RYSZARD III

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1989
• Premiera:
  1989. 12. 11
• Barwny, 157 min

Historia Ryszarda III, ostatniego króla z dynastii Plantagenetów, panującego w latach 1483-85, jednego z najbardziej kontrowersyjnych władców Anglii. Dramat Szekspira powstał już za panowania następnej dynastii - nadejście epoki Tudorów sygnalizuje pojawienie się w finale Henryka VII. "Ryszard III", napisany ok. 1592 r. (ścisłej chronologii brak), wraz z trylogią "Henryk VI" otwiera serię Szekspirowskich kronik historycznych i należy do najwcześniejszego zespołu sztuk. Historycy epoki opisali Ryszarda III jako przebiegłego gracza politycznego, pozbawionego skrupułów w rządzeniu i szaleńczo odważnego w walce, demagoga chętnie dającego popisy niezwyciężonej dialektyki. Szekspir utrwalił taki właśnie wizerunek - osoby bezwzględnej, którą pcha do działania ambicja i zdobycie władzy, a także chęć powetowania sobie krzywd doznanych od natury i ludzi. Świat widzi w księciu człowieka ułomnego i brzydkiego, to rodzi w kalece poczucie odrzucenia, osamotnienia, całkowitego braku więzi emocjonalnych z otoczeniem. Staje się zimny i wyrachowany, lecz jego chęć wywyższenia się ponad wszystkich w znacznej mierze wynika z kompleksu niższości i pogardy dla samego siebie. Ryszard jest świadom własnej przewagi nad ludźmi ze swego otoczenia, ma wielki umysł, niespożytą energię, żelazną wolę. Podejmuje walkę, gotów zmierzyć się ze światem, a nawet z odwiecznym boskim prawem. Zamierza wygrać, odrzucając wszelkie normy.
W inscenizacji Feliksa Falka wielką kreację aktorską stworzył występujący w roli tytułowej Andrzej Seweryn. Nakreślił portret człowieka tragicznego, z urażoną miłością własną, który nie chce zaakceptować swego losu. W swojej interpretacji wizerunku "czarnego władcy" przesunąć akcent w stronę poszukiwania motywacji działania "złego bohatera" i genezy zła. Próbując uzmysłowić nam, w jakich warunkach ono się rodzi, przy okazji studium życia okrutnika wybitny aktor spróbował obnażyć mechanizmy zła, które jest też częścią naszego świata. Ryszard, książę Gloster, jest tak szpetny, że "nawet psy wyją, gdy kuśtykając koło nich przechodzi". Człowiek odepchnięty przez innych, z premedytacją postanawia zostać łajdakiem, który krzyżuje ludzkie losy, nie wahając się nawet popełnić zbrodni. Planuje szereg intryg, które doprowadzają do uwięzienia i zamordowania księcia Clarence'a, a następnie do śmierci drugiego brata, króla Edwarda IV. Mianowany regentem za małoletniego Edwarda V, postanawia poślubić piękną lady Annę. Wszyscy wokół go nienawidzą - owdowiała królowa Elżbieta i jej stronnicy, i stara królowa Małgorzata. Książę Gloster, górujący nad otoczeniem inteligencją i niewiarygodną wręcz zdolnością wpływania na ludzi, rozpoczyna usianą nowymi ofiarami, bezwzględną walkę o tron. Wreszcie doprowadza do tego, że poddani sami proszą go, by przyjął koronę. Król Ryszard III jest już pewien, że teraz nikt mu się nie sprzeciwi. Nie waha się usunąć z drogi na zawsze prawych pretendentów do tronu, synów Edwarda IV. Pozbywa się też wpływowego księcia Buckingham, który mógłby się okazać sprzymierzeńcem zbyt potężnym i nielojalnym. W końcu poddani zaczynają się burzyć. Na czele zbuntowanych przeciwko krwawej tyranii staje książę Richmond. Do ostatecznej rozprawy dochodzi na polu bitwy pod Bosworth. To tutaj padnie rozpaczliwy okrzyk: Konia! Królestwo za konia! [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1968
  RYSZARD III
  Spektakl telewizyjny / William Shakespeare / Jan Maciejowski