MARIA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1980
• Premiera:
  1981. 01. 23
• Barwny, 48 min

Kreację Zofii Kucówny recenzenci określili jako "koncert na jeden instrument". Monodram "Maria" (1971), opublikowany w "Dialogu" jako słuchowisko, podobnie jak wiele innych utworów Ireneusza Iredyńskiego (1939-1985), był zrealizowany i w Teatrze Polskiego Radia, i na scenie. Do najbardziej znanych sztuk należą "Żegnaj, Judaszu", "Jasełka " i in. Swego czasu wzięty dramaturg i scenarzysta, tak pisał o swojej twórczości: "Moje sztuki są modelami sytuacji czy problemu. Tak, to modele, światy wymyślone, rzeczy dziejące się nigdzie i wszędzie, baśnie ucieleśnione przez aktorów, światła, scenę. Taka sztuka model upraszcza, ale zarazem poszerza, bo metaforyzuje".
W monodramie "Maria" autor podnosi problem moralnej odpowiedzialności za zdradę zaufania i śmierć bliskiego człowieka. Poczucie winy kładzie się smugą cienia na całym życiu Marii. Wszelkie próby odkupienia błędów wynikających z młodzieńczej naiwności są skazane na niepowodzenie.
Aktorzy - zwłaszcza ci, którzy występują w telewizji - często dostają listy z prośbami o radę, o protekcje w najdziwniejszych urzędach, z żądaniem pożyczki lub natychmiastowego wystawienia przesłanej sztuki, listy zwierzenia, opowieści o czyimś życiu. Listem od Marii Aktorka zainteresowała się jako ewentualnym materiałem scenicznym, chociaż wzmianki o śmierci uznała za chwyt literacki, nazbyt literacki i zbyt afektowany. Odpisała nawet, że ten delikatny szantaż moralny był niepotrzebny. Jej list do Marii wrócił z adnotacją: adresatka zmarła.
Wiadomość o śmierci nieznajomej bardzo Aktorkę poruszyła. Przejeżdżając przez jej rodzinne miasto, wstąpiła do Poradni Przeciwalkoholowej, gdzie kobieta ostatnio pracowała. Zdobyła zdjęcie Marii i garść wspomnień o zmarłej. "Rzucała się na cierpienie jak głodny na jadło", wielu chorych chciało rozmawiać tylko z nią, koledzy mówili: egzaltowana entuzjastka. Poruszona opowieściami przyjaciółki Marii i jej wyznaniami, Aktorka poprosiła zawodowego dramaturga, by dokonał montażu nadesłanych wspomnień. Maria pisała: "Mimo że moje życie nie było niezwykłe, ani też nie było typowe, chcę, aby ludzie się o nim dowiedzieli. Proszę, niech im pani przekaże coś ze mnie..."
Aktorka jako Maria wraca myślami do wspomnień z lat ostatnich i lat najwcześniejszych. Ojciec był robotnikiem tartacznym w małym miasteczku. Dławiło ją upokarzające poczucie "gorszości" wobec zamożniejszych koleżanek. Po wojnie "czerwoni" dali jej szansę, żeby nie czuła się gorsza. Teraz ona z litością patrzyła na "relikty przeszłości" - młoda dziewczyna tak oddana nowym porządkom politycznym jak średniowieczna mistyczka Bogu.
Na trzecim roku studiów zakochała się. Janusz był jej pierwszym chłopcem, żyli jak w uniesieniu, chcieli się pobrać. Którejś nocy odkryła, że najbliższy jej człowiek jest zdrajcą, poddawał w wątpliwość wszystko, w co wierzyła. Zadenuncjowała go w zarządzie uczelnianym Związku Młodzieży Polskiej, na pięć dni przed ślubem. Zginął wkrótce w katastrofie górniczej. Po latach dopiero zaczął do niej wracać w snach. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj