SPASENIJETO

• Tytuł polski: RATUNEK DLA MIASTA

• Film fabularny
• Produkcja:
  Bułgaria
• Rok produkcji:
  1983
• Język:
  bułgarski
• Barwny, 3729 m, 141 min

13 października 1944 r. Wijącą się wśród wzgórz drogą do miasteczka Ochryda zbliża się niemiecka zmotoryzowana kolumna wojskowa dowodzona przez por. Vogla. W jednym z samochodów ciężarowych kolumny znajduje się dwudziestu pięciu żołnierzy bułgarskich, teraz - po wypowiedzeniu przez Bułgarię 10 września 1944 r. wojny faszystowskim Niemcom - jeńców wojennych. Po przybyciu do Ochrydy Vogel zarządza odpoczynek, a sam udaje się po rozkazy do komendanta miasta, Baumgartena. Popasający na rynku żołnierze niemieccy rozchodzą się do pobliskich kawiarenek w poszukiwaniu jedzenia i wódki, pozostawiając przy jeńcach tylko symboliczną straż. Wykorzystują to mieszkańcy Ochrydy, organizując uwięzionym ucieczkę. Stojan, syn miejscowego kotlarza, i jego narzeczona Nadia rozprowadzają jeńców po domach zaufanych sąsiadów w dzielnicy Warosza. Jednego z nich, chłopaka w okularach o wyglądzie i sposobie bycia inteligenta, Stojan ukrywa - wbrew protestom ojca, ale za zgodą matki - we własnym domu. Dowiedziawszy się o masowej ucieczce, Baumgarten wydaje rozkaz zablokowania miasta i odnalezienia jeńców. Jeden z niemieckich patroli kieruje się do domu kotlarza. By uchronić rodzinę i jeńca, żona kotlarza wpada na pomysł zorganizowania ad hoc zaręczyn: narzeczonym jest przebrany w narodowy strój jeniec, a narzeczoną Nadia. Mistyfikacja udaje się. Akcja przeczesywania Ochrydy nie przynosi efektów i w innych przypadkach: dobrze ukryci jeńcy nie dostają się w ręce Niemców. W tej sytuacji Baumgarten zwołuje członków Rady Gminnej i poprzez swą tłumaczkę Kate Sawinową, Wiedenkę z pochodzenia, zamieszkałą w Ochrydzie i sympatyzującą z tubylcami, przekazuje rozkaz wydania jeńców do godziny dziesiątej wieczór, w przeciwnym bowiem razie dzielnica Warosz zostanie całkowicie zniszczona. Vogel dodaje, że członkowie Rady od tej chwili są zakładnikami, lecz dla ocalenia życia każdy może wydać za siebie "dywersanta, Żyda lub komunistę". Między Baumgartenem a Voglem dochodzi do ostrej wymiany zdań. Vogel żąda od Baumgartena podjęcia represji wobec mieszkańców i rozstrzelania zakładników. Komendant nie zgadza się, w zdecydowanej formie zwraca uwagę porucznikowi, że jest mu pod-porządkowany i musi honorować jego rozkazy. Uwięzieni zakładnicy gorączkowo dyskutują; gdy kotlarz mówi, że mogą być "albo zdrajcami, albo nieboszczykami", utwierdzają się w oporze przeciw Niemcom. Członkowie Rady poprzez Kate Sawinową usiłują pertraktować z komendantem, by przedłużył termin przekazania jeńców, ale Baumgarten nie wyraża zgody. W atmosferze ogólnego strachu i zagrożenia - mieszkańcy dzielnicy Warosz tłumnie ewakuują się na brzeg morza - znajdują się i zdrajcy. Do komendantury napływają dwa anonimy wskazujące domy, gdzie mają być rzekomo ukryci jeńcy. Niemcy nie znajdują uciekinierów, ale aresztują mieszkańców tych domów. Jeńcy tymczasem, otoczeni opieką zaufanych ludzi, mają się udać do partyzanckiego obozu. Ginie tylko jeden z nich, młody chłopak w okularach ukrywający się początkowo w domu kotlarza: nie wytrzymał nerwowo napięcia, wyszedł z bezpiecznej kryjówki wprost przed niemiecki patrol. Mimo upływu terminu przekazania jeńców, Baumgarten nie wydaje rozkazu ostrzelania dzielnicy Warosz z armat ustawionych wokół miasta. Znów dochodzi do wymiany zdań między nim i Voglem, żądającym natychmiastowego zniszczenia Ochrydy. Major podtrzymuje jednak swe stanowisko. 14 października, rano. Kate Sawinowa przekazuje członkom Rady Gminnej decyzję Baumgartena i Vogla, że dla uratowania miasta jego mieszkańcy winni za każdego zbiegłego jeńca dostarczyć do godziny czternastej pół kilograma złota - w ostateczności nie może go być ani grama mniej niż dziesięć kilogramów. Mieszkańcy Ochrydy znoszą do komendantury złote przedmioty, często najdroższe pamiątki rodzinne - krzyżyki, medaliki, pierścionki, łańcuszki.. Zbliża się wyznaczona godzina, wszyscy oddali już, co posiadali, ale złota jest wciąż za mało - tylko dziewięć kilogramów. W ostatnich minutach przed czternastą szalę wagi przechyli przyniesiony przez starego kapłana ciężki złoty krzyż św. Klimenta - relikwia z miejscowej świątyni. Ochryda i jej mieszkańcy zostają ocaleni.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 1984
  Warna (Festiwal Bułgarskich Filmów Fabularnych)-Nagroda Specjalna
  Jan Nowicki