CHŁODNA JESIEŃ

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1989
• Premiera:
  1990. 02. 19
• Barwny, 106 min

Sztuka, napisana na zamówienie Teatru TV, jest debiutem dramaturgicznym pisarza, który stał się "gwiazdą sezonu literackiego" po opublikowaniu pierwszej książki, tomu opowiadań historycznych "Powrót. Stankiewicz" (PIW 1984). Drugi zbiór opowiadań, o tematyce współczesnej, "Tylko chłód" (PIW 1987) ugruntował doskonałą opinię o autorze. Eustachy Rylski (ur.1945) wzbudził ogromne zainteresowanie - również jako "człowiek znikąd", nie związany ze środowiskiem literackim i początkowo deklarujący się jako "pisarz niedzielny". Studiował na Uniwersytecie Warszawskim, ale żadnego wydziału nie ukończył, był robotnikiem budowlanym, referentem, instruktorem k-o. Zaczął pisać przed czterdziestką.
Bohaterem sztuki jest znakomity pisarz, Aleksander Rohatyński, obchodzący właśnie siedemdziesiąte urodziny. Jubilata odwiedza córka, przybywają z gratulacjami przedstawiciele władz. On sam zachowuje wyniosły dystans wobec otoczenia, rozkoszując się urokami chłodnej jesieni. Tymczasem w oficjalnych gabinetach jesienią 1980 roku robi się coraz gorącej. Czynniki państwowe i faktycznie rządzący aparat partyjny, które przez dziesięciolecia były dla pisarza hojnym mecenasem, oczekują, że pupil władzy opowie się teraz po właściwej stronie barykady. Towarzysz Sapielak oprócz życzeń jubileuszowych przywozi mgliste obietnice - Nagrody Nobla z Zachodu i "nagrody pocieszenia" ze Wschodu. W spektaklu Janusza Zaorskiego problem relacji między artystą a władzą wysuwa się na pierwszy plan, moje nawet bardziej niż w tekście Rylskiego (druk. "Dialog", nr 8/1989). Widzowie i recenzenci doszukiwali się w sztuce odniesień do autentycznych postaci - Andrzejewskiego, Putramenta, a przede wszystkim "ostatniego arystokraty polskiej literatury" Jarosława Iwaszkiewicza (tym bardziej że scenerię widowiska stanowił dworek w Stawisku). Jemu nabardziej, jeszcze za życia pisarza, wypominano dobrą komitywę z władzą. Tyrmand w swoim "Dzienniku 1954" pisał w tonie paszkwilu: "Dwór w Stawisku był wmontowany w historię: przywozi się tam dziś francuskich i włoskich idiotów, aby im pokazać, jak żyje w komunizmie pisarz postępowy, czyli taki, z którym władcy nie mają kłopotów, a same z niego korzyści..." Aleksander Rohatyński jest oczywiście postacią fikcyjną. To interesująca kreacja literacka - i wielka kreacja aktorska Gustawa Holoubka. W tej roli właśnie wybitny aktor powrócił do Teatru TV, po dziesięcioletniej nieobecności. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż