REDAKTORZY PODZIEMIA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1995
• Barwny, 30 min

Historia "Pulsu" liczy sobie niemal 20 lat. W 1977 r. zaczęło wychodzić w Łodzi jedyne wówczas obok "Zapisu" pismo polityczno-literackie ukazujące się w kraju poza zasięgiem cenzury. Jego twórcami byli m.in. Jacek Bierezin, Witold Sułkowski, Zbigniew Mentzel, Janusz Anderman. Związany z opozycją "Puls", który nosił podtytuł "Kwartalnik nieregularny", tropiony przez SB, wiódł żywot podziemny i nielegalny. Wprowadzenie stanu wojennego, internowanie niektórych członków redakcji i kompletna konfiskata przygotowanego właśnie numeru, zamknęły pierwszy krajowy rozdział w dziejach tego pisma. Dzieło rozpoczęte w kraju postanowił kontynuować w Londynie Jan Chodakowski, architekt z wykształcenia, syn polskiego lotnika, uczestnika bitwy o Anglię. Zbiegło się to w czasie z przejęciem przez niego londyńskiego wydawnictwa "Polonia". Tym samym architekt przemienił się w wydawcę i poświęcił całkowicie działalności edytorskiej. W ciągu ośmiu lat w Londynie ukazało się 35 zeszytów "Pulsu" oraz ponad 40 tomów swoistego suplementu do kwartalnika, który z czasem przybrał postać odrębnej i samodzielnej oficyny "Puls Publications". W ramach serii "Świadectwa Pulsu" wydano m.in. książki Gustawa Herlinga- Grudzińskiego, Sławomira Mrożka, Leszka Kołakowskiego, Janusza Głowackiego, Mariana Brandysa, Władysława Bartoszewskiego, Oli Watowej, Jakuba Karpińskiego i Piotra Wierzbickiego. Równocześnie w latach 1981-1991 za sprawą Chodakowskiego ukazało się ponad 70 tytułów w oficynie "Polonia", w tym książki Marty Fik, Michała Hellera i Aleksandra Niekricza, Adama Ciołkosza czy Stanisława Mackiewicza. W stopce redakcyjnej większości zeszytów "Pulsu" znajdują się nazwiska Jana Chodakowskiego, Bartosza Pietrzaka, Grzegorza Sowuli, Witolda Sułkowskiego, sporadycznie Jacka Bierezina i Tadeusza Kadenackiego oraz informacja, iż "pismo redagują również członkowie kolegium, których nazwisk nie ujawniamy" - taki był wymóg konspiracji wobec osób mieszkających w kraju. Dziś doskonale wiadomo, że zapis ten dotyczył Antoniego Libery i Zbigniewa Mentzla. Redaktorzy dbali, by "Pulsu" nie kojarzono z żadnym ugrupowaniem politycznym, aby był on pismem niezależnym nawet wewnątrz antykomunistycznego świata opozycyjnego i dlatego na jego łamach spotykali się często autorzy o bardzo różnych poglądach, zarówno z kraju jak i z emigracji. Pismo nie było czysto polityczne, ani klasycznie literackie. Skłaniało do refleksji i równocześnie zwalczało nudę. Prześmiewczy ton nadano zwłaszcza rubrykom "Muzeum ruchu rewolucyjnego" i "Sow Show". Znakomitą kronikę polskiego życia kulturalnego u schyłku lat 80. prowadził Zbigniew Mentzel w rubryce "Kwartały". "Puls" unikał pokoleniowości. Skupiał autorów różnych generacji, orientacji i specjalności. Redakcji udało się pozyskać wiele świetnych piór, by wymienić tylko Leszka Kołakowskiego, Zbigniewa Brzezińskiego, Leopolda Łabędzia, Sławomira Mrożka, Stanisława Barańczaka, Stefana Kisielewskiego czy Włodzimierza Odojewskiego. W 1991 r. rozpoczął się trzeci rozdział w dziejach "Pulsu". Od numeru 48 noszącego datę styczeń-luty 1991, z nieregularnego kwartalnika przekształcił się w dwumiesięcznik z równoczesnym wykrystalizowaniem dwóch redakcji: krajowej z siedzibą w Warszawie, prowadzonej przez Zbigniewa Mentzla, i zagranicznej w Londynie, którą kierował Jan Chodakowski. Z końcem 1994 r. pismo zawiesiło działalność. Nadal funkcjonuje natomiast wydawnictwo "Puls" publikując kolejne książki. Film dokumentalny Jolanty Kessler-Chojeckiej ukazuje historię i późniejsze losy tego pisma. O swej pracy w "Pulsie", o jego autorach, sympatykach i czytelnikach, o roli i znaczeniu jednego z najważniejszych tytułów opozycyjnych mówią jego założyciele i redaktorzy: Antoni Pawlak, Leszek Szaruga, Tomasz Filipczak, Ewa Sułkowska-Bierezin, Tadeusz Walendowski i Witold Sułkowski. Wśród licznych współpracowników wspominają oni m.in. nieżyjącego już poetę Jacka Bierezina.

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj