ZIMA POD STOŁEM

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1996
• Premiera:
  1996. 11. 07
• 85 min

"Chciałem po prostu napisać bajkę o emigracji, która zazwyczaj jest przedstawiana jako tragedia i piekło. Nie przeczę, że tak bywa, ale dlaczego nie pokazać jej inaczej? Bywa, że przyjeżdżamy do jakiegoś obcego kraju i nagle ze zdumieniem stwierdzamy, że wszystko nam w nim pasuje. Jest w tym coś z cudu, dlatego zachciało mi się bajki. Facet znikąd mieszka pod stołem, można by powiedzieć jak pies, ale skoro pod jej stołem, to znaczy też, że u stóp ukochanej". Tę wypowiedź autora przytoczyła tłumaczka Topora, Ewa Kuczkowska, dodając, że słynny "czarny" humorysta "równie mocno jak czarny lubi humor różowy, bo różowy jest nieprawdziwy".
Legendarny "artysta multimedialny" Roland Topor (1938-97), francuski grafik i malarz, pisarz, dramaturg, reżyser i aktor, światowej sławy artysta o polskich korzeniach, był ulubieńcem mediów, które chętnie eksponowały jego barwną osobowość - szatański śmiech, niebywały zmysł obserwacji, humor, wspaniałe poczucie absurdu. Popularność Topora w Polsce zaczęła się w latach 60., gdy jego rysunki publikowały "Szpilki" i "Przekrój", który zamieszczał też przekłady jego opowiadań. W 1975 r., ukazał się album "Topor", pięć lat później "Czytelnik" wydał powieść "Chimeryczny lokator", która zyskała rozgłos dzięki filmowi Romana Polańskiego - Topor napisał scenariusz i zagrał w "Lokatorze" (grał też m.in. w "Nosferatu" Herzoga, "Łabędziej miłości" Schlöndorffa, "Viva la muerte" Arrabala, a jego film "Dzika planeta" został nagrodzony w Cannes w 1972 r.). Na polskim rynku ukazały się także zbiory opowiadań "Cztery róże dla Lucienne", "Najpiękniejsza para piersi na świecie", "Café panika. Historyjki taksówkowe", "Dziennik paniczny" oraz sztuki teatralne w tomie "Trzy dramaty paniczne". Z trzech dramatów dwa - "Joko świętuje rocznicę" i "Da Vinci miał rację" - "wyrastają" z makabrycznych rysunków Topora, są dziwne, perwersyjne i prowokujące. "Zima pod stołem" jest zaskakująco inna, liryczna, wzruszająco i świadomie naiwna, jak współczesna baśń.
Telewizyjna inscenizacja Ewy Pytki-Chylareckiej podkreśla tę bajkową czarowność scenerii i klimatu, delikatność uczuć bohaterów, nieśmiałość, takt i czułość we wzajemnych kontaktach. Nieco surrealistyczna baśń o miłości emigranta ze wschodniej Europy i francuskiej tłumaczki, pokazana z wielką wrażliwością przez twórców spektaklu, ani przez chwilę nie ociera się o banał. Dragomir, człowiek "stamtąd", w Paryżu trudniący się szewstwem "na czarno", mieszka pod stołem u ślicznej tłumaczki, tu pracuje, śpi, pichci aromatyczne danka, a nawet przyjmuje gości. Florence Michalon darzy swego lokatora żywą sympatią i chętnie korzysta z jego pomocy, gdy natknie się na szczególnie trudne słowo. Teraz biedzi się na przykład, jak przełożyć na francuski nieprzetłumaczalne słowo "trom". Może milczący uśmiech, siła uczucia, emanacja duszy - na pewno coś, bez czego nie mogą egzystować "ludzie stamtąd" i artyści. Właśnie ten tajemniczy pierwiastek wnoszą w melancholijne, monotonne życie francuskiej tłumaczki szewc Dragomir i skrzypek Grisza, który odwiedza kuzyna i również na pewien czas zamieszkuje pod stołem. Szalone chwile spędzone z nimi budzą w duszy Florence nie uświadomione dotychczas tęsknoty. Egzotyczni przybysze ze wschodniej Europy interesują również Raymonde, zamożną przyjaciółkę Florence. Atrakcyjna rozwódka podstępem "uprowadza" obu panów do swego wygodnego domu. Obiecuje Griszy pomoc w karierze, tłumaczy, że związek z Dragomirem byłby dla Florence katastrofą, bo uszczęśliwić ją może jedynie jej wydawca, elegancki, wpływowy, ale antypatyczny i obłudny Marc Thyl. Małżeństwo panny Michalon trwa krócej niż opróżnianie butelki weselnego szampana. Florence znów jest sama w zimnym, pustym mieszkaniu. Mija czas. Nagle zjawia się skrzypek Grisza, już sławny i bogaty. Teraz stać go na to, by zapewnić tej baśni szczęśliwe zakończenie. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj