IWANOW

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1995
• Premiera:
  1996. 01. 29
• Barwny, 90 min

Pierwsza pełnospektaklowa sztuka Antoniego Czechowa (1860-1904) wystawiona na profesjonalnej scenie - poprzedziły ją liczne drobiazgi sceniczne oraz odrzucony przez moskiewski teatr dramat, grany w Polsce pod tytułem "Płatonow" i głośny od czasów francuskiej premiery w 1956 r. "Iwanow", pokazany bez powodzenia w teatrze Korsza w Moskwie w 1887 r., a w 1889 r. w nowej wersji w petersburskim teatrze Aleksandryjskim - dopiero po latach doczekał się uznania i przeszedł przez wiele scen europejskich. Zdaniem krytyków, w tej wczesnej sztuce jest "cały Czechow w zarodku" - pojawiają się tu liczne wątki i sytuacje, które rozwinie w swojej późniejszej twórczości scenicznej autor "Mewy", "Wujaszka Wani", "Trzech sióstr", "Wiśniowego sadu". W liście do brata Aleksandra Czechow napisał: "Rosyjscy dramaturgowie pakują do swoich sztuk wyłącznie aniołów, szubrawców i błaznów - czy w całej Rosji znajdą się podobne elementy w czystej postaci? (...) Chciałem być oryginalny: nie dałem żadnego łotra, żadnego anioła (chociaż nie mogłem ustrzec się od błaznów), nikogo nie oskarżyłem, nikogo nie uniewinniłem". Istotnie, nie ma w "Iwanowie" postaci jednoznacznie złych lub dobrych, są ludzie, którzy nie potrafią sobie znaleźć miejsca w życiu, z reguły nieszczęśliwi i bezradni wobec rzeczywistości, przytłoczeni mnóstwem codziennych, banalnych spraw. Taki obraz rosyjskiej prowincji z drugiej połowy XIX wieku wyłania się ze sztuki Czechowa - nuda zabijana alkoholem i obżarstwem, grą w karty, polowaniami, obmawianiem bliźnich i intrygami.
Z tłumu postaci wysuwają się na pierwszy plan ludzie przegrani - dogorywająca na gruźlicę żona Iwanowa Anna, stary, zahukany Lebiediew, który żal topi w wódce, jego córka Sasza, która całym sercem pragnie wyrwać się z prowincjonalnego marazmu, uciec choćby na koniec świata. Ona pierwsza spośród Czechowowskich postaci wypowiada tak znamienne dla jego bohaterów słowa: jak tu nudno. W tym środowisku "strasznych ziemian" żyje Iwanow, wykształcony szlachcic, człowiek inteligentny, "uczciwy i szczery", jak scharakteryzował go autor, a przecież jednocześnie "podobny do innych". Krytycy zastanawiali się, kim on jest - łajdakiem dobijającym psychicznie śmiertelnie chorą żonę, czy idealistą rozpaczliwie szukającym szczęścia? Czy może po prostu bardzo nieszczęśliwym człowiekiem, który bezwiednie sprowadza nieszczęścia na kochających go ludzi? Gdy młodziutka Sasza w ślubnej sukni czeka, że spełni się ich miłość i nadzieja na sensowniejsze, pełniejsze życie, Iwanow odchodzi na zawsze. Czy jest ofiarą otaczającej go rzeczywistości, czy własnej wewnętrznej niemocy, z którą szamotał się przez tyle lat? Czechow nikogo nie oskarża, nikogo nie usprawiedliwia. Mówi - ludzie są słabi, samotni, obcy wśród innych. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1964
  IWANOW
  Spektakl telewizyjny / Antoni Czechow / Andrzej Ziębiński
• 1979
  IWANOW
  Spektakl telewizyjny / Antoni Czechow / Laco Adamik