STEFANA ŻEROMSKIEGO DUSZA ROZDARTA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2005
• Barwny, 2 części x ok. 48 min

Część pierwsza filmu dokumentalnego autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki "Stefana Żeromskiego dusza rozdarta" zarysowuje sylwetkę Stefana Żeromskiego, wybitnego polskiego pisarza. 20 listopada 2005 roku mija 80. rocznica śmierci tego wielkiego pisarza. Rok ten został ogłoszony przez Sejm Rokiem Stefana Żeromskiego. Autorzy filmu przybliżają postać tego nie tylko wielkiego pisarza, ale i wielkiego Polaka. W filmie Żeromski został przedstawiony takim, jakim był naprawdę. W zaprezentowaniu poszczególnych wątków z życia Żeromskiego autorzy posłużyli się korespondencją pisarza i osób, które do niego pisały, dziennikami, zapiskami z podróży. Kamera przedstawia widzom oczami pisarza jego "najściślejszą ojczyznę", o której pisał: "Ciebie jedną kocham, cudowna, rodzinna ziemio", a więc Strawczyn, gdzie się urodził, Ciekoty, gdzie mieszkał z rodzicami, Dolinę Wilkowską, Łysicę, Puszczę Jodłową i Kielce, gdzie pobierał nauki w gimnazjum. Wiele miejsca autorzy poświęcili życiu rodzinnemu poety. Żeromski zmarł 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Pogrzeb Stefana Żeromskiego 23 listopada 1925 stał się manifestacją narodową, pisarza pochowano na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym. W filmie wykorzystano fotografie, rękopisy, dokumenty, książki z Muzeum w Nałęczowie, Kielcach, z Zamku Królewskiego w Warszawie. Film jest bogato ilustrowany także archiwaliami ilustrującymi wydarzenia historyczne epoki, w której żył Żeromski, oraz fragmentami filmów fabularnych - adaptacji powieści: "Przedwiośnie", "Wierna rzeka", "Ludzie bezdomni" i "Popioły".
Część druga filmu dokumentalnego autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki "Stefana Żeromskiego dusza rozdarta" zarysowuje sylwetkę Stefana Żeromskiego w związku z 80. rocznicą śmierci wybitnego polskiego pisarza. Film opowiada o całym życiu poety, o miejscach w których przebywał. Jest bardzo bogato dokumentowany fotografiami Żeromskiego z różnych okresów życia, rękopisów pisarza przeplatanych nastrojowym pejzażem miejsc związanych z jego życiem. Film rozpoczyna tekst publicystyczny Stefana Żeromskiego z 1924 roku w wykonaniu aktora Andrzeja Żarneckiego. Stefan Żeromski to postać niezwykła, pisali o nim Leopold Staff, poeci "Skamandra" i redakcja "Wiadomości Literackich", Tadeusz Boy-Żeleński, Wacław Borowy i inni. Urodził się 14 października 1864 we wsi Strawczyn (woj. kieleckie) w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Nauki elementarne pobierał w szkole wiejskiej w Psarach, w 1874 wstąpił do gimnazjum w Kielcach. Dwunastoletni pobyt w gimnazjum (nauczycielem języka i literatury polskiej był Antoni Gustaw Bem) nie zakończył się zdaniem egzaminu maturalnego. Pracował jako guwerner, udzielał korepetycji, systematycznie prowadził dzienniki. Jesienią 1886 zapisał się do warszawskiej Szkoły Weterynaryjnej, brał udział w pracach tajnych organizacji, w tym w Związku Młodzieży Polskiej. Z braku środków materialnych zmuszony był porzucić studia weterynaryjne; podjął pracę nauczyciela domowego w dworach szlacheckich na Kielecczyźnie, Mazowszu, Podlasiu i w Nałęczowie. W Nałęczowie poznał swoją przyszłą żonę, Oktawię z Radziwiłłów Rodkiewiczową, która mu ułatwiła nawiązanie kontaktów literackich. Jesienią 1892 roku objął posadę zastępcy bibliotekarza w Muzeum Polski w Rapperswilu. Czteroletni pobyt w Szwajcarii umożliwił mu m.in. poznanie materiałów archiwalnych do dziejów polskiej emigracji XIX wieku, tutaj też nawiązał bliskie znajomości z politykami związanymi z ówczesnym ruchem socjalistycznym. W tym okresie ukazują się pierwsze książki "Rozdzióbią nas kruki, wrony" (1895), "Opowiadania" (1895), "Syzyfowe prace" (1897). W latach 1897-1904 pracował w bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie. Po roku 1904 sytuacja materialna pozwoliła mu zająć się wyłącznie działalnością pisarską. Przebywa w Nałęczowie, Zakopanem, we Włoszech, na trzy lata przenosi się do Paryża. Po powrocie do kraju w 1912 osiada w Zakopanem, gdzie spędza lata pierwszej wojny światowej. W tym okresie rozwodzi się z Oktawią Żeromską, nawiązuje związek z Anną Zawadzką. Jesienią 1818 przenosi się do Warszawy. W okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach razem z Janem Kasprowiczem bierze udział w agitacji na rzecz przyłączenia tych ziem do Polski. W 1920 zakłada Towarzystwo Przyjaciół Pomorza. Pełni funkcje korespondenta wojennego w czasach wojny polsko-bolszewickiej. Zabiera publicznie głos w kwestiach publicznych, atakowany przez prawicę polityczną. Był inicjatorem projektu Akademii Literatury, założyciel Straży Piśmiennictwa Polskiego i polskiego oddziału PEN-Clubu (1924), współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich. Niepowodzeniem kończą się starania o przyznanie mu Nagrody Literackiej Nobla. Umiera 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Pogrzeb Stefana Żeromskiego 23 listopada 1925 roku stał się manifestacją narodową. Pisarza pochowano na warszawskim cmentarzu ewangelicko-reformowanym. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj