunęła Michała Bałuckiego w cień. Ostro zaatakowali go młodopolscy krytycy, odwróciła się od swego ulubieńca publiczność, aż samobójczy strzał w parku Jordana położył kres udręce.
Dzisiejsza publiczność z niejakim zdziwieniem odkrywa "sporą siłę komiczną" w pogodnych "śtuckach" Bałuckiego. Komedia polityczna "Sąsiedzi", wyszydzająca narodowe przywary politykierstwo, ambicje niewspółmierne do możliwości, lizusostwo, nadmierną skłonność do celebrowania i biesiadowania obnaża też nonsensy polskiej demokracji. Spory przedwyborcze galicyjskiej szlachty sprzed stulecia mogą się wydać współczesnym widzom dziwnie znajome, a niektóre argumenty padające w ferworze dyskusji dziś śmieszą tak samo jak dawniej (np. na propozycję wysunięcia kandydatury prawnika w wyborach jeden z bohaterów powiada: albo to my złodzieje, żebyśmy potrzebowali adwokata na posła?).
Główny bohater Radoszewski to stały bywalec okolicznych bankietów i festynów, hulaka i utracjusz. Szaraczek siedzący na lichej ziemi, który przejada i przepija majątek w towarzystwie sąsiadów, jest dla drobnej szlachty zadającej szyku na odpustach idealnym kandydatem na posła. Piwniczkę ma dobrze zaopatrzoną, wino w jego domu można pić wiadrami, z takim warto trzymać. Zwłaszcza że przyszły pan poseł nie zamęcza swojej klienteli wymyślonymi przez siebie programami na przyszłość, bo ich po prostu nie ma. Nie ma nawet w domu atramentu, by spisać mowę przedwyborczą, bo resztki zeszłorocznego inkaustu, który pozostał po odwiedzającym majątek geometrze, zużył fornal do czernienia butów na wesele.
Wreszcie sprawę bierze w swoje ręce Stasia, córka Radoszewskiego, chcąc wybawić papę z kłopotów związanych z posłowaniem. Gdy pojawia się inny kandydat bogatszy, więc godniejszy - dotychczasowi zwolennicy opuszczają poczciwca, by zawczasu zaskarbić sobie łaski Hrabiego i zająć dogodną pozycję, blisko władzy. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj