THAIS

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1983
• Premiera:
  1984. 09. 24
• Gatunek:
  Film psychologiczny, Film kostiumowy
• Barwny, 2853 m, 99 min

Aleksandria, IV wiek naszej ery. Żyjącemu od wielu lat w opuszczonym grobowcu na pustyni mnichowi Pafnucemu ukazuje się Thais, najsłynniejsza w Aleksandrii aktorka i tancerka. Przekonany, że to Bóg nakazuje mu nawrócić rozpustną kobietę mnich udaje się do pobliskiego miasta. Zatrzymuje się u swego dawnego przyjaciela Nikiasa, obecnie bogatego patrycjusza, poety i filozofa i prosi go o pomoc w spełnieniu swej misji. Nikias będący jednym z kochanków Thais zabiera przyjaciela na przyjęcie, na którym ona właśnie występuje. Widok tancerki wywiera na mnichu ogromne wrażenie. Thais wyjawia Nikiasowi swe lęki przed starzeniem się i śmiercią. Gdy wkrótce spotyka się z Pafnucym, ten obiecuje jej miłość i życie wiekuiste w zamian za wyrzeczenie się ziemskich przyjemności. Początkowo kurtyzana bierze go za maga znającego tajemnicę wiecznej młodości, potem prowokuje go, a w końcu wyrzuca. Piękna tancerka obecna jest w każdej myśli mnicha, wreszcie udaje się mu zaprowadzić ją do kościoła. Usłyszane tam kazanie o śmierci w grzechu porusza ją, coraz bardziej też zaczyna ją interesować perspektywa wiecznego zbawienia. Decyzję o przyjęciu wiary przesądza przyjęcie u Lucjusza Cotty, w którym Thais uczestniczy. Uczta zamienia się w orgię, a jeden z jej uczestników, chcą dowieść, jak kruche jest życie doczesne, popełnia samobójstwo. Wstrząśnięta Thais ulega namowom Pafnucego i wstępuje do klasztoru. W czasie wspólnej wędrówki przez pustynię mnich ulega jej czarowi, budzi się w nim ziemska miłość do kobiety. U celu namawia nawet Thais, by zrezygnowała z życia w klasztorze. Ona jednak odrzuca jego słowa. Pełen rezygnacji Pafnucy wraca do swej dawnej siedziby i by odkupić nieczyste myśli postanawia rok spędzić na wysokiej kamiennej kolumnie. Błogosławi i uzdrawia gromadzących się wokół ludzi. Po wielu miesiącach pojmuje, że zgrzeszył wobec Boga kłamstwem, gdyż zaparł się swej miłości do kobiety. Opuszcza kolumnę i udaje się do klasztoru. Jest już jednak za późno - Thais jest umierająca.
W roku 1868 młody i nie znany jeszcze poeta Francois Anatole Thibault opublikował wiersz o Thais. Prawie 20 lat później będąc już uznanym prozaikiem pod pseudonimem Anatole France w piśmie "Revue de Deux Mondes" zamieścił utwór "Thais" opatrzony podtytułem "powiastka filozoficzna". Owa powiastka wywołała burzę, uznano ją za atak na Kościół i panujące obyczaje, określano mianem "lubieżnej", pojawiły się nawet głosy, iż dawniej podobnych do France'a bezbożników publicznie chłostano. Francja rządzili jednak wówczas republikanie, tak więc takie reakcje nie mogły zaszkodzić ani autorowi, ani samemu utworowi. W roku 1891 "Thais" została wydana w formie książki, a trzy lata później Jules Massenet skomponował opartą na tej powieści operę. W roku 1917 Samuel Goldwyn zakupił od France'a za 10 tys. dolarów prawa autorskie. Scenariusz napisała Elfrida Bingham, a reżyserował Frank Crane. W roli tytułowej wystąpiła czterdziestoletnia wówczas gwiazda Metropolitan Opera Mary Garden. Premiera filmu odbyła się w roku 1918 i...okazała się wielką klapą. Autorzy bowiem całkowicie pominęli warstwę filozoficzną powieści, a wysiłki gwiazdy kończyły się na nadaniu bohaterce rysów wampirycznych. Ryszard Ber interesował się "Thais" od dawna, scenariusz napisał już w roku 1975. Jednakże jego interpretacja jest dyskusyjna. Zrezygnował on bowiem całkowicie ze wszechobecnej w pierwowzorze literackim ironii, a uwagę skoncentrował na dramacie mnicha Pafnucego. Kreacja Jerzego Kryszaka oddaje wewnętrzne rozterki bohatera i uwierzytelnia jego fanatyzm.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż

Patrz także:

schowaj

• 1967
  TAIS
  Spektakl telewizyjny / Anatole France / Tadeusz Byrski