89 LAT JULIANA STRYJKOWSKIEGO

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1994
• Gatunek:
  Film biograficzny
• Barwny, 74 min

Film o twórczości wybitnego pisarza. Julian Stryjkowski uważany był przez licznych krytyków za najwybitniejszego - oprócz Isaaka Singera - epika losów narodu żydowskiego w diasporze w XX wieku. W odróżnieniu od autora "Sztukmistrza z Lublina" tworzył w języku polskim. W swej prozie często łączył "temat żydowski" z innymi: komunizmem, zagładą, relacją człowieka wobec historii, homoseksualizmem. Ostatnią książką Stryjkowskiego było "Milczenie" - również w zamierzeniu ostatnia literacka wypowiedź artysty. Autor "Przybysza z Narbony" urodził się 27 kwietnia 1905 roku w Stryju. Studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. W 1932 roku obronił pracę doktorską na temat kobiety zbrodniarki w romantyzmie. Następnie pracował jako nauczyciel w Płocku. Wtedy też powstały jego pierwsze utwory literackie, szkice krytyczne i przekład "Śmierci na kredyt" Celine`a. W latach 1935-36 więziony za działalność komunistyczną (był członkiem Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy). Wojnę spędził we Lwowie, gdzie pracował w redakcji "Czerwonego Sztandaru" i w radiu. W latach 1943 - 46 przebywał w Moskwie, dokąd ściągnęła go Wanda Wasilewska. Był tu sekretarzem redakcji organu Związku Patriotów Polskich "Wolna Polska". Po wojnie wrócił do kraju. Jego oficjalnym debiutem jest "Bieg do Fragala" (1951), prawdziwym - "Głosy w ciemności", które powstały w Moskwie w 1943 roku na wieść o klęsce powstania w getcie warszawskim. W utworze tym Stryjkowski wskrzesił umarły świat żydowskiej społeczności w małym miasteczku wschodniej Galicji u progu XX wieku. Wątek ten kontynuował potem w "Austerii" (1966), "Śnie Azrila" (1975) i "Echu" (1989). W powieściach opisywał napięcia i konflikty rozbijające społeczną jedność Żydów. W opinii krytyków stanowią symboliczne zapowiedzi zagłady, która spotkała ten naród w czasie II wojny światowej. W opowiadaniach dotyczących rzeczywistości po holocauście na plan pierwszy wychodzi problem samotności, wyobcowania, a nawet wykorzenienia tych, którzy ocaleli spod hitlerowskiego terroru.Tak jest w "Imieniu własnym" (1961), "Na wierzbach...nasze skrzypce" (1974) i "Martwej fali" (1983). Osobnym nurtem literackich zainteresowań Stryjkowskiego były meandry jego biografii. Poświęcił im m.in. takie książki jak: "Czarna róża" (opowiadająca o inicjacjach życiowych i ideologicznych młodego chłopca przybywającego na studia do międzywojennego Lwowa), "Wielki strach" (wrzesień 1939 i lata lwowskie do czerwca 1941 roku) oraz "To samo, ale inaczej" (o pobycie w ZSRR w latach 1941 - 1945). W filmie Mieczysława Vogta, zrealizowanym na dwa lata przed śmiercią - Julian Stryjkowski zmarł 8 sierpnia 1996 r. - pisarz opowiada m.in. o swoim wychowaniu w tradycyjnym środowisku żydowskim, fascynacjach syjonizmem i komunizmem, motywach i okolicznościach zmiany nazwiska z Pesah Stark na Julian Stryjkowski, wystąpieniu z PZPR w 1966 roku oraz o stosunku do Izraela i Żydów amerykańskich. Wypowiedzi pisarza ilustrują fragmenty jego prozy w interpretacji Mirosława Baki i materiały archiwalne dotyczące wydarzeń, których Stryjkowski był świadkiem. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj