DRUGIE ZABICIE PSA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1996
• Premiera:
  1996. 02. 18
• Barwny, 76 min

Żył krótko, a wszyscy byli odwróceni - głosi napis na warszawskim grobie pisarza, położony przez matkę, która sprowadziła zwłoki syna do Polski i niestrudzenie walczyła o przywrócenie jego dobrego imienia. Marek Hłasko (1934-69), pisarz "kultowy", zyskał olbrzymią popularność już pierwszymi opowiadaniami drukowanymi w prasie. Debiutancki tom "Pierwszy krok w chmurach" (1956, wznawiany dwukrotnie rok po roku) zebrał najpochlebniejsze recenzje. W książce "Hłasko nieznany" Piotr Wasilewski przytacza kilka opinii wybitnych pisarzy i krytyków. "Debiut rewelacyjny (...) z rzędu tych, które rozpoczynają nową literaturę, ponieważ w sposób doskonały reprezentują pokolenie rozpoczynające nową epokę" (Andrzej Kijowski). "Arcyciekawy cocktail właściwej Hłasce prawdy obyczajowej i przepisów pozytywności. Mieszanka nie jest bynajmniej niestrawna, przeciwnie - wcale dobra" (Jan Błoński). "Niewątpliwie mamy tu do czynienia z eksplozją żywiołowego talentu, nie z świadomie wypracowaną koncepcją filozoficzną" (Henryk Bereza). "Nikt z młodych autorów nie dorównuje Hłasce nowością i błyskotliwością talentu" (Jerzy Stempowski). W latach 1957-58 powstały trzy filmy według opowiadań Hłaski - "Pętla" Wojciecha Hasa, "Baza ludzi umarłych" Czesława Petelskiego, "Ósmy dzień tygodnia" Aleksandra Forda. W 1958 r. Polskie Towarzystwo Wydawców Książek przyznało Markowi Hłasce świeżo ufundowaną, prestiżową i wysoką finansowo Nagrodę Wydawców (wybitne jury rozważyło też m.in. kandydatury Andrzejewskiego, Bratnego, Mrożka, Parandowskiego, Parnickiego, Stryjkowskiego). Sukces 24-letniego autora wywołał burzliwe dyskusje, zaatakowano nie tylko samego laureata, ale cały "nurt hłaskoidalny, propagujący czerń w literaturze polskiej". Odwrócili się od niego prawie wszyscy. W kilka tygodni po otrzymaniu nagrody Marek Hłasko wyjechał z wizą turystyczną do Francji. W Instytucie Literackim w Paryżu ukazały się odrzucone wcześniej w kraju opowiadania "Następny do raju" (pierwotny tytuł "Głupcy wierzą w poranek") i "Cmentarze". Te publikacje i udzielone na Zachodzie wywiady zamknęły pisarzowi drogę powrotu do kraju, gdzie już trwała polityczna nagonka na "Primadonnę jednego tygodnia" (głośny paszkwil w "Trybunie Ludu"). Tak rozpoczęła się odyseja najsławniejszego z pokolenia "Pięknych dwudziestoletnich". Hłasko mieszkał we Francji, w Niemczech, Izraelu (plonem tego pobytu są m.in. powieści "Wszyscy byli odwróceni", "Nawrócony w Jaffie", "Brudne czyny", "Drugie zabicie psa"), w Stanach Zjednoczonych ("amerykańska" powieść "Palcie ryż każdego dnia"). Zmarł w Wiesbaden w wieku 35 lat.
"Drugie zabicie psa", powieść charakterystyczna dla tzw. okresu izraelskiego, po raz pierwszy ukazała się nakładem paryskiej "Kultury" w 1965 r. Dwaj mężczyźni i pies wędrują pieszo, rozpaloną słońcem drogą, do Tel Awiwu. Robert z zapałem peroruje, jak nie należy grać Szekspira. Szekspir to jego specjalność i pasja. Niestety, los sprawił, że jedynym "aktorem" w jego teatrze jest Marek, a sztuczki, jakie dla niego obmyśla, w niczym nie przypominają romantycznej literatury, to czysta proza życia ludzi, którzy nie mają ojczyzny, domu, pracy, pieniędzy. Żyją z dnia na dzień, skłóceni z prawem, balansujący na granicy śmiertelnego ryzyka. W nędznym hotelu recepcjonista, który doskonale zna obu hochsztaplerów, przestrzega, że ich "żelazny" numer może się nie udać. Marek wygląda za staro na swój wiek, jest zniszczony, ostatnim razem przedawkował i omal nie skończyło się to tragicznie. Robert, wieczny optymista, twierdzi, że "na ten smutny pysk" wyciągnie jeszcze worek forsy - od następnej samotnej, najlepiej leciwej kobiety, którą Marek w sobie rozkocha i naciągnie na grubszą gotówkę. Szczegółowo obmyśla różne warianty scenariusza i każdą kwestię, którą "narzeczony" ma wygłosić. Notuje w pamięcsłowa, na które "każda idiotka się złapie", a żadna nigdy się nie dowie, że wszystkie wzruszające teksty wymyślił "paskudny Żyd z obustronną przepukliną". Marek jest w kiepskiej formie, czuje się jak loser, facet, który przez cały czas przegrywa. Robert tryska energią i humorem. Cudem zdobywa pieniądze na rozkręcenie interesu, z rozmysłem wybiera "ofiarę" - atrakcyjną, samotną kobietę z dzieckiem, z amerykańską walutą na koncie. Precyzyjnie reżyseruje scenę pierwszego spotkania na plaży - Marek ma grać człowieka rozgoryczonego, wściekłego na cały świat. Potem "reżyser" sam wkroczy do akcji, opowie nowej znajomej o życiowej tragedii "wybitnego filologa", który musi wyjechać do Australii do pracy w kopalni, by spłacić dług zaciągnięty na leczenie śmiertelnie chorej matki. Maria, udręczona osobistymi problemami i wybrykami niesfornego syna, szybko wpada w pułapkę. Akcja uwodzenia pięknej kobiety rozwija się zgodnie z planem, do czasu, gdy wszystko popsuje chamsin - "wiatr, od którego się wariuje". [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Varia

pokaż