POWRÓT PANA COGITO

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1991
• Premiera:
  1992. 01. 23
• Barwny, 67 min

"Są poeci, których wiersze mrugają do nas ze stron niemal wszystkich czasopism, i są tacy, na których wiersze czekamy. Poeci, którzy im bardziej usuwają się w cień, tym bardziej ich głos staje się doniosły" - zauważył Krzysztof Karasek podczas "Radiowego festiwalu twórczości Zbigniewa Herberta" w maju 1993 roku. Autora "Martwej natury z wędzidłem" na pewno można zaliczyć do grona twórców cenionych i słuchanych, nawet gdy oni sami usuwają się w cień lub są spychani na margines. Zbigniew Herbert (1924 - 1999) debiutował jako poeta w 1948 roku, ale nie brał udziału w oficjalnym życiu kulturalnym kraju - pierwszy tom opublikował dopiero po przełomie październikowym 1956 roku ("Struna światła"). Pierwszy utwór dramatyczny "Jaskinia filozofów" (1956), następne tomy poezji "Hermes, pies i gwiazda" (1957), "Studium przedmiotu" (1961), zbiór esejów "Barbarzyńca w ogrodzie" (1962) i inne utwory Herberta zyskiwały rozgłos i uznanie czytelników, docecniających ich rangę artystyczną i postawę autora, ale nigdy nie zostały uhonorowane żadną nagrodą w kraju. Zdobywały natomiast nagrody międzynarodowe, m.in. austriacką nagrodę państwową im. Nikolausa Lenaua (1963) "za wybitne osiągnięcia w dziedzinie europejskiej twórczości literackiej", czy nagrodę Gotfrieda Herdera (1973). Poeta odbywał liczne podróże po Europie i USA, wygłaszał odczyty. Przez lata niedoceniany w kraju, ciągle był postacią niesłychanie ważną w środowiskach elit intelektualnych opozycji, wśród wiernych czytelników. W Paryżu wydał "Raport z oblężonego miasta" (1984), "Elegię na odejście" (1990) i już w kraju kolejny tom wierszy "Rovigo" (1990). Cykl "Pan Cogito", opublikowany w 1974 roku, zaliczany jest do najwybitniejszych osiągnięć poety, piewcy antyku i tradycji śródziemnomorskiej, znawcy kultury, którego równie mocno interesują dylematy egzystencjalno-moralne człowieka. Tom wierszy, które składają się na ten poemat i traktat filozoficzny zarazem, zawiera refleksje o osobie ludzkiej, cierpieniu i bólu. Pan Cogito to uosobienie człowieka współczesnego, którego charakter, reakcje i poglądy poeta kreśli z dystansem, często ironią, ale jednocześnie ze współczuciem i sympatią. Cogito rozmyśla o poczuciu tożsamości, duszy, odkupieniu i piekle, o Prometeuszu, Minotaurze, Kaliguli, Spinozie. Stawia pytania od wieków zaprzątające ludzką świadomność, kontempluje dzieła sztuki i naturę. Szuka sensu istnienia. Błądzi, lecz zdobywa się na postawę heroiczną: "bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny / w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy". Na ekranie telewizyjnym Pan Cogito po raz pierwszy pojawił się w 1981 roku. Miał twarz i postać Zbigniewa Zapasiewicza, którego wkrótce uznano za mistrzowskiego interpretatora Herbertowskiej frazy. Inscenizacja pod bezpretensjonalnym tytułem "Pan Cogito" została przychylnie przyjęta przez krytykę i publiczność. Po dziesięciu latach Pan Cogito powrócił. W podobnym, nieco staromodnym ubraniu, niezłomny wyznawca "potęgi smaku" i "postawy wyprostowanej", bogatszy jednak o bolesne doświadczenia stanu wojennego. Wiersze zaprezentowane w spektaklu "Powrót Pana Cogito" pochodzą głównie z tomu "Raport z oblężonego miasta". Premiera przedstawienia miała miejsce w krakowskim Teatrze STU w 1990. Wersja telewizyjna powstała rok później. Zbigniewowi Zapasiewiczowi towarzyszy Olga Sawicka, śpiewająca poezje Herberta do muzyki Stanisława Radwana. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1981
  PAN COGITO
  Spektakl telewizyjny / Zbigniew Herbert / Zbigniew Zapasiewicz