SIR ANDRZEJ PANUFNIK

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Andrzej Panufnik - żyjący w latach 1914 - 1991 kompozytor i dyrygent. W 1950 r. został wybrany na wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Muzycznej UNESCO. W okresie powojennym zdobył wiele nagród na konkursach kompozytorskich w Polsce i za granicą. Nie mogąc pogodzić się z narzuconymi przez komunistów ograniczeniami swobód twórczych, Andrzej Panufnik w 1954 r. opuścił Polskę. Wówczas władze PRL wydały cenzuralny zakaz wykonywania i wydawania utworów Panufnika, a także wymieniania jego nazwiska we wszelkich publikacjach, audycjach radiowych i telewizyjnych.
Kompozytor osiadł na stałe w Anglii. W 1990 roku, po 36 latach nieobecności w kraju, odwiedził Polskę na zaproszenie festiwalu "Warszawska Jesień", podczas którego wykonano jedenaście jego utworów. W 1991 r. królowa brytyjska Elżbieta II nadała Andrzejowi Panufnikowi tytuł szlachecki (Sir). W tym samym roku otrzymał on doktorat honoris causa Akademii Muzycznej w Warszawie. Andrzej Panufnik został pośmiertnie odznaczony orderem Polonia Restituta.
W filmie o życiu i twórczości kompozytora mówią m. in.: Lady Camilla Panufnik, wdowa po kompozytorze, Andrzej Dzierżyński - artysta malarz, polski emigrant z końca lat 50. , który mieszka do dziś w Londynie, jeden z najbliższych przyjaciół Panufnika i ojciec chrzestny jego córki, prof. Adrian Thomas - profesor Uniwersytetu w Cardiff, muzykolog, badacz muzyki polskiej XX wieku, Roxanna Panufnik - córka Andrzeja Panufnika, kompozytorka, oraz Mark Stephenson - dyrygent. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

ZYGMUNT HAUPT

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 26 min

W 2007 roku moglibyśmy obchodzić stulecie urodzin Zygmunta Haupta. Moglibyśby, gdyby ta postać była polskim czytelnikom lepiej znana. Tymczasem tworzący za Oceanem pisarz był czytany głównie przez amerykańską emigrację, we Francji i Wielkiej Brytanii.
Świetne pióro wojskowego reportera, błyskotliwy umysł artysty malarza, studenta architektury i nauk ścisłych sprawiają, że mamy do czynienia z niebanalnym zapisem dawno minionego świata. Film jest hołdem dla niesprawiedliwie przemilczanego autora "Pierścienia z papieru", szkiców architektury, pejzażu Wołynia i Podola, a także kronikarza epizodów z najnowszej historii Rzeczpospolitej. Dzieła Zygmunta Haupta wzbudzały zarówno podziw Józefa Czapskiego, jak też jawną niechęć manifestowaną przez Czesława Miłosza.
Mistrz krótkiej formy, specjalista od nastroju i celnego komentarza, zarabiał na życie jako dziennikarz "Głosu Ameryki" i redaktor czasopisma "Ameryka". Żołnierz gen. Maczka, uwielbiał konie. Ten motyw oraz najciekawsze tropy stylistyczne pojawią się w interpretacjach zafascynowanych twórczością Haupta filologów: Aleksandra Madydy i Krzysztofa Rutkowskiego.
Swoje zauroczenie postacią bohatera filmu i inspiracje frazą Haupta ujawnia też wybitny polski pisarz Andrzej Stasiuk. Wspominane przez uczestników rozmowy o Haupcie fragmenty jego prozy czyta na wizji Wojciech Wysocki. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

TADEUSZ BOROWSKI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 28 min

Bywa, że 29 letni pisarz w Polsce nawet nie zdążył zadebiutować. Tymczasem ginący samobójczo Tadeusz Borowski przeżył tyle, że jego doświadczeniem można obdzielić kilkunastu rówieśników. Początkowo idol pokolenia Kolumbów umierał w absolutnej samotności. Więzień obozów koncentracyjnych, uczestnik tajnych kursów naukowych w czasie okupacji, po wyzwoleniu stał się orędownikiem nowej władzy. Jego rodzina doznała ciężkich cierpień ze strony Sowietów, a on sam doświadczył gehenny niemieckiego obozu koncentracyjnego. Nie przeszkadzało mu to głosić konieczności przyjaźni zarówno z "dobrymi Niemcami" z NRD, jak i najlepszymi sojusznikami ze Wschodu. Czy to cynizm i wyrachowanie, czy też realizacja tęsknoty za ideą świata, jaki mógł zaakceptować?... Nie mógł jednak wytrzymać wizji nowego, wspaniałego świata wiedząc o zbrodniach, jakie miały miejsce w imię nowego ładu. Nie umiał też sobie poradzić z dziedzictwem poobozowego piętna. Trybun ludowy poległ w starciu z rzeczywistością, jak wcześniej poległ Majakowski, Jesienin, a po Borowskim piewca realizmu socjalistycznego Fadiejew. Śmierć Borowskiego była wstrząsem zarówno dla pokolenia "pryszczatych", jak dla atakowanych przez niego seniorów polskiej literatury. Jego mogiła w głównej alei Powązek jest zaniedbana i zapomniana. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

FELIKS TOPOLSKI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Feliks Topolski ( ur. 14.VIII.1907, zm. 24.VIII.1989r) Wybitny polski malarz i rysownik. Od 1935 roku mieszkał i tworzył w Londynie. W 1938 roku George Bernard Shaw zwrócił się do Topolskiego o ilustracje do jego książek. Shaw uważał Topolskiego za „niezwykłego rysownika, być może największego impresjonistę w czerni i bieli”. Topolski był bardzo popularnym artystą w Wielkiej Brytanii. Był członkiem Royal Academy. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

KAZIMIERZ WIERZYŃSKI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 27 min

Kazimierz Wierzyński (1894 - 1969), jeden z najwybitniejszych poetów polskich XX wieku, pochodził z rodziny austriackich Niemców i pierwotnie nazywał się Wirstlein. Brał udział w I wojnie światowej, co opisał w tomie opowiadań „Granice świata” (1933). W 1919 r. debiutował tomem „Wiosna i wino”, jedną z najważniejszych książek poetyckich międzywojennej Polski. W dwudziestoleciu był związany z grupą Skamander, opublikował m. in. głośne tomy „Laur olimpijski”, „Wolność tragiczna”. Po wybuchu II wojny światowej udał się na emigrację, gdzie spędził resztę życia, głównie w Stanach Zjednoczonych, nie zgadzając się na rządy komunistów w Polsce, czemu dawał często wyraz, m. in. w tomie „Czarny polonez” z 1969 roku. Na emigracji publikował wiersze, eseje, monografię Chopina.
Jego emigracyjna twórczość nie była wydawana w PRL aż do śmierci pisarza, a jej okrojony fragment udostępniono czytelnikom dopiero w 1972 roku. Wiele utworów Wierzyńskiego, w tym poświęconą Piłsudskiemu „Wolność tragiczną”, wydano dopiero po 1989 roku.
Zaliczany przez wielu krytyków i pisarzy (m. in. Jakobsona, Herberta) do największych poetów XX wieku, Wierzyński wciąż pozostaje w Polsce pisarzem nieznanym, zwłaszcza jeżeli chodzi o jego powojenną twórczość.
Film przypomni właśnie emigracyjną biografię pisarza, stawiając pytanie o to, dlaczego było on „źle obecny” w PRL, jaki był jego stosunek do komunizmu oraz Rosji i jakie jest dzisiaj znaczenie jego twórczości.
W filmie wypowiedzą się na ten temat: Anna Nasiłowska (IBL) i syn pisarza, Maciej Wierzyński (USA), oraz Sławomir Cenckiewicz, Nina Polan (USA). Autorzy programu odwiedzą również Saq Harbour, gdzie pisarz mieszkał w USA. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

MAREK NOWAKOWSKI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Marek Nowakowski, urodzony w 1935 roku prozaik, należy do najwybitniejszych pisarzy polskich. W jego barwnej i dramatycznej biografii bardzo istotne miejsce zajmuje działalność w opozycji antykomunistycznej w latach 70. i 80.: Nowakowski publikował pod pseudonimem w paryskiej "Kulturze", należał do sygnatariuszy Memoriału 101 z 1976 roku, był jednym z założycieli i redaktorów niezależnego pisma literackiego "Zapis" powstałego w 1977 roku, publikował w drugim obiegu, m. in. głośny "Raport o stanie wojennym". W marcu 1984 r. za tę działalność został aresztowany i oskarżony o działalność na szkodę PRL.
Od początku lat 60. Nowakowski, jako figurant Nowy, był inwigilowany przez SB, przy czym szczególnie intensywnie w latach 70. i 80. , co stało się tematem jego książki "Kryptonim Nowy. Tajemnice mojej esbeckiej teczki wydanej w tym roku". Film opowiada m. in. o tym epizodzie biografii pisarza, przypominając jego działalność opozycyjną oraz towarzyszące jej represje i szykany ze strony SB, które miały swe dramatyczne, ale i komiczne konsekwencje.
Marek Nowakowski, występując w odcinku "Erraty do biografii" o Wojciechu Albińskim powiedział, że "Wojtek, aby zrealizować swoje wyobrażenie o wolności, musiał wyjechać z PRL, a on sam potrafił być wolnym w tej klatce". Dlatego film ten jest również rozmową o wolności i niezależności pisarza zarówno w PRL, jak i III RP. W filmie wykorzystano materiały z teczki Marka Nowakowskiego z IPN. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Gałczyński jest postacią kontrowersyjną. W obiegowych opiniach na jego temat pojawiły się z czasem takie epitety jak sprzedawczyk, hochsztapler, alkoholik... Niepochlebny wizerunek autora „Zaczarowanej dorożki” utrzymywał się również w oparciu o zdanie Czesława Miłosza o poecie. W dokumencie autorzy po kolei weryfikują każde z oskarżeń pod jego adresem we współpracy ze znawcami życiorysu i twórczości Gałczyńskiego: z prof. Ryszardem Matuszewskim, Kirą Gałczyńską, Krzysztofem Masłoniem, Wojciechem Kassem (kustoszem muzeum Gałczyńskiego w Leśniczówce Pranie) i Joanną Siedlecką.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

ZBIGNIEW HERBERT

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

STANISŁAW GROCHOWIAK

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

JAN LECHOŃ

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2008
• Barwny, 25 min

Jan Lechoń, właściwie Leszek Serafinowicz (1899 - 1956) poeta, literat, krytyk teatralny. Współtwórca słynnej grupy poetyckiej, autor jej nazwy: Skamander; Spośród skamandrytów był bodaj najmniej skamandrycki. Nie odcinał się manifestacyjnie od przeszłości, nie zamierzał zrzucać z ramion płaszcza Konrada, przeciwnie, drapował go starannie i malowniczo [Roman Loth]. Jeden z najwybitniejszych poetów przedwojennej Polski, jedna z najciekawszych postaci bohemy warszawskiej, jeden z najbardziej manifestacyjnych przykładów odmowy, przykładów niezgody na nowy porządek rzeczy w Rzeczpospolitej, jeden z najtragiczniejszych polskich losów. Człowiek przełomu, świadek epoki. Sławę i pewne miejsce w kanonie poezji polskiej XX w. zapewniły mu już dwa pierwsze tomiki: Karmazynowy poemat(1920) i Srebrne i czarne (1924). [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj