ROMANTYCZNE PODRÓŻE DO POLSKI

• Serial dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1998-1999
• Gatunek:
  Film oświatowy
• Barwny, 9 odcinków x 20 min

"Przecież dobrze by było pamiętać, że nie jesteśmy ludem od wczoraj, że nie latami, lecz wiekami istnienie nasze liczymy" - ten cytat z Juliana Ursyna Niemcewicza jest mottem cyklu prezentującego bogatą historię, zabytki i piękno polskiej ziemi oraz ludzi, którzy na niej żyli. Autorzy proponują widzom wędrówkę śladami naszych wieszczów, szlakiem, jakim przemierzali kraj Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz, spojrzenie na Polskę ich oczami. Ich doświadczenia, refleksje z pobytu w różnych regionach kraju są komentarzem do prezentowanych obrazów: bogatej ikonografii, rycin i materiałów filmowych pokazujących współczesny wygląd omawianych miejsc. Uzupełniają je inscenizowane sytuacje z epoki.

Odcinek 1: TUŻ ZA ROGATKAMI: Pierwszy odcinek pokazuje stare polskie dwory, pałace, kościoły, a nawet cmentarze okolic Warszawy. Miejsca, w których bywali wspomniani pisarze, miejsca im bliskie, m.in. Raszyn, Tarczyn, Piaseczno, Boglewice. Wspominają bohaterskie bitwy Polaków w czasie I i II wojny światowej. Realizatorzy zachęcają widzów do wciąż świeżego spojrzenia na własną ojczyznę, bo nie tylko odległe krainy mogą zachwycać swym urokiem, również ten najbliżej otaczający nas świat ma wiele walorów. "Chciejmy się tylko zastanowić nad swoim krajem, a znajdziemy w nim tysiące wdzięków, tysiąc pamiątek, tysiąc godnych zastanowienia przedmiotów" - przekonuje Józef Ignacy Kraszewski.
Odcinek 2: PODRÓŻ NA PODLASIE Drugi odcinek z cyklu podróży po Polsce, w którym przewodnikami i narratorami są pisarze Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz. Tym razem widzowie podążają śladem ich wędrówek po Podlasiu. Doświadczenia i refleksje wieszczów, utrwalone na piśmie, są komentarzem do prezentowanych obrazów: rycin, zdjęć, portretów oraz współczesnych materiałów filmowych zrealizowanych w omawianych miejscach, m.in. w pałacu w Jabłoniu i w Horodyszczach, we dworach w Rozwadowie, Motwicy, Wisznicach i Romanowie, w zamku w Białej Podlaskiej, w kościele w Kodniu. Narratorzy opowiadają nie tylko o historii zabytkowych budowli, miast i miasteczek, ale także o dziejach ich fundatorów i mieszkańców.
Odcinek 3: ZAMKI POLSKIE W kolejnej wędrówce szlakiem, jakim przemierzali nasz kraj Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz, autorzy cyklu proponują odwiedzenie starych polskich zamków. Pisarze oprowadzają widzów, m.in. po ruinach obronnego zamku w Iłży, zamku piastowskich królów - Chęcinach, w Olsztynie koło Częstochowy, sanktuarium w Grodzisku, gdzie znajduje się słynna grota świętej Salomei, córki Leszka Białego. Wyprawę kończą odwiedziny w zamku w Ojcowie i w zamku na Pieskowej Skale, nieopodal którego stoi samotna skała, zwana Maczugą Herkulesa. Komentarzem do prezentowanych obrazów: bogatej ikonografii, rycin i materiałów filmowych pokazujących współczesny wygląd tych miejsc są zapiski pisarzy z pobyutu we wspomnianych zamkach, ruinach i grotach. Uzupełniają je inscenizowane sytuacje z epoki.
Odcinek 4: PODRÓŻ DO WILNA Pisarze Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz zabierają widzów na wyprawę do Wilna. Kamera pokazuje miejsca, w których oni niegdyś bywali, aktorzy przypominają przemyślenia i refleksje twórców, jakie towarzyszyły ich pobytowi w "Małym Paryżu". Dla podróżnego przybywającego do Wilna miasto wydaje się niezwykle malowniczo położone - w ramionach dwóch rzek, otoczone zielonymi pagórkami. Wiele w nim pamiątek, wiele miejsc związanych z historią Polski. W tym grodzie mieszkali niegdyś Jagiellonowie, Radziwiłłowie, św. Kazimierz, przebywał tam Zygmunt August zakochany w Barbarze oraz Adam Mickiewicz. Pisarze oprowadzają widzów po zamku w Trokach, uniwersytecie wileńskim, katedrach, kościołach, pokazują widoki miasta z okolicznych wzgórz: Zamkowego, Trzykrzyskiego i Bekieszowego. Ich osobiste przeżycia związane z Wilnem uzupełnione są bogatą ikonografią, inscenizacjami oraz zdjęciami prezentującymi współczesne oblicze Wilna.
Odcinek 5: PODRÓŻ W GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE Tym razem bohaterowie cyklu: Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz wędrują po Górach Świętokrzyskich. Jak postrzegali i opisywali w swoich utworach ten region Polski, jakie wynieśli stąd wrażenia i wspomnienia? Iwaszkiewicz uważał drogę łączącą Sandomierz z Opatowem za jedną z najmilszych i najbardziej malowniczych, jakimi zdarzyło mu się podróżować. Podziwiał surowe piękno kolegiaty opatowskiej, zachwycał się kościołem w Tarczku. Świątynia ta stała się jednym z miejsc akcji jego powieści "Czerwone tarcze". Opatów dobrze znany był również Kraszewskiemu. Na Niemcewiczu ogromne wrażenie wywarły ruiny zamku w Ujeździe oraz klasztor i kościół benedyktynów wznoszący się na Świętym Krzyżu (dawnej Łysej Górze). To niezwykłe miejsce, będące niegdyś ważnym ośrodkiem kultu pogańskiego, urzekło swym pięknem i tajemniczością także Iwaszkiewicza.
Odcinek 6: FINIS POLONIAE Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz w swych podróżach po Polsce nie pominęli Mazowsza, które barwnie opisali potem w swych utworach i pamiętnikach. Na Niemcewiczu niezatarte wrażenie wywarł Czersk, dawna stolica książąt mazowieckich. W latach świetności Czersk był miastem zamożnym, ze wspaniałym zamkiem i trzema wieżami wznoszącymi się na wzgórzu. Królowa Bona założyła tu winnicę. Stopniowo Czersk tracił znaczenie i już za Jana Kazimierza był ubogim miasteczkiem. Niemcewicz oglądał tylko resztki dawnej świetności. Oglądał również dwór w Maciejowicach i pole sławnej bitwy. Miejsce to, tak ważne w polskiej historii, odwiedzili także Kraszewski i Iwaszkiewicz. Ten ostatni szczególnie upodobał sobie Puławy z ich rozległym parkiem i pięknym pałacem, popadającym niestety w ruinę. Kiedy gościł tu Niemcewicz, zarówno pałac, jak i park, były utrzymane w znakomitym stanie.
Odcinek 7: PO DRODZE DO SZLĄSKA Bohaterowie cyklu - Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz zwiedzają dolinę rzeki Kamiennej, Chlewiska, kopalnie w Krzemionkach Opatowskich, Olkusz, Nową Słupię, Nietulisko Fabryczne, Sielpię Wielką, Samsonów, Gliwice. Oglądają stare huty żelaza i ołowiu, nieczynne już kopalnie, skanseny i muzea, zapoznając się z historią rozwoju przemysłu, górnictwa i metalurgii w tym regionie.
Odcinek 8: WIELKOPOLSKA, KUJAWY Bohaterowie cyklu - Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski i Jarosław Iwaszkiewicz wędrują po Wielkopolsce i Kujawach. O miejscach, które wywarły na nich największe wrażenie, wspominają w swych pamiętnikach lub czynią z nich miejsca akcji swych powieści i opowiadań. I tak Niemcewicz na dłużej zatrzymuje się w pałacu w Winnej Górze, gdzie mieszkał generał Henryk Dąbrowski, bohater narodowy i wielki miłośnik ojczystych pamiątek. W jego domu podziwiać było można wspaniałe zbiory starych militariów - zbroi, broni oraz chorągwi, cennych rękopisów i map. Następnie Niemcewicz udaje się do Kruszwicy i z niemałym wzruszeniem spogląda w ciemne wody Gopła, przypominając sobie legendę o królu Popielu. Inspirowała ona również Kraszewskiego, miłośnika i badacza dawnych podań. Wielkie wrażenie wywarło na obu pisarzach Trzemeszno i tamtejszy kościół, którego początki sięgają X wieku. Iwaszkiewicz z kolei szczególnie upodobał sobie miasteczko Jarocin i jego okolice, które przemierzał w poszukiwaniu ciszy i natchnienia.
Odcinek 9: MOJE MIEJSCE NA ZIEMI W tym odcinku cyklu jego bohaterowie - Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Jarosław Iwaszkiewicz - odwiedzają rodzinne strony, szukając "swojego miejsca na Ziemi". W sześćdziesiątym roku życia, znużony podróżowaniem po szerokim świecie Niemcewicz postanowił raz jeszcze zobaczyć miejsca, w których mieszkała jego rodzina i w których dorastał. Najpierw zawitał do Nepli. Majątek ten, przez przeszło dwa wieki należący do jego przodków, zmienił właścicieli, co wprowadziło pisarza w nostalgiczny nastrój. Pogłębiła go wizyta w Klenikach i Skokach, gdzie spędził dzieciństwo, a które podupadły. Wzruszeniu nie mógł się oprzeć Kraszewski, gdy po latach przybył na Podlasie, do majątku w Romanowie, w którym spędził szczęśliwe dzieciństwo. Iwaszkiewicz z kolei z lubością powracał do Sandomierza, z którym "związał go niczym niewytłumaczalny sentyment". Sandomierz był dla niego "miastem rodzinnym z wyboru" - żaden z przodków pisarza nie pochodził z tych okolic. Gdy jednak przyjrzeć się temu miastu, położonemu na wysokich brzegach Wisły, pełnemu zabytkowych budowli i wąskich, krętych uliczek, trudno się dziwić, że oczarowało poetę tak, że uznał je za swoje miejsce na ziemi. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj