ARCHIWUM ISTNIEŃ

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2009
• Barwny, 55 min

W 2007 roku do Polski dotarły sensacyjne materiały zgromadzone w latach 1941- 44 przez nazistowskich antropologów z Sekcji Ras i Ludoznawstwa Instytutu Niemieckich Prac na Wschodzie. 88 pudeł z kolorowymi slajdami, czarnobiałymi fotografiami, testami psychologicznymi, socjologicznymi, odbitkami palców, włosami w kopertach .. Materiały te odnalazła dziesięć lat wcześniej amerykańska antropolożka Gretchen Schafft w Smithsonian Institution. Przed nią nikt nie zaglądał do nich od czasów wojny.
"Archiwum istnień" to impresyjna opowieść o nieznanej dotychczas działalności antropologów nazistowskich z Sekcji Ras i Ludoznawstwa Instytutu Für Deutsche Ostarbeit działającego w Krakowie w czasie II wojny światowej, w miejsce zlikwidowanego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nazistowscy antropolodzy szukali w anektowanej przez Niemcy Polsce przedstawicieli czystej aryjskiej rasy. Naukowcy przemierzali dziesiątki wsi Generalnego Gubernatorstwa, wykonywali tysiące fotografii, testów, pomiarów, aby odzyskać zagubionych w morzu polskiej krwi aryjczyków. Podchodzili do tego zadania bardzo metodycznie, skrupulatnie i euforycznie. Apogeum absurdu zostaje osiągnięte w tarnowskim gettcie gdzie antropolodzy poszukują śladów aryjskiej rasy wśród skazanych na śmierć Żydów.
Po latach ludzie, bohaterowie filmu poddani wówczas przymusowym badaniom oglądają swoje fotografie, fotografie bliskich i inne materiały zgromadzone na ich temat. Nie mieli świadomości jak dokładnie zostali zdokumentowani i opisani. Pseudonaukowa dokumentacja z biegiem czasu nabrała wartości artystycznej i emocjonalnej. Piękne portrety, sceny rodzajowe. Bohaterowie filmu sięgają pamięcią do czasów wojny. Oglądane fotografie przywołują bliskich, ale również dramatyczne wydarzenia sprzed lat. Najistotniejszym problemem, który wyłania się z odległej historii, jest sprawa rozdarcia pomiędzy ludźmi, z których część korzystała z szansy na lepsze życie będąc skategoryzowanymi jako aryjczycy, a część tą szansą gardziła. Z tego rodzi się bratobójczy dramat ( Goralenvolk ).
W filmie prezentowane są fotografie z badań ( również kolorowe z 1942 roku), formularze, testy, włosy, odbitki palców. Istotnym składnikiem filmu jest również korespondencja badaczy oraz ich wnioski z badań. One budują portret psychologiczny nazistowskich antropologów i pokazują jakie były ich cele oraz stosunek do badanych ludzi. Wybór tekstów interpretują Grażyna Szapołowska, Katarzyna Herman oraz Mariusz Benoit. W filmie znajdują się również unikalane fragmenty kronik filmowych GG.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj