GWIAZDA PIOŁUN

• Film fabularny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1988
• Premiera:
  1988. 04. 21
• Gatunek:
  Film psychologiczny, Film wojenny, Film biograficzny
• Barwny, 2900 m, 93 min
  
  Lokacje: Paradyż (dziedziniec kościoła Przemienienia Pańskiego przy ul. Koneckiej 6), Sieradz, Klęk, Sulejów (opactwo Cystersów), Jaśliska.

Życie i twórczość wybitnych indywidualności, pisarzy, malarzy czy muzyków, ludzi niejednokrotnie owianych aurą tajemniczości, zawsze stanowiło fascynujący materiał dla twórców filmowych. "Gwiazda Piołun" Henryka Kluby, zrealizowana na kanwie powieści Władysława Terleckiego pod tym samym tytułem, nie jest typową biografią, nie wskazuje nawet wprost na konkretne postaci historyczne, ale nietrudno się domyślić, że losy głównych bohaterów są zbieżne z losami Stanisława Ignacego Witkiewicza i jego ostatniej miłości Czesławy Oknińskiej. Ten wybitny filozof i dramatopisarz, zarazem tragiczny prorok katastrofista, 18 września 1939 r., dzień po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski popełnił samobójstwo w Jeziorach na Wołyniu. Prawie 50 lat po śmierci artysty, 14 kwietnia 1988 r., prochy Witkacego spoczęły w grobie matki na zakopiańskim cmentarzu.
Film Henryka Kluby ukazuje ostatni etap życia wielkiego twórcy, etap, w którym Witkacy podejmuje decyzję o samounicestwieniu. Narastające poczucie zagrożenia, bezcelowości wszelkich działań, lęku przed tym, co ma nastąpić, towarzyszy mu nieustannie podczas ucieczki z Warszawy na Wschód przedsięwziętej w momencie wybuchu II wojny światowej. Codzienne fakty i wydarzenia przeplatają się w filmie z reminiscencjami, obrazami z jego życia wspartymi wewnętrznym monologiem artysty. Styl narracji i sposób fotografowania sprawiają, że film staje się przejmującym studium wewnętrznej dezintegracji pisarza. Podkreślając malarskość obrazu, wprowadzając wątki oniryczne, Kluba oddaje na ekranie cechy właściwe zarówno dramatopisarstwu, jak i malarstwu Witkacego.

Początek września 1939 r. Ponadpięćdziesięcioletni mężczyzna i dużo młodsza od niego kobieta uciekają z Warszawy na Wschód, podobnie jak tysiące innych ludzi. Mężczyzna źle się czuje, jego towarzyszka z niepokojem obserwuje jego coraz większe osłabienie. Na próżno szuka pomocy lekarskiej.
Oboje zatrzymują się w miasteczku. Roznosi się tam wieść, że schwytano szpiega. Jeden z policjantów podejrzliwie przygląda się mężczyźnie, ale miejscowy aptekarz natychmiast zaświadcza, że to uciekinier. W domu aptekarza mężczyzna dostaje od niego upragnione ampułki zawierające jedną śmiertelną dawkę. Aptekarz radzi mężczyźnie, by nie nakłaniał towarzyszącej mu kobiety do samobójczego kroku, niech sama zdecyduje o sobie. Mężczyzna jednak ukradkiem zabiera aptekarzowi dodatkowe ampułki. Przez cały czas myśli o ostatecznym kroku, jakiego powinien dokonać. Nieustannie rozmawiając ze sobą, zadając sobie pytania, wspominając przeszłość, utwierdza się w tym przekonaniu.
W atmosferze paniki, pogarszających się wiadomości z frontu, oboje kontynuują desperacką wędrówkę na Wschód. W czasie nalotu mężczyzna zostaje ranny w nogę. Nie ma siły dalej iść. Kobieta zmusza go jednak, by zabrali się samochodem z poznanym w dworku pułkownikiem. Docierają do niewielkiej ukraińskiej wsi, gdzie nieomal giną zaatakowani przez miejscową ludność, pamiętającą jeszcze pogrom, jakiego dokonano tu kilka lat wcześniej. Z opresji ratują ich zaalarmowani przez kogoś wojskowi. W końcu mężczyzna i kobieta docierają do klasztoru zamienionego na szpital. Gdy rozpoczynają się przygotowania do ewakuacji szpitala, oboje wymykają się niepostrzeżenie. Za murem na pobliskiej skarpie Mężczyzna daje Kobiecie ampułkę, sam sięga po brzytwę. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj