TOP DOGS

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1999
• Premiera:
  1999. 12. 12
• Barwny, 75 min

Top Dogs. "Najwyższa klasa cenowa", ludzie reprezentujący grupy kierownicze. Znaczyli wiele, teraz są zbędni. Gdy nagle utracili pracę, rozsypało się całe ich życie. Niektórzy wciąż nie mogą uwierzyć, że znaleźli się na bruku, przegrywając w bezpardonowym "wyścigu szczurów". Spotykają się w specyficznej instytucji, będącej skrzyżowaniem biura pośrednictwa pracy z grupą terapeutyczną. Pracoholicy na odwyku, rozpaczliwie próbujący wypełnić życiową pustkę.
"Przykład "Top Dogs" pokazuje, że teatr może podejmować aktualne tematy polityczne, o których czytamy w gazetach, i wcale przy tym nie musi powtarzać tez ze wstępniaków. Kto widział "Top Dogs", nie powinien martwić się o przyszłość teatru dramatycznego" - napisano w uzasadnieniu nagrody telewizji 3SAT, przyznanej autorowi sztuki. "Top Dogs", wystawioną po raz pierwszy w Zurychu w 1996 r. z sukcesem pokazywano na wielu scenach w Szwajcarii i Niemczech, autora zaś wyróżniono nagrodą dramatopisarzy na Muhlheimer Theatertage za najlepszy niemieckojęzyczny dramat sezonu. Ceniony prozaik, eseista i dramaturg szwajcarski Urs Widmer (ur.1938), mieszkający w Bazylei, piszący po niemiecku, studiował germanistykę, romanistykę i historię, kolejno w Bazylei, Montpellier i w Paryżu. Debiutował w 1968 r. opowiadaniem "Alois", od tamtej pory wydał blisko 20 tomów opowiadań i powieści, i blisko 30 słuchowisk radiowych. Przede wszystkim jednak pisze dla teatru. Nie stroni od sztuk o charakterze "użytkowym" - kryminału, komedii czy farsy, ale coraz częściej i chętniej komentuje ze sceny współczesną rzeczywistość, odnosząc się do wydarzeń tragicznych, bulwersujących czy kontrowersyjnych. Tak było choćby w sztukach "Alles klar" - o zuryskim policjancie, który w napadzie szału zabił kilku kolegów, "Ein Fest" - o Hansie Fr"hlicherze, pośle szwajcarskim oddelegowanym do pracy w hitlerowskich Niemczech, czy "Jeanmaire" - o oficerze armii szwajcarskiej, oskarżonym w latach siedemdziesiątych o szpiegostwo na rzecz Związku Radzieckiego.
W "Top Dogs", sztuce stanowiącej "mieszaninę kabaretu i reportażu społecznego", recenzentów zachwyciła przede wszystkim pogłębiona analiza stanu emocjonalnego i psychicznego ludzi przeżywających dramat odrzucenia i upokorzenia, a także wnikliwość obserwacji w zmieniającej się rzeczywistości społecznej w większości krajów europejskich. Bezrobotni kierownicy sportretowani w "Top Dogs", pnący się po szczeblach kariery kosztem najrozmaitszych wyrzeczeń, u szczytu swoich możliwości zawodowych niespodziewanie utracili wysokie stanowiska. Swoista psychodrama, w jakiej uczestniczą bohaterowie sztuki, odziera ich ze złudzeń i kłamstw, którymi się nawzajem karmią. Wydobywa myśli, do których sami przed sobą długo nie chcieli się przyznać. Terapia jest jednak przewrotna. Ucząc, jak żyć w nowych okolicznościach, nie pozbawia bohaterów miłości do pieniądza, władzy i kariery.
Zdymisjonowani "oficerowie" wielkich firm spotykają się w na wskroś nowoczesnych wnętrzach New Challenge Company - lidera w zakresie know-how, jednej z największych agencji pośrednictwa pracy doradztwem psychologicznym i praktycznym treningiem adaptacyjnym zajmują się sami zainteresowani, tworzący osobliwą korporację ze swoistym rytuałem, własną obyczajowością, odrębnym stylem bycia i języka. Do grupy dołącza właśnie nowy uczestnik, niejaki Deer, do niedawna specjalista do spraw cateringu w Swissair. Akurat rozpoczyna się cotygodniowa "konferencja śniadaniowa z croissantami" (to jedna z chakterystycznych form pracy organizacji). Uczestnicy spotkania przedstawiają się nowo przybyłemu tak, jak zwykli to czynić anonimowi alkoholicy podczas swoich meetingów - obok nazwiska wymieniają liczbę miesięcy, dni czy godzin borykania się z problemem. Deer jest przypadkiem o tyle szczególnym, że stracił pracę właściwie na własne życzenie. Nieświadom tego, z dumą opowiada, że to właśnie on przeprowadził generalną reorganizację cateringu w Swissair, była to jego osobista inicjatywa. Nadal nie rozumie, dlaczego w jego gabinecie zasiadł młody, bezczelny "bubek od SAS-a", który zniszczy wszystko, co on zbudował. Pani Wrage, doradca personalny w NCC, obiecuje, że organizacja zamortyzuje szok wywołany zwolnieniem, zajmie się przebudową struktury psychicznej, zadba także o wygląd zewnętrzny nowego członka. Na początek radzi stary krawat oddać pierwszemu napotkanemu nędzarzowi - takie "oflagowanie" jest dla potencjalnego szefa sygnałem, że okręt tonie.
Niebawem grupa rozpoczyna treningi, na przykład naukę chodzenia znamionującego pewność siebie, czy tzw. bitwę na słowa. Wszyscy skandują wyrazy kluczowe dla rzeczywistości, w której przyszło im żyć. Krzyczą coraz głośniej, atakują coraz brutalniej, wpadają w trans. Potem, podczas grupowej psychoterapii, zebrani w kręgu kolejno przedstawiają okoliczności, w jakich stracili pracę. Muller, były kierownik projektu budowy superturbin, twierdzi, że tylko żona trochę płakała, ale per saldo nie miał większych trudności. Jenkins, otrzymawszy wymówienie, wykupiła trzytygodniowe wczasy na Karaibach, było wspaniale, "wszystko pięciogwiazdkowe". Neuenschwander tego dnia kupił nowe auto, porsche 911, prawdziwe cacko. Tschudi, specjalista od ryzykownych operacji giełdowych, rozstał się z firmą elegancko i bezboleśnie. Tylko Krause nie może powstrzymać łez. Nie przyszło mu nigdy do głowy, że wykopią go z pracy najbliżsi kumple i przyjaciele. Potem poszło błyskawicznie - stracił auto, dom, letni apartament. Żona odeszła, zabrała dzieci. On już nie może znieść samotności i ciszy. Nie śpi, nic nie potrafi zrobić, nawet samemu się powiesić. Pani Wrage, dawniej przebojowa kobieta sukcesu, obecnie również bezrobotna, wciela się w rolę psychologa i poleca płaczącemu mężczyźnie odegrać w psychodramie szefa, wyrzucającego na bruk nieudacznika Krausego. Poruszeni rozwojem wydarzeń uczestnicy nagle odczuwają potrzebę skorygownaia zafałszowanych wersji wydarzeń, które przedstawili. Okazuje się, że przerażona swoją nową sytuacją Jenkins przez trzy tygodnie nie opuściła luksusowego pokoju hotelowego, auto Neuenschwandera nigdy nie wyjechało z garażu, a żona Mullera oszalała z rozpaczy... Pozostali uczestnicy kręgu także zrzucają maski, dzielą się przerażającymi doświadczeniami, które stały się ich udziałem. I marzeniami, które też mogą przerażać. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Nagrody

schowaj

• 2000
  Katowice (Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje")-"Laur Konrada"
  Filip Zylber