NIEPRZYJACIEL

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1994
• Premiera:
  1996. 06. 24
• 83 min

Sztuka znanego pisarza francuskiego o amerykańskim rodowodzie. Urodzony w 1900 r. w Paryżu Julien Green uznawany jest za czołowego przedstawiciela nurtu katolickiego w literaturze europejskiej. W Polsce po wojnie ukazały się m.in. powieści "Gdybym był tobą", "Każdy w swojej nocy", "Inny", "Tysiąc dróg stoi otworem", biograficzna opowieść o św. Franciszku z Asyżu "Brat Franciszek" oraz dwa z piętnastu tomów słynnego "Dziennika". Krytycy podkreślali dualizm postaci Greena, znajdujący odbicie także w jego dziełach - rozdarty pomiędzy dwie kultury, dwa języki, dwie religie, uwikłany w zmysłowość, w walkę pomiędzy ciałem a duchem, w zmagania z grzechem i poszukiwanie wiary, która przynosi ukojenie. Prezentowana sztuka wchodzi w skład trylogii dramatycznej: "Południe", "Nieprzyjaciel", "Cień" (w "Dzienniku" Green opatrzył tryptyk wspólnym podtytułem "Człowiek, który przyszedł stamtąd"). Z trzech dramatów tylko "Południe" zdobyło uznanie publiczności i intelektualistów francuskich. Metafizyczny "Cień" zdjęto z afisza wkrótce po premierze, "Nieprzyjaciela" przyjęto chłodno. Zarzucano dramatom Greena nadmierną dyskursywność, być może teatr nie umiał znaleźć scenicznego ekwiwalentu dla zagęszczonej filozoficznej warstwy tekstu. "L'Ennemi", wystawiony w Paryżu w 1954 r, miał swą polską prapremierę w 1973 r.
Francuska prowincja, druga połowa XVIII wieku. Do pałacu hrabiego de Sileranges przybywa przyrodni brat Filipa z nieprawego łoża, Piotr. Młodość spędził w zakonie do chwili, gdy w klasztornej furcie ujrzał niezwykłą kobietę, Jedno jej spojrzenie zmąciło spokój duszy chrześcijanina, nie mógł dłużej nosić habitu. "Człowiek stamtąd" podążył za swoim marzeniem. Piotr uprzedza Jakuba, drugiego brata, że zamierza uwieść ich wspólną bratową. Już wie, że Elżbieta jest kochanką Jakuba, ale nie odczuwa żadnych wyrzutów sumienia wobec człowieka, który ma "małą duszę", nie potrafi zatracić się ani w grzechu, ani w cnocie. Małżonka hrabiego Filipa, pozbawionego męskości wskutek odniesionych ran, jest spragniona prawdziwej miłości, lecz waha się, czy może dopuścić się podwójnej zdrady - męża i szwagra. Elżbieta ma dziwne przeczucie, że stanie się coś złego, w ciemnościach czyha nieprzyjaciel. Nieprzyjacielem ich miłości jest zarówno Bóg, który karze występnych, jak też Książę Ciemności, sojusznik wszystkich desperatów, z którymi Piotr paktował, gotów oddać życie w zamian za ukochaną kobietę. Nieprzyjacielem jest Jakub, zazdrosny o względy kochanki, i Filip od dawna tropiący człowieka, który kradnie mu honor i żonę. Pełna napięcia, mroczna sztuka stawia kilka zasadniczych pytań natury etycznej i filozoficznej - o istnienie świata nadprzyrodzonego, pozaziemskiego, o źródła grzechu i zła. Julien Green jako człowiek głęboko wierzący udziela odpowiedzi jednoznacznych. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj