WERNISAŻ

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1991
• Premiera:
  1991. 06. 13

Geneza moich jednoaktówek jest paradoksalna - wspomina w jednym z wywiadów Havel. -Pisałem je szybko, z ochotą i właściwie tylko po to, aby zabawić przyjaciół. W ogóle nie przyszło mi do głowy, że mogą kogoś zainteresować, tym bardziej za granicą. Tymczasem okazało się, że od chwili, gdy zostałem odcięty od teatru, myliłem się wielokrotnie i pomyliłem się także i tym razem: właśnie te jednoaktówki zdobyły popularność największą ze wszystkiego, co napisałem. Tak się złożyło, że "Audiencja", "Wernisaż" i "Protest" są najczęściej wystawiane w teatrze, choć dramatów napisał Havel ponad dwadzieścia. Premierę miały w wiedeńskim Burgtheater jesienią 1976 i od tego momentu (chociaż nie zawsze) grywano je razem. Ustaliła się pewna hierarchia ważności. Najważniejsza przez wiele lat wydawała się "Audiencja" ze swoim cieniutkim i bardzo inteligentnym kontekstem politycznym; najaktualniejszy "Protest", pokazujący wprost obłudę i demagogię systemu socjalistycznego; "Wernisaż" zaś uważano za sztukę najsłabszą i bardzo często opuszczano ją w ogóle. W zmienionej sytuacji politycznej, kiedy nie istnieje już system dyskredytowany w tych sztukach, zupełnie nieoczekiwanie walorów nabrał odtrącany dotąd "Wernisaż". Ta groteskowa, w dużej mierze autobiograficzna, sztuka o ludziach pozbawionych wnętrza, przystosowujących się i akceptujących każdą rzeczywistość, okazała się metaforą znacznie pojemniejszą niż prosta satyra na puste życie w określonym systemie społecznym.
Świat Michała i Wiery zbudowany jest z pozorów. Pozorne szczęście rodzinne i małżeńska harmonia, pozorne zainteresowania, pozorne uczucia - są świadectwem rozpadu tożsamości, utraty wiary w sens czegokolwiek. Wewnętrzną pustkę zagłusza mechaniczna muzyka z zagranicznych płyt, zasłania komplet skomplikowanych urządzeń kuchennych, cotygodniowy seans w saunie. Ten wątły, sztuczny świat domaga się ciągłego potwierdzania swojej wartości, a wszyscy żyjący inaczej stanowią dla niego poważne zagrożenie. Ofiarą takiego myślenia staje się Fryderyk zaproszony na "podziwianie" mieszkania. Michał i Wiera nie mogą pogodzić się z myślą, że ich najlepszy przyjaciel pracuje w... browarze, mieszka w nie urządzonym podług najmodniejszego stylu mieszkaniu, ma zaniedbaną żonę, lubi proste potrawy i w ogóle czuje się dobrze bez wszystkiego, co oni mają. Trzeba pokazać Fryderykowi, na czym polega prawdziwe szczęście i zmusić go do przyjęcia podobnego stylu życia. Niewinne przyjęcie zamienia się powoli w koszmar. Próbując opisać, na czym polega oryginalność teatru Havla i jego swoisty styl, krytycy używają określenia "egzystencjalna groteska". Sztuki Havla wpisane są w czas swojego powstania, pokazują świat, w którym wiele lat żyliśmy: podwójną optykę - oficjalną i prywatną, manipulacje językowe, zabójczą ingerencję sztuczności i pozorów w intymne życie domowe. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj