NIESPODZIANKA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1977
• Premiera:
  1978. 01. 30
• Barwny, 90 min

Karol Hubert Rostworowski (1877 - 1938) to autor niemal doszczętnie dziś zapomniany, grywany bardzo rzadko. Mimo to przez historyków teatru uważany jest za jednego z najwybitniejszych dramaturgów przedwojennych. Przynajmniej trzy jego sztuki: "Judasz z Kariothu" (1913), "Kajus Cezar Kaligula" (1917) i "Niespodzianka" (1929) należą do klasyki polskiego dramatu.
"Niespodzianka" to pierwsza część trylogii, będącej ostatnim dziełem twórcy. Problemy etyczne i psychologiczne przedstawione tu zostały z punktu widzenia filozofii chrześcijańskiej, rozpatrującej kwestie godności ludzkiej w kontekście społecznym. Za kanwę fabuły posłużyły autentyczne wydarzenia, które rozegrały się w podkrakowskiej wsi (w druku sztuka nosi nawet podtytuł "prawdziwe zdarzenie w czterech aktach").
Historii zbrodni, popełnionej przez dwoje starych, biednych ludzi Rostworowski nadał cechy antycznej tragedii. Zwłaszcza postać Matki kojarzy się z heroinami starogreckich spektakli. Kiedy pisarz przesłał egzemplarz "Niespodzianki" Ludwikowi Solskiemu z prośbą o zagranie Ojca, słynny aktor wyraził ubolewanie, że nie może wystąpić w "nadzwyczajnej" roli Matki.
W inscenizacji Jana Świderskiego w postać głównej bohaterki wcieliła się Halina Gryglaszewska, tworząc wybitną kreację. Przy pomocy oszczędnych środków ukazała dramat udręczonej, doświadczonej przez życie kobiety, która za fasadą znużenia i goryczy skrywa żelazną determinację oraz zdolność do poświęcenia, graniczącego z szaleństwem. Równie znakomicie wypadł Jan Świderski jako Ojciec, człowiek słaby, lecz poczciwy, chętnie szukający pociechy w alkoholu. Mimo upływu lat sposób, w jaki aktor posługuje się mimiką i głosem, budzi najwyższe uznanie. Nie zawiedli też odtwórcy ról drugoplanowych: Jerzy Szmidt, Zbigniew Koczanowicz, a zwłaszcza Joanna Szczepkowska jako Zośka.
Pierwsza emisja "Niespodzianki" stała się wielkim wydarzeniem artystycznym. Krytyka była zachwycona. Nie tylko aktorstwem, lecz także reżyserią Świderskiego, który "nie tylko wydobył całe bogactwo problemów psychologiczno - moralnych utworu, ale ukazał je ostro, głęboko, przejmująco. Tak przejmująco, że chwilami trudno było wytrzymać napięcie, jakie spektakl ze sobą niósł. To była cała kwintesencja treści, jakie ten dramat zawiera". [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1969
  NIESPODZIANKA
  Spektakl telewizyjny / Karol Hubert Rostworowski / Ireneusz Kanicki