SĘDZIOWIE

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1995
• Barwny, 60 min

Drugi obok "Klątwy" dramat współczesny w dorobku Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907). Osnową tragedii stało się prawdziwe zdarzenie, o którym donosiły kroniki sądowe w roku 1899. Pierwsze szkice utworu powstały tuż po procesie o zabójstwo Jewdochy, służącej u Żyda, karczmarza z Jabłonicy. Autor nie zdecydował się jednak na opublikowanie tekstu, powrócił do niego dopiero na kilka miesięcy przed śmiercią. Z pierwszej wersji pozostały fragmenty wierszowane, w 1907 r. dopisał partie prozą. Wkrótce po ukazaniu się drukiem sztukę wystawiły czołowe polskie teatry. W prapremierze wileńskiej wystąpił Juliusz Osterwa, w innych przedstawieniach grali najwięksi aktorzy początku wieku. Z inscenizacji współczesnych do najsłynniejszych należy propozycja Konrada Swinarskiego - przedstawienie w Starym Teatrze z roku 1968 i jego sfilmowana wersja prezentowana w Studiu Teatralnym Dwójki w 1974 roku. Jerzy Trela, który u Swinarskiego grał Natana, w spektaklu Cezarego Nowickiego występuje jako Samuel.
Obecna inscenizacja, zrealizowana w pięknej, stylowej scenografii, w naturalnym wnętrzu, wydobywa uniwersalność poszukiwań Wyspiańskiego. Stary i Nowy Testament, szabasowe świece i Najświętszy Sakrament są znakami sygnalizującymi tragizm ludzkiego losu w wymiarze religijnym i doczesnym. "Sędziowie" zawierają specyficzną dla dramatopisarza religijną koncepcję tragizmu - kara zesłana przez Boga na Samuela, śmierć niewinnego syna, nie jest w naszym pojęciu sprawiedliwa, sądy ludzkie i boskie są całkowicie niewspółmierne. Kara w wymiarze doczesnym to tragedia człowieka złamanego bólem i osamotnionego w swoim cierpieniu. Stary Żyd Samuel ma dwóch synów - starszego Natana, który pomaga ojcu w nie do końca czystych interesach, i Joasa, małego skrzypka, dziecko dobre, wrażliwe, natchnione mądrością. Spokój ich egzystencji burzy pojawienie się Dziada, ojca posługaczki Jewdochy, którego Samuel lichwiarskimi pożyczkami wyzuł z majątku i wtrącił do więzienia. Samuel i Natan, który swego czasu uwiódł Jewdochę i skłonił pohańbioną do dzieciobójstwa, z premedytacją planują zbrodnię, by zatrzeć ślady swoich wcześniejszych występków. Gdy w karczmie zjawia się żołnierz-urlopnik, Natan podsuwa mu pistolet, potem prowokuje bójkę. Śmiertelny strzał godzi w dziewczynę. Przed sądem starszy syn Samuela obarcza winą brata Jewdochy. Prawdziwego winowajcę wskazuje mały Joas, jedyny sprawiedliwy przed ludźmi i Bogiem. Ze słowami "on zbrodzień" umiera. Rozpaczającego nad ciałem syna Samuela w milczeniu mijają sędziowie, bezradni wobec ogromu nieszczęścia i boskich wyroków. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 1911
  SĄD BOŻY
  Film fabularny / Stanisław Knake-Zawadzki
• 1957
  SĘDZIOWIE
  Spektakl telewizyjny / Stanisław Wyspiański / Maryna Broniewska
• 1974
  SĘDZIOWIE. TRAGEDYA
  Film fabularny - telewizyjny / Konrad Swinarski
• 2007
  SĘDZIOWIE
  Spektakl telewizyjny / Stanisław Wyspiański / Jerzy Grzegorzewski