NAPLO SZERELMEIMNEK

• Tytuł polski: DZIENNIK DLA MOICH UKOCHANYCH

• Film fabularny
• Produkcja:
  Węgry
• Rok produkcji:
  1987
• Gatunek:
  Film obyczajowy, Film społeczny
• Język:
  węgierski
• Barwny, 124 min

O zrealizowaniu filmu autobiograficznego Marta Meszaros zaczęła myśleć już w roku 1967, ale dopiero 15 lat później pomysł ten doczekał się realizacji w "Dzienniku dla moich dzieci". Jego bohaterką była 15-letnia dziewczyna, Julia Kovacs, która po powrocie z ZSRR - gdzie się urodziła i gdzie umarła jej matka, a ojciec, aresztowany w 1938 r., przepadł bez wieści - powoli poznaje nową ojczyznę. Na Węgrzech opiekuje się nią Magda Egri, zawodowy oficer, pułkownik urzędu bezpieczeństwa. Magda posyła Juli do rosyjskojęzycznej szkoły dla dzieci wysokich urzędników partyjnych, chce ją nawet adoptować i żąda od Juli bezwzględnego posłuszeństwa i wdzięczności za to, co dla niej zrobiła. Krnąbrna dziewczyna chce być jednak samodzielna i nad towarzystwo Magdy przedkłada przyjaźń Janosa, inżyniera-komunisty, dawnego współtowarzysza, a obecnie politycznego przeciwnika Magdy. W końcu rzuca szkołę i rozpoczyna pracę w zakladach tekstylnych. Druga część "Dziennika" jest kontynuacją tamtej opowieści i obejmuje lata 1951-56. Rozgrywa się na przemian na Węgrzech i w Moskwie. Tłem osobistych zmagań bohaterki są narastające konflikty polityczne i społeczne, bezduszne narady komisji dyscyplinarnych, przymusowe prasówki w halach produkcyjnych, błędne decyzje ekonomiczne (jak likwidacja słynnych winnic w okolicach Tokaju, by na ich miejscu założyć pola bawełny), bezpodstawne aresztowania i tortury w więzieniach, zastraszanie i przymusowe deportacje "wrogów ustroju" itp. Żyjąca w takim świecie 18-letnia już Juli uświadamia sobie, że jej bunty są bezsilne, coraz częściej zmuszona jest zawierać kompromisy. Pasjonatka kina marzy o karierze reżysera filmowego. Ulega więc namowom Magdy, by wróciła do domu i zdała maturę, bo bez tego nie ma co marzyć o robieniu filmów. Dzięki pomocy Magdy Juli dostaje stypendium w Moskwie na wydziale nauk ekonomicznych. Na miejscu udaje się jej sprytnie zmienić kierunek studiów. Poznaje nowych przyjaciół, którzy pomagają jej znosić trudne warunki bytowe. Najserdeczniejsza więź łączy ją z Nataszą, przyszłą aktorką, i z jedną z wykładowczyń, Anną Pawłową, gwiazdą moskiewskich scen. Pawłowej udaje się odnaleźć kamienicę, w której przed laty Juli mieszkała z rodzicami. Poszukiwania zaginionego ojca spełzają jednak na niczym. Juli krąży między Budapesztem i Moskwą, ale nigdzie nie znajduje spokoju i miejsca dla siebie. Zmusza Magdę, by załatwiła jej przepustkę, dzięki której może pojechać do wysiedlonego na wieś syna Janosa i już z nim odwiedza w więzieniu jego ojca. Po śmierci Stalina zarówno w ZSRR, jak i na Węgrzech rozpoczyna się odwilż. Juli jako dokumentalistka jeździ po kraju, ale realizowane przez nią szczere i odważne filmy nie podobają się kierownictwu wytwórni. Wycieńczony fizycznie i psychicznie Janos wychodzi wreszcie na wolność z poczuciem winy wobec towarzysza, przeciwko któremu był zmuszony zeznawać. Magda, zachwiana w swych przekonaniach, odchodzi ze służby w więziennictwie i zostaje kierowniczką domu kultury. W Moskwie Juli dowiaduje się o pośmiertnej rehabilitacji jej ojca, który zginął w łagrze w 1944 r. W Budapeszcie narasta fala niezadowolenia. 21 października 1956 r. Juli wyjeżdża do Moskwy po odbiór dyplomu. Tam dowiaduje się, że na Węgrzech zaczęły się rozruchy. "Spośród węgierskich reżyserów, którzy realizowali filmy o tym okresie, Marta Meszaros ma chyba najlepszą pamięć" - pisał po premierze jeden z węgierskich krytyków. - Przyzwyczajony do schematyzmu w traktowaniu tej epoki widz ze zdumieniem stwierdza, że nie ma w tym filmie żądnych krwi, nikczemnych morderców pod sztandarami władzy, ale i brak nieskazitelnych herosów, niewinnych ofiar systemu. Z ekranu spoglądają na nas zwykli, omylni ludzie, wszyscy obarczeni jakąś winą". Na Węgrzech przyjęto "Dziennik dla moich ukochanych" z ogromnym uznaniem dla rzetelności i szczerości autorki, czego potwierdzeniem była nagroda specjalna jury na Festiwalu Węgierskich Filmów Fabularnych w Budapeszcie w 1987 r. Dzieło Meszaros doczekało się także laurów za granicą: Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie oraz nominacji do Oscara. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1982
  NAPLO GYERMEKEIMNEK
  Film fabularny / Marta Meszaros
• 1990
  NAPLO APAMNAK, ANYAMNAK
  Film fabularny / Marta Meszaros