KIEDY ROZUM ŚPI

• Tytuł alternatywny: COUPABLE D'INNOCENCE AU QUAND LA RAISON DORT

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska, Francja
• Rok produkcji:
  1992
• Premiera:
  1993. 10. 18
• Gatunek:
  Film psychologiczny, Film kostiumowy
• Barwny, 109 min
  
  Wpisano jedynie nazwiska polskich twórców filmu i najważniejsze osoby spośród twórców francuskich.

Schyłek XVIII wieku. Młody zegarmistrz zostaje zaproszony do pałacu arystokraty - uczonego. Pobyt w kryjącym wiele tajemnic pałacu staje się inicjacją w dorosłe życie. Syn nadwornego zegarmistrza Austrii, Maksymilian Bardo, zostaje zaproszony do posiadłości Aleksandra Planta, wynalazcy wielu urządzeń mechanicznych; człowieka opętanego ideą perpetuum mobile. Plant ma nadzieję, że Bardo pomoże mu w jego pracach nad cudownym urządzeniem i naprawi zepsute zegary. Gdy młody zegarmistrz przybywa do majątku, okazuje się, że Plant od kilku dni nie żyje. Mimo to Bardo zostaje, zatrzymany przez wielu przebywających w majątku, prawdziwych i fałszywych przyjaciół Planta. Wkrótce okazuje się, że zadłużony pałac, a zwłaszcza tajemniczy wynalazek Planta jest obiektem pożądania wielu osób: Bickena, bankiera Kaltfischa, podstarzałego śpiewaka Cinquedei oraz dwóch pięknych kobiet: Bless i Eberlen. Bardo przypadkiem obraża Bickena i zostaje wyzwany przez niego na pojedynek. Rankiem następnego dnia mężczyźni strzelają do siebie i mimo iż żaden nie trafia przeciwnika, Bicken ginie. Maksymilian przypuszcza, że ktoś wykorzystał pojedynek do załatwienia porachunków z Bickenem. Zegarmistrz, pragnąc uniknąć posądzenia o tchórzostwo, zostaje w majątku, narażając się tym samym na oskarżenie o morderstwo. W czasie przypadkowego spotkania w parku Bless prezentuje się Maksymilianowi jako ktoś, kto prawdę ma w całkowitej pogardzie i przyznaje się do zabicia Bickena. Bardo, zachwycony urodą i inteligencją Bless, jej przyznanie się do morderstwa traktuje jak żart. Wkrótce zegarmistrz odkrywa dziennik Planta i publicznie ujawnia jego fragmenty. Wynika z nich, że szalony wynalazca najbardziej zadłużony był u Bless i część wyników swych badań przekazał Cinquedel. Maksymilian przekonuje też, że perpetuum mobile nie jest możliwe; jest utopią, wymysłem chorego umysłu. Śpiewak twierdzi, że nie otrzymał od Planta żadnych obliczeń i oskarża Bardo, że ten, prezentując fałszywe informacje, skazał go na śmierć. Do majątku przybywa z Paryża nowy gość - hrabia Karl Ottenhagen. Eberlen namawia Ottenhagena, żeby pozbył się Bardo. Ten zgadza się, ale uprzedza, że do swych celów wykorzysta Cinquedeę. Wkrótce Ottenhagen proponuje śpiewakowi wystąpienie z serią koncertów w Wiedniu. Bless zwierza się Maksymilianowi, że od dzieciństwa była zafascynowana pracami Planta i przyznaje, że zegarmistrz bardzo przypomina jej zmarłego wynalazcę. Bardo oznajmia gościom pałacowym, że ma kłopoty z naprawą jednego z zegarów; jego mechanizm pracuje, ale wskazówki się nie obracają. Bless, Eberlen, Kaltfisch, Cinquedea i Ottenhagen przekonani, że zegar jest uwieńczeniem dociekań Planta, zaczynają kłócić się o to, czyją ma być on własnością. Cinquedea oznajmia, że rezygnuje z rywalizacji, gdyż wybiera się na koncerty do Wiednia. Ottenhagen namawia śpiewaka, by przełożył swój wyjazd o jeden dzień - w ten sposób zdołała wziąć udział w żywym labiryncie - grze wymyślonej przez Planta. W czasie gry Cinquedea zostaje zasztyletowany przez Bless. Podejrzenie jednak kolejny raz pada na Bardo. Zegarmistrz zostaje skazany na długie więzienie. Zanim zabierze go policja, spotyka się z Bless, która nie tylko nie wyraża skruchy, ale oskarża go o zbytni racjonalizm, brak wiary w możliwość stworzenia perpetuum mobile; o to, że "należy do świata piwa i kapusty". Ostatnia scena przedstawia Maksymiliana, który z więzienia pisze list do ojca. Informuje w nim, że jest pochłonięty pracą nad odkryciem Planta i żałuje, że tak późno uwierzył w racje wynalazcy.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Varia

pokaż

Nagrody

schowaj

• 1992
  Łagów (Lubuskie Lato Filmowe)-nagroda Prezesa Komitetu d/s Radia i Telewizji
  Andrzej Rychcik
  Wojciech Zimiński
• 1992
  San Sebastian (MFF)-nagroda za debiut reżyserski
  Marcin Ziębiński
• 1992
  Gdynia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych)-Nagroda za drugoplanową rolę męską
  Janusz Gajos