PRZEMIANA 1999

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  2001
• Premiera:
  2001. 04. 01
• Barwny, 66 min
  
  Lokacje: Wrocław (mieszkanie w bloku przy ulicy Powstańców Śląskich między Jantarową i Kasztanową, szpital przy ulicy Koszarowej).

Już od swego debiutu na początku lat dziewięćdziesiątych Lidia Amejko dała się poznać jako pisarka z dużym poczuciem humoru, podszytym jednak ironią wobec otaczającego ją świata. Ta cecha jej talentu zaznaczyła się wyraźnie w słuchowisku "Gdy rozum śpi - włącza się automatyczna sekretarka. Rzecz o gadaniu", a także w sztukach: "Męka Pańska w butelce" i "Dwadrzewko". Przełom w karierze Amejko przyniósł jednak dopiero napisany w 1996 roku dramat "Farrago". Historia zepsutego gwiazdora kina akcji, który po śmiertelnym wypadku samochodowym trafia w zaświaty, przebojem zdobyła polskie sceny. Zwieńczeniem tego sukcesu stała się inscenizacja w Teatrze Telewizji z Cezarym Pazurą w roli tytułowej. "Farrago" był jednak nie tylko sukcesem komercyjnym, dowodził także ciągłego rozwoju artystycznego pisarki. Amejko przestają już wystarczać dowcipne dialogi i drwina z rzeczywistości. Pojawiają się próby głębszej penetracji wnętrza współczesnego człowieka, opisu jego duchowej kondycji. A ta bynajmniej nie nastraja do śmiechu. W finale "Farrago" bohater zostaje odesłany z powrotem na ziemię. A właściwie jego ciało, gdyż duszę całkowicie zastąpiły mu emocje postaci filmowych, które grał. Najnowszy dramat Amejko, "Przemiana 1999", jest intrygującą wariacją na temat słynnego opowiadania Franza Kafki (dodatkowo potwierdza to motto, zamykające spektakl: "Jakby od pełnej ciszy/oczekiwał powrotu/rzeczywistych i zrozumiałych stosunków"). Rzecz dzieje się w świecie wielkiej finansjery, a współczesną inkarnację Gregora Samsy stanowi niejaki Senso, kierownik działu analiz jednej z filii Rembrandt Banku. Senso to nazwisko znaczące. Kojarzy się z łacińskim "sensus", czyli "czucie, wrażenie, zmysł". Jak się niebawem okaże, nie bez przyczyny. Główny bohater sztuki jest człowiekiem sukcesu i pracoholikiem. Codziennie do późnego wieczora przygotowuje ważny raport dla Van Dycka, "grubej ryby" z centrali. Później kilka godzin snu w luksusowym mieszkaniu i z powrotem do komputera. Jednak pewnego ranka w życiu Senso zaczynają się dziać dziwne rzeczy. Równolegle z radiowym komunikatem o powodzi na myjącego zęby bohatera zewsząd spływają strumienie wody. Co gorsza, woda gwałtownie wytryskuje też z jego wnętrzności (znakomite, bardzo realistyczne efekty specjalne!). Wkrótce jednak wszystko wraca do normy. Nie na długo. W pracy Senso słyszy w radiu informację o wybuchu metanu w kopalni. W efekcie trafia do szpitala z dotkliwie poparzonymi dłońmi. Mimo bólu i niewygodnych opatrunków, kontynuuje pracę nad raportem. Starannie unika też radiowych serwisów informacyjnych. Jednak pechowym zrządzeniem losu, jeden z nich "przyłapuje" go akurat w trakcie telefonicznej rozmowy z Van Dyckiem. Tym razem z eteru płyną wieści o gwałtownym trzęsieniu ziemi. Senso ponownie ląduje w lecznicy z poważnymi stłuczeniami i urazami kręgosłupa. Lekarze zauważają też u niego nadwrażliwość na dźwięk. Sprowadzony na pomoc neurolog weryfikuje te diagnozy. Według niego Senso jest człowiekiem, który zatracił wewnętrzny zmysł moralny. Dziwnym zrządzeniem losu "obowiązki" umarłej duszy przejęło jego ciało. Został wybrany, poddany procesowi, na który nie ma wpływu. "Przemiana 1999" to spektakl bardzo dobrze zagrany i zrealizowany. Wartka, efektowna fabuła nie przesłania zawartych w tekście Amejko metaforycznych znaczeń, gier z literacką tradycją i gorzkiego szyderstwa (bezwzględne rekiny biznesu noszą nazwiska znanych malarzy). Reżyser umiejętnie stopniuje napięcie, a Zbigniew Zamachowski sugestywnie ukazuje, jak zamknięty w getcie bilansów i rachunków "japiszon" powoli uczy się inaczej patrzeć na świat. Temu bolesnemu procesowi towarzyszy sukcesywne znikanie kolejnych części ciała bohatera pod powłoką gipsu i bandaży. Ludzka poczwarka chowa się w kokonie. Czy kiedy przemiana dobiegnie końca, wyleci zeń piękny motyl? [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż

Nagrody

schowaj

• 2002
  Sopot (Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry")-Nagroda za scenografię
  Barbara Kędzierska