SZKOŁA OBMOWY

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  2001
• Premiera:
  2002. 06. 03
• Barwny, 85 min

A cóż dziś bez potwarzy zdziałać można - pyta jeden z grona służalców i krętaczy, którzy szkalowaniem bliźnich, plotką i obietnicami bez pokrycia zwykli torować sobie drogę do kariery, nie tylko w burzliwych latach stanisławowskich. "Szkoła obmowy" Wojciecha Bogusławskiego jest przeróbką komedii osiemnastowiecznego angielskiego pisarza i polityka Richarda Sheridana, dyrektora najstarszego londyńskiego teatru Drury Lane. Ojciec naszej sceny narodowej spolszczył sztukę - przeniósł akcję do Warszawy, przystosował intrygę do polskich realiów, udoskonalił dramaturgicznie. Król Stanisław August Poniatowski podobno osobiście wprowadzał do niej poprawki. W rezultacie społeczno- obyczajowa satyra stała się też politycznym pamfletem na nowe elity. Prapremiera w styczniu 1793 r. spotkała się z uznaniem stołecznej publiczności, w lot chwytającej aluzje do sytuacji w kraju, gdzie rządy przejęła Targowica. Publicznie deklarowano powrót do staropolskich cnót i surowych zasad, w istocie zaś rzesza karierowiczów i wszelkiej maści oszustów podjęła bezpardonową walkę o zdobycie pozycji w życiu publicznym. Kontrast między deklaracjami a społeczną rzeczywistością był tak wyraźny, że nikogo nie dziwiły skierowane wprost do widowni słowa: "Dzieci moje, odbierzcie ode mnie i potomkom waszym zostawcie tę naukę, że obywatele, którzy niezgodą i potwarzą czernią się przed światem, zasługują na nienawiść własnych rodaków i na wzgardę postronnych narodów".
"Szkoła obmowy" sprawia wrażenie stylowej, lekkiej komedii salonowej, zarazem opowieści familijnej. W domu pana Starosty bawi Karol, układny młody człowiek, zabiegający o względy córki gospodarza, jednak serce ślicznej Konstancji żywiej bije dla jego brata, lekkoducha Walerego. Ojciec panny zdecydowanie woli Karola, jak mniema, młodzieńca uczciwego, poważnego, ze świetnymi perspektywami na przyszłość. Karol we wszystkim głośno panu Staroście przytakuje, a po cichu robi swoje. Intryguje, uwodzi żonę swego dobrodzieja, oczernia niewinnego sąsiada, byle tylko wygrać swoją sprawę, wedle wskazań doświadczonego kauzyperdy bez krzty sumienia - "cała sztuka, ażeby w oczach sędziów z muchy zrobić wielbłąda". Ów Susceptowicz i Karol zamierzają podrobić bilecik miłosny, rzekomo od Walerego do Starościny, żeby ostatecznie pogrążyć sympatycznego hulakę w oczach panny i jej ojca. O romansach, wybrykach i długach wesołego żołnierzyka mówi już zresztą całe miasto. Salony warszawskie trzęsą się od plotek, a wierszopis Ramota i doktor Recepta prześcigają się w wymyślaniu złośliwych konceptów. Między Starostą i dużo od niego młodszą żoną coś zaczyna się psuć. Wieść o tym dociera nawet do starego przyjaciela rodziny, Cześnika Bogackiego, który zjeżdża z Gdańska do Warszawy, odwiedzić od lat nie widzianych synowców, Karola i Walerego.
Różne o nich krążą plotki, lecz "prawdziwa cnota nie może nie mieć nieprzyjaciół'. Cześnik chce sam poddać próbie obu młodzieńców. Zacny sługa Wiernicki podsuwa myśl, żeby tkwiącego po uszy w długach Walerego odwiedził w przebraniu lichwiarza, do Karola zaś udał się pod nazwiskiem ubogiego kuzyna Zacniewskiego, prosząc szlachetnego panicza o wsparcie. Walery szybko ubija interes z rzekomym lichwiarzem, a jeszcze szybciej podbija serce Cześnika, który zawsze wolał szczerego "pustaka niż osiemnastoletnich Katonów, co mają diabła za kołnierzem". Do tej grupy stryj rychło zalicza drugiego synowca, który ma usta pełne uprzejmych i bogobojnych frazesów, lecz biednego krewniaka bez wahania odprawia. Karol ma zresztą teraz inny kłopot. W jego kawalerskim mieszkaniu pojawia się Starościna z "całkiem niewinną" wizytą, po chwili przybywa Starosta z prośbą o przyjacielską przysługę i Walery z zaproszeniem na męski pikinik w Powązkach. Karol dwoi się i troi, aby nieoczekiwani goście się nie spotkali, niewiele jednak może zrobić. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż