CHŁOPI
- Serial fabularny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:1972
- Premiera:1972. 11. 26
- Barwny, 13 odcinków x ok. 50 min
Lokacje: Lipce Reymontowskie, Pszczonów, wieś Strzelcew koło Łowicza.
Adaptacja najsłynniejszej powieści Władysława Stanisława Reymonta, a zarazem jeden z najpopularniejszych seriali wyprodukowanych do tej pory przez Telewizję Polską. Akcja cyklu toczy się w ciągu dwunastu miesięcy w polskiej wsi przełomu XIX i XX wieku. Powikłane i nierzadko dramatyczne losy mieszkańców Lipiec nierozerwalnie wiążą się z biegiem kolejno po sobie następujących pór roku. Na plan pierwszy wysuwają się dzieje rodziny Borynów i uwikłanej w jej losy młodej dziewczyny Jagny. Ekranowych "Chłopów" zrealizowano w okolicach opisanych w powieści. Większość zdjęć powstała w autentycznych, odpowiednio "postarzonych" Reymontowskich Lipcach oraz oddalonym o 6 kilometrów Pszczonowie. Realizację cyklu ochoczo wspierali miejscowi gospodarze. Najstarsi chętnie służyli radą i przynosili stroje i rekwizyty "z epoki". Młodszych, wciąż mówiących gwarą, gromadnie zatrudniano jako statystów. Dzięki temu udało się stworzyć w pełni wiarygodne, barwne tło dla poczynań głównych bohaterów. Szczególnie widoczne jest to w scenach zbiorowych: w polu, kościele, na pogrzebie czy podczas procesji. "To już ostatni moment, kiedy można było sfotografować pozostałości ginącego na naszych oczach folkloru" - mówił w jednym z wywiadów Jan Rybkowski. Reżyser zadbał również o "plenerową" stronę serialu. Było to tym bardziej istotne, że Reymont słynął z niezwykle sugestywnych i pięknych opisów przyrody. Miast przekładać je na język kamery, Rybkowski odwołał się do współczesnego pisarzowi malarstwa, zwłaszcza wiejskich pejzaży Józefa Chełmońskiego i Leona Wyczółkowskiego. Starannie dobierał też obsadę, dzięki czemu najważniejsi bohaterowie to ludzie z krwi i kości, często obdarzeni namiętnym temperamentem, targani gwałtownymi porywami uczuć. Zdaniem większości krytyków najwybitniejszą kreację stworzył w serialu, a być może również w całej swojej karierze, Władysław Hańcza. Jego Boryna emanuje naturalnością, chłopskim witalizmem i dostojeństwem. "Jest twardy i zawzięty jak za młodu, kiedy nie chce odstąpić dzieciom kawałka majątku, a niedługo potem prawie żałosny jako starzec zalecający się do Jagusi" - pisano. Znakomite recenzje zebrał także Tadeusz Fijewski, grający drugoplanową postać Kuby, parobka Borynów. Aktor z tej dość banalnej i monotonnej roli zbudował poruszającą, raz liryczną, raz niemal przerażającą (scena śmierci) postać człowieka biednego, kończącego życie w bólu i samotności. Podobały się także Krystyna Królówna jako Hanka, Emilia Krakowska jako Jagna, Ignacy Gogolewski jako Antek. Listę tę można ciągnąć jeszcze długo. Wielką zasługą tak reżysera, jak i aktorów jest to, że udało im się stworzyć galerię fascynujących, mocno zindywidualizowanych postaci, z których żadna nie spycha w cień drugiej. Widz pamięta wszystkie, a lepiej tylko te, którym przeznaczono dłuższy powieściowy i filmowy żywot. Równolegle z serialem Jan Rybkowski zrealizował dwuczęściowy film kinowy. Spotkały się one z różnymi ocenami, przeważnie pozytywnymi. Oglądając "Chłopów" po latach należy przyznać rację reżyserowi, który jeszcze w czasie realizacji "Chłopów" mówił: "Wierzę, że będąc wierny Reymontowi i zachowując w filmie wszystkie realia, które przetrwały dotąd na wsi łowickiej, będę mógł stworzyć ekranową adaptację na tyle wierną i prawdziwą, że będzie mogła być powszechnie zaakceptowana jako portret rodzinny antenatów i przez tych, którzy pozostali na ojcowskiej roli, i tych, którzy w wyniku społecznych przeobrażeń w Polsce wieś opuścili".
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Reżyser II
- Współpraca reżyserskaodcinki: 1-10, 12odcinki: 11, 13
- Scenariusz
- Zdjęcia
- Operator kameryodcinki: 1-4, 6odcinki: 5, 7, 9-10odcinki: 11-13
- Współpraca operatorska
- Laboratorium
- Scenografia
- Współpraca scenograficzna
- Atelier
- Kostiumy
- Współpraca kostiumograficzna
- Charakteryzacja
- Współpraca charakteryzatorska
- Muzyka
- Wykonanie muzykikapela ludowaodcinki: 6
- Dyrygentkapela; odcinki: 6
- Konsultacja muzyczna
- Dźwięk
- Współpraca dźwiękowa
- Montaż
- Współpraca montażowaodcinki: 1-9, 11, 13
- KonsultacjaHenryk Swiątkowskiscenograficzna
- Opracowanie graficznenie występuje w napisach
- Kierownictwo produkcji
- Kierownictwo produkcji II
- Współpraca produkcyjnaodcinki: 5, 11-13
- Produkcja
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyAntek Boryna, syn MaciejaHanka Borynowa, żona Antka
Pierwowzoryschowaj
Pierwowzór | |
CHŁOPI | |
Powieść | |
Autor | Władysław Reymont |
Nagrodyschowaj
- 1973Nagroda Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji
- 1974Łódź (Łódzka Wiosna Artystyczna)-wyróżnienie
- 1974Łagów (Lubuskie Lato Filmowe)-"Gwiazda Filmowego Sezonu"
Patrz także:schowaj
- 1922Film fabularny / Eugeniusz Modzelewski
- 1970Spektakl telewizyjny / Władysław Reymont / Aleksander Strokowski
- 1971Spektakl telewizyjny / Władysław Reymont / Mieczysław Małysz
- 1973Film fabularny / Jan Rybkowski
- 2014Spektakl telewizyjny / Władysław Reymont / Wojciech Kościelniak
- 2023Film animowany / DK Welchman Hugh Welchman
BORYNA (1)
- Odcinek serialu
- 51 min
Pierwszy odcinek zapoznaje widzów z rodziną Borynów. Maciej Boryna - czołowa postać filmu - to blisko 60-letni wdowiec, który terroryzuje swoim despotycznym charakterem pozostałych domowników: syna Antoniego i jego żonę Hankę, córkę Józefę, małego wychowanka Witka i starego sługę Kubę. Sąsiadka Dominikowa namawia Borynę, aby wyszukał sobie młodą żonę. Na wsi są przecież dorodne panny, które wydadzą się chętnie za najbogatszego gospodarza. Nie bez znaczenia jest fakt, że Dominikowa sama ma urodziwą, chociaż niebogatą córkę Jagnę.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaAntek Boryna, syn MaciejaKuba Socha, parobek BorynyMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka Jagnywójt PiotrHanka Borynowa, żona AntkaMagda KozłowaproboszczJambrożykarczmarz JankielJózka, córka BorynyWitekSzymek, brat JagnyJagustynka; nazwisko aktorki pojawia się w napisach odcinka, choć w rzeczywistości w nim nie wystąpiłaAgataBartłomiej Kozioł; nazwisko aktora pojawia się w napisach odcinka, choć w rzeczywistości w nim nie wystąpiłdziedziczkazarządca we dworzekowal Michał, zięć Boryny; w napisach nazwisko: PawlakdziedzicBalcerek; nie występuje w napisachmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachwójtowa; nie występuje w napisachKłębowa; nie występuje w napisachKłąb; nie występuje w napisachbrat Jagny; nie występuje w napisachborowy; nie występuje w napisachmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisach
JARMARK (2)
- Odcinek serialu
- 49 min
Wrześniowa niedziela na wsi - parę godzin odpoczynku po trudzie całego tygodnia. Odświętnie przystrojeni gospodarze, kobiety i dzieci wolno i uroczyście podążają do kościoła. Drugim miejscem spotkań jest karczma. Tutaj chodzi się na tańce, pijatykę i tutaj prowadzi się dysputy polityczne. Tymczasem w domu Borynów w trakcie niedzielnego obiadu dochodzi do ostrej sprzeczki między ojcem a synem Antkiem, który nie może już wytrzymać stałego wypominania mu, że żyje na łasce ojca.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyJagna PaczesiównaAntek Boryna, syn MaciejaBartłomiej KoziołMagda KozłowadziedziczkadziedzicJambrożyHanka Borynowa, żona Antkawójt Piotrkowal Michał, zięć BorynyNastka GołębiankaSzymek, brat JagnyorganiścinaJasiekEwkażandarmA. Kowalczykpisarzpokojówka dziedziczki, narzeczona Jaśkaorganistaproboszczborowykarczmarz Jankielmłynarzsędzia, dziedzic z RaciborowicFranka, żona pisarzaAgatamatka Jaśkażandarmhandlarz zbożem na jarmarku; nie występuje w napisachhandlarz zbożem na jarmarku; nie występuje w napisachKuba Socha, parobek Boryny; nie występuje w napisachhandlarz zbożem na jarmarku; nie występuje w napisachmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachTeresa; nie występuje w napisachJagustynka; nie występuje w napisachJacek, brat dziedzica; nie występuje w napisachhandlarz zbożem na jarmarku; nie występuje w napisachJaś, syn organisty; nie występuje w napisachwoźny sądowy; nie występuje w napisachJózka, córka Boryny; nie występuje w napisach
Pierwowzoryschowaj
Pierwowzór | |
SPRAWIEDLIWIE | |
Nowela | |
Autor | Władysław Reymont |
ZRĘKOWINY (3)
- Odcinek serialu
- 51 min
Maciej Boryna postanawia starać się o rękę pięknej, młodej Jagny i zgodnie ze zwyczajem wysyła swatów do domu Dominikowej. Tymczasem przyszła żona Macieja zawróciła również w głowie jej synowi Antkowi i spotyka się z nim wieczorami. Rodzina Boryny zaniepokojona przybyciem dodatkowej osoby do podziału majątku zaczyna domagać się swoich praw. Rozwścieczony Boryna wypędza z domu Antka wraz z żoną i dziećmi.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyAntek Boryna, syn Maciejawójt PiotrBalcerekKuba Socha, parobek BorynyMateuszHanka Borynowa, żona Antkakowal Michał, zięć BorynyproboszczJambrożyNastka GołębiankaTeresaRochMagda, córka Boryny, żona kowalaJózka, córka BorynySzymek, brat JagnyMagda Kozłowakarczmarz JankielmłynarzKłąb; nie występuje w napisachbrat Jagny; nie występuje w napisachborowy; nie występuje w napisach
WESELE (4)
- Odcinek serialu
- 51 min
W obu domach - Dominikowej i Boryny trwają przygotowania do wesela. Cała wieś jest poruszona i bierze udział w weselu, tym jednym z najbarwniejszych i żywiołowych widowisk w folklorze wiejskim. Obraz weselnego domu trzęsącego się od muzyki i tańca kontrastuje z obrazem umierającego w stodole Kuby - sługi Boryny, który został ranny w kłusowniczej wyprawie.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaKuba Socha, parobek BorynyMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyAntek Boryna, syn Maciejawójt PiotrBalcerekSzymek, brat JagnyJagustynkaorganistakowal Michał, zięć BorynyJambrożymłynarzWitekchłopka, mieszkanka LipiecHanka Borynowa, żona AntkaBylica, ojciec HankiMagda, córka Boryny, żona kowalaNastka Gołębiankaorganiścinamłynarzowakarczmarz Jankielmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachbrat Jagny; nie występuje w napisachJózka, córka Boryny; nie występuje w napisach
GODY (5)
- Odcinek serialu
- 51 min
Wypędzeni przez ojca z domu Antkowie mieszkają w tej samej wsi i cierpią biedę-jest im tym bardziej ciężko, że zaczęła się zima. Podejmują trudną decyzję sprzedania jedynej żywicielki - krowy. Antek przyjmuje pracę w młynie. Wkrótce jednak pobił do nieprzytomności jednego z robotników, Mateusza, który publicznie chwalił się sukcesami u Jagny. Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. We wszystkich domach na wsi trwają przygotowania do tradycyjnej wieczerzy wigilijnej.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaHanka Borynowa, żona AntkaAntek Boryna, syn MaciejaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka Jagnykowal Michał, zięć BorynyMateuszNastka GołębiankaSzymek, brat JagnyorganiścinaJagustynkaBylica, ojciec HankiPietrek, parobek BorynyorganistamłynarzWitekmłynarzowabrat JagnyJaś, syn organistyJózka, córka Borynychłop pracujący przy rąbaniu drzewkarczmarz JankielMagda, córka Boryny, żona kowala
OGIEŃ (6)
- Odcinek serialu
- 51 min
Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaHanka Borynowa, żona AntkaAntek Boryna, syn MaciejaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyJagustynkaMateuszwójt PiotrBylica, ojciec HankiPietrek, parobek Borynykowal Michał, zięć BorynyWitekniedźwiednikBalcerekbrat wójtachłopka, mieszkanka LipiecNastka Gołębiankadziewczyna z Lipiecmieszkaniec LipiecTeresaKłębowaMagda KozłowaKłąbPłoszkowakarczmarz JankielJózka, córka BorynyRochJambrożyborowydziedzic; nazwisko aktora pojawia się w napisach odcinka choć w rzeczywistości w nim nie wystąpiłSzymek, brat Jagny; nie występuje w napisachmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachwójtowa; nie występuje w napisachmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisach
BÓR (7)
- Odcinek serialu
- 50 min
Antkowi nie układa się romans z Jagną, młody Boryna pije na umór. Hanka udaje się do jego ojca po pomoc. Antek urządza potworną awanturę, żona grozi mu siekierą. Zaczyna się wyrąb lasu. Wójt proponuje wniesienie skargi na dziedzica. Roch tłumaczy chłopom, że serwituty z lasu należą się także najbiedniejszym. Chłopi boją się jednak, że zanim legalnie dojdą sprawiedliwości, będzie już po lesie. Cała wieś z Maciejem Boryną na czele rusza przeciw drwalom. Wywiązuje się walka, drwalom pomaga służba dworska. Zaczajony za drzewami Antek chce zastrzelić ojca, ale zmienia zamiar. Kiedy Maciej osuwa się na ziemię ugodzony przez borowego, Antek dopada napastnika i zabija.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaHanka Borynowa, żona AntkaAntek Boryna, syn MaciejaBylica, ojciec Hankiproboszczkowal Michał, zięć BorynyMateuszMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnySzymek, brat JagnyBalcerekwójt PiotrKłębowaborowydziedzicmłynarzWitekmieszkaniec LipiecmłynarzowaRochbrat wójtazarządca we dworzeMagda KozłowaorganistaKłąbkarczmarz JankielJózka, córka BorynyJambrożymieszkaniec LipiecBartłomiej Koziołmieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachMichał, bratanek organisty; nie występuje w napisach
GOSPODYNIE (8)
- Odcinek serialu
- 50 min
W Lipcach mimo nadejścia wiosny nie ma powodów do radości. Niemal wszyscy uczestnicy walki o las wraz z oskarżonym o zabójstwo Antkiem powędrowali za kraty. Stary Boryna nie może dojść do zdrowia. Czuwa przy nim stale Jagna, ale mimo to miejsce przechowywania pieniędzy Boryna zdradza swojej synowej Hance, która wróciła do domu Borynów. Gospodarujące we wsi kobiety przygotowują się do świąt Wielkanocy.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaHanka Borynowa, żona Antkakowal Michał, zięć BorynyMaciej BorynaJagna PaczesiównaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnyJagustynkaKłębowaMagda KozłowaBylica, ojciec HankiPietrek, parobek BorynyJambrożyAgataWitekdziedziczkaTeresachłopka, mieszkanka LipiecNastka Gołębiankadziewczyna z Lipiecchłopka, mieszkanka LipiecRochw napisach nazwisko: PintaradziedzicJózka, córka Borynykarczmarz JankielMagda, córka Boryny, żona kowalamłynarzwójtowa; nie występuje w napisachmłynarzowa; nie występuje w napisach
WIELKANOC (9)
- Odcinek serialu
- 48 min
Na Wielkanoc Hanka przenosi się do domu Boryny. Większość kobiet z Lipiec jedzie do miasta, by spotkać się ze swymi uwięzionymi mężczyznami. Hanka także wiezie świąteczne jedzenie Antkowi. Boryna z dnia na dzień czuje się gorzej. Jagna zaczyna flirt z Jasiem, synem organisty, spotyka się też z wójtem. Dziedzic odmawia księdzu, a potem wójtowi, wstawienia się za uwięzionymi. W odwecie ktoś podpala las. Hanka rodzi syna.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaHanka Borynowa, żona AntkaAntek Boryna, syn Maciejawójt PiotrproboszczJagustynkaMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnySzymek, brat JagnyMateuszKłębowaMagda KozłowaBylica, ojciec Hankikowal Michał, zięć BorynyJambrożydziedzicstrażnik w więzieniuNastka Gołębiankadziewczyna z LipiecTeresaWitekdziedziczkaBalcerekchłopka, mieszkanka Lipiecchłopka, mieszkanka Lipieczarządca we dworzeJaś, syn organistymłynarzBartłomiej KoziołorganiścinaPietrek, parobek BorynyMagda, córka Boryny, żona kowalaJózka, córka Borynymieszkaniec Lipiec; nie występuje w napisachKłąb; nie występuje w napisachPłoszkowa; nie występuje w napisachJacek, brat dziedzica; nie występuje w napisach
ŚMIERĆ BORYNY (10)
- Odcinek serialu
- 49 min
U Borynów wciąż wybuchają awantury między Hanką a Jagną, która nie chce pracować w polu, natomiast coraz częściej wraca do domu po nocy pijana. Z więzienia wychodzi większość chłopów, ale Antek nadal jest za kratkami. Ludzie z Lipiec znajdują w lesie wójta śpiącego obok Jagny. Ksiądz gromi ich za to w kazaniu. Tymczasem Jasio wyjeżdża do seminarium uczyć się "na księdza". Szymek, brat Jagny, chce się żenić z Nastką Gołębianką. Dominikowa sprzeciwia się planom syna, dochodzi do bójki. Szymek zabiera pieniądze, ale matka odmawia mu ziemi. Boryna ostatnie dni spędza w łożu ustawionym w sadzie. Umiera w nocy, na polu, jak gospodarz.
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Obsada aktorskaMaciej BorynaJagna PaczesiównaHanka Borynowa, żona AntkaRochMarcjanna Pacześ, Dominikowa, matka JagnySzymek, brat JagnyBalcerekwójt PiotrNastka GołębiankaMateuszJagustynkaMagda KozłowaBylica, ojciec HankiPietrek, parobek Borynykowal Michał, zięć BorynyproboszczWitekbrat wójtawójtowamieszkaniec LipiecorganistaTeresaorganiścinaKłębowaKłąbw napisach nazwisko: Pintarabrat JagnyJaś, syn organistyMagda, córka Boryny, żona kowalaJózka, córka BorynyJambrożykarczmarz Jankielmieszkaniec Lipiecmłynarzmieszkanka Lipiec; nie występuje w napisachBartłomiej Kozioł; nie występuje w napisach