CZARNOBYL. CZTERY DNI W KWIETNIU

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  2010
• Premiera:
  2011. 04. 18
• Barwny, 77 min

W sobotę 26 kwietnia 1986 r., o godz. 1.27 nad ranem, kiedy miasto było pogrążone we śnie, w elektrowni w Czarnobylu na Ukrainie, kilkadziesiąt kilometrów od Kijowa, doszło do potężnej eksplozji reaktora atomowego. Radzieckie władze nie od razu poinformowały o katastrofie, nie było żadnych oficjalnych komunikatów w tej sprawie. Świat stopniowo dowiadywał się o tragedii - choć jeszcze nie do końca zidentyfikowanej - dzięki urządzeniom pomiarowym zainstalowanym w różnych częściach Europy, gdzie przeszła radioaktywna chmura. Twórcy spektaklu pokusili się o odtworzenie czterech pierwszych dni po owej kwietniowej katastrofie.
skażeń promieniotwórczych w Mikołajkach szaleją wskaźniki na licznikach Geigera. Nikt nie wie, co się właściwie stało.
W poniedziałek Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie odbiera teleks ze stacji w Mikołajkach, że radioaktywność powietrza jest tam 550 tysięcy razy większa niż poprzedniego dnia. Tę wiadomość asystentka Basia przekazuje natychmiast prof. Zbigniewowi Jaworowskiemu, który od razu uruchamia dalsze procedury. Inne kraje Europy potwierdzają stan wysokiego zagrożenia. Nie ma wątpliwości, że fala przesuwa się ze wschodu na zachód. Najwyraźniej w Związku Radzieckim doszło do jakiejś tragedii. Wszyscy snują różne domysły: atak terrorystyczny, wojna jądrowa, wybuch reaktora czy bomby. Wciąż jednak nie ma żadnych oficjalnych informacji.
Profesor Jaworowski zawiadamia dyrektora laboratorium o dramatycznym wzroście promieniowania. Zabiega o natychmiastowe skontaktowanie się z prezesem Państwowej Agencji Atomistyki, powiadomienie rządu i rozpoczęcie akcji ratowniczej. Dyrektor uważa jednak, że gdyby stało się coś złego, towarzysze radzieccy dawno zawiadomiliby o zagrożeniu. Polska ma przecież podpisane ze Związkiem Radzieckim umowy o wzajemnej informacji. Prof. Jaworowski sam kontaktuje się z prezesem, który przebywa w Świerku pod Warszawą. Okazuje się, że i on bagatelizuje sprawę i wkrótce spokojnie wyjeżdża na działkę. Dzięki pomocy żony Jaworowskiego, udaje się skontaktować z sekretarzem Pan - u, prof. Kaczmarkiem, który niezwłocznie powiadamia premiera.
Tymczasem w Zakładzie Medycyny Nuklearnej nie działa aparatura, a z Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej nadal napływają niepokojące doniesienia. Radioaktywność powietrza wzrosła tysiące razy. Silne skażenie potwierdzają stolice innych krajów, na alarm biją Helsinki, Londyn, Sztokholm, Wiedeń.
W końcu pracownicy biura Polskiej Agencji Prasowej w Moskwie, Krzysztof i Adam, dostają lakoniczny komunikat Rady Ministrów, że w czarnobylskiej elektrowni doszło do awarii, został uszkodzony jeden z reaktorów atomowych. Podjęto stosowne działania w celu usunięcia skutków. Trzeci dzień po katastrofie, wtorek, 29 kwietnia. We Wrocławiu wraz z zawodnikami przebywa trener Kadry Narodowej Kolarzy, Ryszard Szurkowski, przygotowujący się do wyścigu pokoju. Trener dowiaduje się, że na polecenie ambasady USA amerykańska ekipa opuszcza Polskę. Amerykanie nie jadą do Kijowa i wycofują się z wyścigu. Szurkowski szantażem zostaje zmuszony do wyjazdu. Profesor Jaworowski dostaje telefonicznie wiadomość o konieczności stawienia się na posiedzeniu w Komitecie Centralnym. Obecny jest także Minister Obrony Narodowej, generał Florian Siwicki, który zapewnia zebranych, że służby wojskowe nie wykryły żadnych skażeń. W KC pojawia się także generał Wojciech Jaruzelski.
Po katastrofie w Czarnobylu władze komunistyczne w Polsce stanęły przed dylematem. Jak się zachować w kryzysowej sytuacji, aby z jednej strony zapobiec tragicznym skutkom skażenia promieniotwórczego, a z drugiej - nie narazić się Moskwie. Z jednej strony więc zostaje podjęta błyskawiczna decyzja o podaniu wszystkim dzieciom płynu Lugola, ale jednocześnie władze nie mają dość odwagi, aby odwołać pierwszomajowy pochód i zrezygnować z udziału polskiej ekipy w prologu wyścigu pokoju, który akurat wówczas miał się rozpocząć w Kijowie. Na wszelki wypadek próbowano więc manipulować informacją. Główny bohater spektaklu - to nie tylko uczestnicy wydarzeń, służby państwowe, zwykli ludzie narażeni na promieniowanie, czy wreszcie sama awaria reaktora w Czarnobylu. Tu na pierwszy plan wysuwa się informacja, a właściwie jej brak. Później okazało się bowiem, że to nie sam wybuch, ale brak informacji i natychmiastowej reakcji władz zaważył na losach tysięcy ludzi.
Jedną z ważnych postaci tamtych wydarzeń był profesor Zbigniew Jaworowski, pracujący wówczas w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej. Dowiedziawszy się o stanie skażenia powietrza podjął natychmiastowe działania. Wyszło wtedy na jaw, że przepływ informacji między naukowcami a władzami Polski właściwie nie istnieje. Reakcja władz była znamienna: wszyscy odsuwali od siebie niewygodną wiadomość, lekceważąc powagę sytuacji.
Pozostali bohaterowie spektaklu to dziennikarze: korespondenci PAP w Moskwie, oraz członkowie Biura Politycznego KC PZPR, wyznawcy zasady, że krytykować można wszystko, z wyjątkiem Związku Radzieckiego. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Varia

pokaż

Nagrody

schowaj

• 2011
  Sopot (Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry")-Nagroda za montaż
  Anna Dymek
• 2011
  Sopot (Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry")-Wyróżnienie aktorskie
  Leszek Lichota
• 2011
  Sopot (Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry")-Nagroda Honorowa im. Krzysztofa Zaleskiego