DUŻE I MAŁE

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1998
• Premiera:
  1998. 11. 19
• 85 min

"Wszystko jest bardzo proste, nic się nie zgadza" - taki jest świat w "Dużym i małym". Po premierze "Gross und Klein" w berlińskim Schaubühne am Halleschen Vfer krytyka uznała spektakl za wydarzenie sezonu teatralnego 1978/79, autora zaś zaliczono do najściślejszej czołówki dramatopisarzy ówczesnej RFN. Botho Strauss urodził się w 1944 r. w Turyngii, studiował germanistykę i socjologię w Kolonii i Monachium. Był recenzentem i redaktorem w miesięczniku "Theater heute", później został kierownikiem literackim Shaubühne w Berlinie Zachodnim. Tu w 1972 r. wystawiono jego debiutancką sztukę "Hipochondryk". Następna, "Bekannte Gesichter, gemischte Gefühle" została obwołana przez krytyków "sztuką roku 1975", choć u publiczności cieszyła się mniejszym powodzeniem, podobnie jak tom prozy "Marlenes Schwester" i zbiór wierszy "In Tintenfisch 8". Jeden z felietonów ujął rzecz dowcipnie: "Strauss jest autorem dla wtajemniczonych, którym jego wielce skomplikowane teksty dostarczają satysfakcji przekonania się, jak bardzo sami są skomplikowani". Dużym sukcesem dramatopisarza stała się "Trylogią" ponownych spotkań", w latach 80. i 90. powstały m.in. "Park", "Sieben Türen", "Die Zeit und das Zimmer", "Besucher", "Schlusschor", "Das Gleichgewicht" czy dość nietypowy dla tego autora dramat "Ithaka", na motywach eposu antycznego. Botho Strauss znany jest również ze swych wystąpień publicystycznych m.in. głośnym echem odbił się kontrowersyjny esej "Bocksgesang", w którym pisarz wyjątkowo pobłażliwie odniósł się do wojennej przeszłości Niemiec, czy jego ostatnie teksty poświęcone dramatycznym wydarzeniom w Niemczech po 1989 roku.
Bohaterka "Dużego i małego" podejmuje oniryczną podróż w poszukiwaniu odrobiny ciepła i czyjegoś zainteresowania, jednak ani wspomnienia i sny, ani napotkani ludzie nie dają jej odpowiedzi na pytanie, jak znowu stać się szczęśliwą. Lotta słyszy głosy obcych za oknem, za ścianą, ich słowa i kroki, i wciąż się pociesza - dopóki oni tam chodzą, jest ciągle nadzieja, że kiedyś tu zajrzą. Kobieta opuszczona przez męża, znanego publicystę i niepoprawnego dziwkarza, od lat wiedzie życie samotne i puste. Niby próbuje coś robić - rysować jako "niezależna graficzka", podróżować - ale pech prześladuje ją zawsze i wszędzie, nawet egzotyczna wyprawa do Maroka, po której tyle sobie obiecywała, przynosi jej tylko rozczarowanie. W panicznej ucieczce przed obłędem usiłuje nawiązać przyjacielskie stosunki z ludźmi. Jednak kobieta, której Lotta uświadamia nowe perspektywy życiowe, tę próbę zbliżenia interpretuje jako manipulację i zamach na swoją niezależność i tożsamość. Inni ludzie, zamknięci w swych mieszkaniach i kręgu własnych spraw, nie mają dla niej czasu, niektórzy nawet jej nie zauważają. Narkomanka myśli tylko o tym, by zastrzyk zaczął działać. Stary mężczyzna i kobieta pochłonięci są swoimi dolegliwościami, Gitarzysta - swoją muzyką. Młody naukowiec i jego asystentka, wykorzystywana w celach naukowych i seksualnych, wertują uczone księgi i toczą dyskurs na absurdalnie abstrakcyjnym poziomie. Mąż, którego błaga o odrobinę uwagi, bez chwili wytchnienia tłucze w klawiaturę maszyny do pisania. W pustym mieszkaniu, z rozbitego na środku pokoju namiotu nikt się nawet nie wychyli na wezwania Lotty - podobno mieszka tu smutna dziewczyna, która tak "upasła się ze zmartwienia", że nie chce nikomu pokazać się na oczy. Odnaleziona po latach szkolna koleżanka rozmawia z Lottą tylko przez domofon, bojąc się wpuścić na górę gościa, który mógłby zakłócić spokój jej ustabilizowanego życia. Wszystkie postaci, które bohaterka spotyka na swej drodze - w domu, w miasteczku, na wysypisku śmieci - przy pozorach wewnętrznej stabilizacji noszą w sobie jakiś rys niepokoju, poczucie zagrożenia realnego lub wyimaginowanego. Być może właśnie ten strach rodzi ostrożność, nieufność, wreszcie niechęć w kontaktach z innymi, zwłaszcza z kimś nieznajomym, nieprzystosowanym, zapomnianym "przez Boga i ludzi". Lotta jeszcze próbuje wadzić się ze Stwórcą, dlaczego "odprawił od niej innych". Jeszcze szuka pomocy u lekarza. Wreszcie odkrywa - "wszystko jest bardzo proste, nic się nie zgadza". [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj