SAMOBÓJCA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1988
• Premiera:
  1989. 04. 24
• Barwny, 149 min

"To sztuka o tym, dlaczego nie przestawaliśmy żyć, chociaż wszystko popychało nas do samobójstwa" - powiedziała kiedyś o "Samobójcy" Nadieżda Mandelsztam. Napisana pod koniec lat dwudziestych tragikomedia Erdmana nie spodobała się jednak Stalinowi, który zabronił jej wystawiania. Pomimo to, zarówno "Samobójca", jak i wcześniejsza sztuka Erdmana "Mandat", obrosły legendą. Krążyły w drugim obiegu życia teatralnego, co celniejsze kwestie stały się znanymi powiedzonkami. To było wszakże dla Erdmana za mało. Sfrustrowany porzucił dramatopisarstwo. Zaczął pracować dla filmu. Szczęście się do niego uśmiechnęło. Został współscenarzystą takich przebojów radzieckiej kinematografii jak "Świat się śmieje" i "Wołga, Wołga". Za "Śmiałych ludzi" otrzymał nawet nagrodę państwową. Dwa lata przed śmiercią pisarza, w 1968 roku, pojawiła się szansa opublikowania "Samobójcy" w czasopiśmie "Tieatr". Niestety, znów skończyło się na niczym. Zakazany w ZSRR został "odkryty" i doceniony na Zachodzie. W 1969 roku "Samobójcę" wystawiono w RFN, trzy lata później we Włoszech, a następnie w innych krajach. Dopiero w 1982 roku odbyła się prapremiera rosyjska. W Polsce sztuka weszła do obiegu scenicznego w roku 1987. Zyskała spory rozgłos, co zaowocowało intrygującymi spektaklami, m.in. Jerzego Jarockiego we wrocławskim Teatrze Współczesnym i Andrzeja Rozhina w stołecznym Ateneum. Telewizyjna inscenizacja Kazimierza Kutza z popisową rolą Janusza Gajosa jest ich godnym ukoronowaniem.
Związek Radziecki, późne lata dwudzieste. Siemionowi Siemionowiczowi Podsiekalnikowowi coraz trudniej znaleźć motywację do życia. Już rok jest bez pracy, jego rodzina (żona i teściowa) cierpi biedę, szans na poprawę losu nie widać. Jedynymi podporami siermiężnej egzystencji Siemiona są: pasztetówka i marzenie o zarabianiu grą na helikonie. Niestety, to drugie również szybko kończy się gorzkim rozczarowaniem. W związku z tym Podsiekalnikow zaczyna głośno rozmyślać o samobójstwie, czym wprawia w przerażenie żonę, teściową i sąsiadów. Jednak wkrótce, paradoksalnie, chęć skończenia ze sobą sprawia, że życie Siemiona nabiera barw. Staje się popularny, o jego względy zabiegają artyści i przedstawiciele inteligencji, duchowni i handlowcy, nie mówiąc już o atrakcyjnych kobietach. Cóż z tego, skoro wszystkim tak naprawdę zależy tylko na śmierci Podsiekalnikowa, a nie na nim samym. Przecież Siemion nie musi umierać ot tak, bez powodu. Czyż nie lepiej, by poświęcił życie dla jakiegoś konkretnego celu? Każdy z nowych "przyjaciół" Podsiekalnikowa próbuje więc przeciągnąć go na swoją stronę. Niedoszły wirtuoz helikonu jest wszakże coraz bardziej zakłopotany. Dochodzi bowiem do wniosku, że jego nieudane i marne życie stanowi dlań wielką wartość. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj