DON KICHOT

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1995
• Premiera:
  1999. 05. 09
• 95 min

"Moje ostatnie wysiłki pisania dla teatru były z mojej strony czystą donkichoterią. I więcej jej nie powtórzę" - zarzekał się w kwietniu 1937 r. Michaił Bułhakow (1891-1940). A jednak w grudniu tegoż roku podpisał umowę z Teatrem im. Wachtangowa na adaptację "Don Kichota"; praca nad tekstem trwała, z przerwami, do września 1938 r. Dla pisarza był to znów bardzo ciężki okres. Zdejmowaniu sztuk, które jeszcze ostały się na afiszu lub w próbach ("Dni Turbinów", "Zmowa świętoszków", "Życie pana Moliera", "Iwan Wasiljewicz", "Ostatnie dni") towarzyszyły paszkwilanckie artykuły w prasie. Na wieść o tym, że pracuje nad przeróbką Cervantesa, ukazał się artykuł gwałtownie atakujący "tych producentów sztuk, którzy krótkowzrocznie są zajęci kleceniem setnej adaptacji "Don Kichota". Sztuka została wystawiona dopiero w rok po śmierci autora w Leningradzie, później w Moskwie. Jeden z wachtangowców wspominał swe spotkanie z chorym już pisarzem: "Opowiadałem mu o próbach i miałem wrażenie, że takim właśnie - dziwnie majestatycznym - był Don Kichot z La Manchy. Słyszał rozmówcę - i słyszał coś jeszcze, co było dostępne tylko jemu jednemu. Obraz ten widziałem ciągle, kiedy próbowaliśmy ostatnią scenę "Don Kichota".
W MChAT-cie nazywano Bułhakowa "rycerzem sztuki", podkreślając jego nieprzekupność i wierność artystycznemu powołaniu. Z czasem coraz bardziej przypominał błędnego rycerza. Przystępując do pracy nad sceniczną adaptacją arcydzieła Cervantesa, rzetelnie wczytywał się w literaturę przedmiotu i sam tekst, ucząc się nawet w tym celu hiszpańskiego. Z rozbudowanej i pełnej dygresji fabuły zaczerpnął kilka głównych przygód, wymyślił dowcipną zabawę w stylu commedia dell'arte, każąc bohaterom być na przemian sobą i wykreowanymi przez nich fikcyjnymi postaciami. W wizerunku tytułowego bohatera uwypuklił jego dobroć i pasję służenia skrzywdzonym i poniżonym. Jak zauważył Andrzej Drawicz w książce "Mistrz i diabeł", znamienne jest inne niż w pierwowzorze rozłożenie akcentów: "Don Kichot oryginału umiera, gdy trzeźwieje, zabity przez normalność.
Don Kichot adaptacji umiera, gdy zostaje pozbawiony wolności, która jest jego powietrzem, zabity przez prostolinijność poczciwców, który przyłożyli doń własne miary. Wierność rycerskiemu słowu zmusza hidalga do rezygnacji ze swej istoty; rezygnacja ta jest samozniszczeniem. Finał sztuki, wsparty na żartobliwych monologach bohatera, jest przejmująco wykrzyczanym protestem przeciwko zniewoleniu i życiowemu niespełnieniu. Może spłaszcza to wymowę dzieła, ale utożsamienie autora z obrazem jest tu tak boleśnie wyczuwalne... Szlachcic Alonso Kechani, przybrawszy imię Don Kichota z La Manchy, wyrusza ze swym giermkiem w świat, bronić czci damy swego serca, Dulcynei z Toboso, powszechnie znanej pod imieniem Aldonsy Lorenso. Hoża wieśniaczka w jego oczach staje się najpiękniejsza z wszystkich niewiast ziemi, wszak rycerze i poeci kochają nie istoty z krwi i kości, lecz te, które tworzy ich niezmordowana wyobraźnia. Poczciwy Sancho Pansa nie rozumie, co znaczy słowo "ideał", ale doskonale pojmuje uczucie i pragnienia swego pana, nader trafnie obdarzając go przydomkiem Rycerz Smętnego Oblicza. Don Kichot na swym koniu Rosynancie i Sancho Pansa na osiołku przemierzają świat, przeżywając serie groteskowych przygód. Ludzie na wskroś inni, błędny rycerz i kierujący się zdrowym rozsądkiem giermek, doskonale się rozumieją i wzajemnie uzupełniają, zawsze solidarni i nierozłączni w dążeniu do naprawiania świata. Przedłużająca się nieobecność rycerza niepokoi jego bliskich. Antonia, jego synowica, ochmistrzyni, wiejski pleban i specjalnie sprowadzony magister Samson Carrasco obmyślają, jak podstępem sprowadzić fiksata do domu.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj