CHRYJA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1972
• Premiera:
  1972. 06. 25
• Czarno-biały, 68 min

Jordan Dimitrow Radiczkow jest uznawany za jednego z najwybitniejszych bułgarskich pisarzy współczesnych. Urodził się w 1929 roku w Kalimanicy # małej wsi góralskiej na zboczach Zachodniego Bałkanu. Początkowo pracował w dziennikarstwie. Jako pisarz zadebiutował w wieku 30 lat. W ciągu paru lat zyskał opinię największego objawienia bułgarskiego piśmiennictwa lat sześćdziesiątych. Sławę przyniosły mu opowiadania, których kilka zbiorów przetłumaczono także na język polski.
Z biegiem czasu talent Radiczkowa ukazał jeszcze inne oblicze. Pisarz tak o tym mówił: #Powoli zaczęły się pojawiać przede mną pewne sprawy i problemy, które bardziej pasowały mi na scenę niż jako tworzywo prozatorskie. Te #Idee teatru# czekały mimo wszystko długo przed drzwiami mego gabinetu, ale tak niecierpliwie jak młoda para małżeńska na mieszkanie. I wreszcie stało się. Jak do tego doszło? Otóż jestem myśliwym i dwie trzecie mego wolnego czasu poświęcam na to zajęcie. W czasie wypraw, odbywanych często z mym przyjacielem, reżyserem filmowym, zmarłym niedawno Metodym Antonowem rozmawialiśmy często o nurtujących mnie sprawach teatru. I właśnie on #winien# jest powstania mojej pierwszej sztuki »Chryja«#.
Debiutancki dramat Radiczkowa nie odbiega od stylu i tematyki większości jego nowel. Akcja toczy się na wsi, autor obficie czerpie z bułgarskiego folkloru, podań i legend. Jest też, obecny i w prozie Radiczkowa, symboliczny motyw obdzieranego ze skóry lisa.
#Chryja# to także dobra próbka oryginalnej metody dramatopisarskiej, stosowanej i w późniejszych sztukach autora #Prochowego abecadła#. Sceniczni bohaterowie Radiczkowa nie tyle uczestniczą w akcji, ile ją opowiadają. Są najczęściej tylko obserwatorami i komentatorami wydarzeń.
W #Chryi# na przykład gros akcji #rozgrywa się# w opowieściach grupki chłopów, którzy przypadkiem spotkali się wieczorną porą. Jeden z nich szuka zaginionego świniaka; drugi niedawno znalazł martwego lisa (#a może on tylko udaje?#) i zamierza wkrótce obedrzeć go ze skóry; trzeci od napotkanych Cyganów kupuje konia, który w zależności od potrzeby potrafi być łagodny lub groźny. Niebawem pojawiają się też następni. Relacjonują, co im się zdarzyło, komentują opowieści ziomków. W pewnym momencie wśród rozmawiających pojawia się tajemnicza, choć dobrze znana interlokutorom postać o symbolicznym przezwisku Zielone Drzewo. Niesie z gór prawdziwe zielone drzewo. Chce posadzić je we wsi, by zieleniło się zimą, w czasie gdy inne dawno już poschły i pokryły się śniegiem. Chłopi ostrzegają jednak, że w okolicy rozpanoszyła się Chryja, która może zniszczyć nową sadzonkę. Mimo to Zielone Drzewo postanawia spróbować...
Sztuka Radiczkowa nawiązuje do poetyki realizmu magicznego # między werystyczne szczegóły z życia bułgarskich chłopów pisarz wplata liczne symbole i barwne, często humorystyczne fragmenty ludowej mitologii. Chętnie sięga po groteskę, paradoks i stylistykę teatru absurdu. #Chryja# miała swą prapremierę w sofijskim Teatrze Satyry. Przedstawienie reżyserował #ojciec chrzestny# utworu # Metody Antonow. Spektakl szybko zyskał uznanie publiczności i krytyki. Wkrótce jego sława przekroczyła granice Bułgarii.
Pierwszym krajem, w którym wystawiono #Chryję# poza ojczyzną autora, była Polska. Stało się to w warszawskim Teatrze Współczesnym, niespełna trzy lata po prapremierze. Niedługo potem sztuka dotarła do Teatru Telewizji, zagrali w niej czołowi polscy aktorzy komediowi. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj