BAJKALSKI SZLAK

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

"Bajkalski szlak" jest poświęcony tysiącom Polaków zesłanych po klęsce narodowych powstań, którym przyszło żyć nad Bajkałem. Wśród zesłańców nie brakowało wybitnych naukowców i badaczy. Wielu z nich całkowicie wrosło w tę ziemię i poświęciło się pracy na tych ziemiach. Benedykt Dybowski, Jan Czerski, Aleksander Czekanowski, Wiktor Godlewski, św. Rafał Kalinowski - to o nich miejscowi mówią dzisiaj z najwyższym uznaniem. Wybitnych Polaków wspomina wnuczka Benedykta Dybowskiego, Władysława Dybowska. Mówią o nich również ci, dla których ich prace są podstawą obecnych badań. Podróżując koleją transsyberyjską, poznajemy miejsca, gdzie Polacy żyli i pracowali, między innymi Irkuck, Bajkalsk, Listwiankę, Usole Sybirskie. Polacy mają też swój niebagatelny wkład w budowie kolei transsyberyjskiej. Ważnym elementem filmu są losy potomków polskich zesłańców podróżujących pociągiem. Towarzyszy im ekipa Telewizji Polskiej. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

TAJEMNICE STEPU

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Zabajkale to obszar, po którym podróżując ciągle trafiamy na ślady działalności i obecności Polaków. Miastem położonym na trasie kolei transyberyjskiej jest Czyta, skąd pochodzi bohaterka filmu,młoda lekarka Natalia Ejbard, wnuczka polskich zesłańców, która od lat zajmuje się badaniem dokonań Polaków na tych ziemiach. Miasto Czyta - stolica Zabajkala - zostało założone przez Polaków wziętych do niewoli podczas wojny polsko-moskiewskiej w XVII wieku. Dziadek Natalii został tu zesłany za "obrazę" władzy. Ona od dziecka interesowała się historią Polaków. W filmie opowiada o swoich odkryciach i pasji. Duże wrażenie zrobiła na niej działalność takich badaczy, jak Benedykt Dybowski, Marian Dubiecki czy Julian Talko-Hryncewicz, a także przemysłowców, bankierów i wysokich urzędników. Zafascynowana dorobkiem naukowym dr Dybowskiego podróżuje po Zabajkalu, szukając miejsc z nim związanych, m.in. udaje się do Darasunia, gdzie naukowiec mieszkał. Zabajkalski step to w ogóle niezwykłe miejsce. Piękne krajobrazy, buddyjskie klasztory, wspaniali ludzie - Buriaci - koczowniczy lud mongolski, których interesuje historia ich ziemi, a także to, co robili tam Polacy. Julian Talko-Hryncewicz przyjechał na Zabajkale dobrowolnie. Ziemia, gdzie obok Buriatów mieszkają przedstawiciele jeszcze innych ras: Mongołowie, Chińczycy, potomkowie Rosjan, to jak mówił, prawdziwy raj dla antropologów. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

ODDECH TAJGI

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Polacy na Syberię docierali nie tylko w zesłańczych kibitkach i deportacyjnych transportach. Niektórzy chłopi i robotnicy emigrowali tam dobrowolnie. Kolejny odcinek cyklu opowiada o tych, którzy wyruszyli z Dolnego Śląska, radomskiego, lubelskiego, siedleckiego w połowie XIX wieku na Syberią w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Mieszkańcy Biełostoku, Serofanowki czy Połozowa to potomkowie tych, którzy marzyli o lepszym świecie. Opowiadają oni, jak ich rodziny rozpoczynały życie na syberyjskich pustkowiach. Niezrażeni mrozami, obecnością dzikich zwierząt, budowali solidne domy i zagrody. Do dzisiaj prowadzą założone przez pradziadków gospodarstwa, modlą się w katolickich kościołach. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

ŚLADAMI BRONISŁAWA PIŁSUDSKIEGO

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Polacy trafiali na Sachalin już w XIX wieku. Do dzisiaj żyją ich potomkowie, którzy w wyniku zawirowań historycznych żyli pod panowaniem Rosjan czy Japończyków. Niektórzy do dzisiaj świetnie posługują się językiem japońskim, a są i takie osoby, które pamiętają etnografa Bronisława Piłsudskiego, brata marszałka Józefa Piłsudskiego. To najbardziej znany z Polaków na Sachalinie. Zesłany na 13 lat katorgi, był najpierw traktowany jak niebezpieczny więzień, potem mógł swobodnie pracować. Tutaj założył rodzinę, ożenił się z piękną Ajnoską, a jego wnukowie żyją w Japonii. Piłsudski prowadził studia nad językiem i kulturą Ajnów, Nichwów i innych miejscowych narodów. Efektem jego prac jest bogata dokumentacja, notatki z badań, fotografie, najróżniejsze przedmioty. Dopiero prace ostatnich lat pozwoliły odczytać zarejestrowane przez Piłsudskiego na wałkach fonograficznych nagrania Ajnów. Badacze muzeum w Jużno-Sachalińsku i Władywostoku do dzisiaj pracują nad opracowaniem spuścizny naukowej Piłsudskiego. Z wielkim zaangażowaniem opowiadają o roli, jaką odegrał w odkrywaniu ludów Syberii. Film jest opowieścią o niezwykłym przywiązaniu i docenieniu polskich tradycji na Sachalinie. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

W KRAJU SZAMANÓW

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Jakucja, kraj wiecznej zmarzliny. Temperatura spada tu do minus 60 stopni. Wielu Polaków zsyłanych do Rosji poświęcało się z czasem badaniu tej ziemi. Szczególnie znane są tutaj nazwiska Aleksandra Czekanowskiego, Jana Czerskiego, Edwarda Piekarskiego, Wacława Sieroszewskiego, Sergiusza Jastrzębskiego. Film opowiada o ich życiu w skrajnie trudnych warunkach, a także o pracy, której efekty do dzisiaj są widoczne na terenie całej Jakucji. O dokonaniach Polaków mówili Jakuci, którzy od lat opracowują dorobek polskich badaczy i naukowców. Polacy mają na koncie również znaczące dokonania w badaniu kultury żyjących tu narodów i niezwykle ciekawego zjawiska, jakim jest szamanizm. Do dzisiaj dzieło to starają się kontynuować ich żyjący tam potomkowie i młodzi naukowcy, którzy od lat penetrują Jakucję i odkrywają ją dla świata. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

SYBERYJSKIE ATENY

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Polacy byli pionierami w poznawaniu rozległych zauralskich obszarów, brali udział w ekspedycjach naukowych, badali otaczającą odmienność kulturową tamtejszych ludów. Polacy w Tomsku wtopili się w miejscową ludność. Nadal są tu popularne nazwiska Jodłowskich, Sobolewskich, Baranowskich, Chaniewiczów, Kozłowskich. Przedstawiciele tych rodzin, a także miejscowi Rosjanie będą opowiadać o polskich artystach, lekarzach, naukowcach, badaczach, inżynierach, przemysłowcach, którzy wnieśli trwały wkład w budowanie tego miasta. Polacy rozwijali tutaj cukiernictwo, masarstwo, zakłady piekarskie, fryzjerskie, budowali hotele, zakładali sklepy. Wielu Polaków pracowało w urzędach, bankach. Ważna grupę tworzyli nauczyciele akademiccy, zwłaszcza na uniwersytecie i politechnice. Jednym ze znanych architektów był tutaj Wincenty Orzeszko.
Na zesłaniu w Tomsku przebywał Stanisław Witkiewicz. Był pod wrażeniem drewnianych ornamentów i konstrukcji domów. Gdy wrócił do Polski i zamieszkał w Zakopanem, tworzył właśnie na wzór tamtych zapamiętanych z Tomska domów piękne drewniane wille, które stanowią przykłady najpiękniejszej zakopiańskiej architektury.
Niezwykle cenną pamiątką zachowaną do dzisiaj są stare litografie Tomska wykonane przez znakomitego grafika Juliana Fleka. Są przechowywane w bibliotece uniwersyteckiej. Dzięki nim można zobaczyć miasto sprzed 200 lat, kiedy Polacy stanowili tutaj większość mieszkańców.
Film pokazuje, jaki wkład mieli Polacy w budowaniu miasta i jaki jest stosunek jego mieszkańców do polskich dokonań. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

POLSCY ROCKEFELLERZY

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

NIEPRZEWIDYWALNA KAMCZATKA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 28 min

Kamczatka - powszechnie uważana za "koniec świata", jest określana przez potomków osiadłych tu Polaków jako najpiękniejsze miejsce na Ziemi. Ludzie ci czują się spadkobiercami polskiej tradycji tworzonej tu przez wieki. Opowiadają przed kamerą o roli, jaką odegrali tu Polacy, prowadzą do miejsc związanych z ich obecnością, pokazują pamiątki, które zachowały się po działalności Polaków.
Najbardziej znaną i popularną tu postacią spośród polskich wygnańców jest Maurycy Beniowski, konfederat barski. Osadzony w Bolszeriecku, założył tam szkołę, wraz z miejscowymi ujarzmiał tę dziką ziemię, a wreszcie - uciekając - wskazał nowy szlak morski, którym mogły swobodnie docierać na Kamczatkę statki.
Jan Kozyriewski w czasie długich wędrówek po półwyspie opracował pierwszą mapę tych terenów. Z kolei Benedykt Dybowski badał przyrodę i leczył Kamczadali. Brygadier Kopeć mieszkał w różnych częściach Kamczatki, co pozwoliło mu poznać zwyczaje i warunki życia miejscowych ludów, które potem opisał. Te prace były pionierskimi dziełami w skali światowej; to dzięki Polakom ludzie w innych krajach dowiadywali się o zupełnie nieznanych im ziemiach i ludach. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj