MŁODOŚĆ W CZASACH ZAGŁADY

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2001
• Barwny, 46 min

Żydzi, którzy przeżyli Holocaust, w większości zamykali się w sobie. Nieliczni opowiadali o koszmarze, który przeszli. Jerzy Kamieniecki, należał do tych, którzy o swoich doświadczeniach i przeżyciach mówili niemal bez przerwy. Uważał, że jest to winien pomordowanym, zamęczonym, zagłodzonym. Dziś ma 82 lata. W filmie wspomina najważniejsze wydarzenia ze swego długiego życia, a zwłaszcza młodość, co przypadła na czas zagłady. I młodzieńczą przyjaźń z Januszem Malinowskim, który ocalił życie nie tylko jemu. Jerzy Kamieniecki urodził się w Warszawie w 1920 roku przy ul. Ogrodowej. Mieszkał tam z rodzicami i bratem. Ojciec, Jankiel, był maklerem giełdowym, a matka, Tauba, nauczycielką. Oboje należeli do legalnej, a potem nielegalnej partii komunistycznej. Dom był żydowski, lecz całkowicie laicki, towarzystwo bywało w nim polskie, takaż była kuchnia, język i szkoła, do której chodził Jerzy. Starszego o dwa lata Janusza Malinowskiego poznał w 1938 roku. Jego rodzice i dwaj bracia byli endekami, lecz serdecznie witali Jerzego w swoim domu. Mógł też bez ograniczeń korzystać z ich bogatego księgozbioru. Janusz, oprócz przyjaźni intelektualnej, dostarczał mu też atrakcji czysto towarzyskich, np. zabierał na dancingi. W 1939 roku Jerzy ożenił się ze swoją pierwszą miłością, Stelą Sławin. Oblężenie Warszawy przeżył w Otwocku, potem dotarł do stolicy. Janusz ucieszył się na jego widok. Od razu wyrobił mu dobre papiery na nazwisko Julian Szczepański, pomógł mu też dostać się do ZWZ, a potem AK. Kiedy Niemcy utworzyli getto, za jego murem pozostali rodzice i żona Jerzego, a także ukochana Janusza, Iza Abramowicz, która uczęszczała tam do szkoły pielęgniarskiej. Odwiedzał rodzinę wchodząc swobodnie do getta dzięki fałszywym dokumentom. Bywał tam także Janusz. Nigdy jednak nie chodzili razem, bo - co paradoksalne - typowo semicki wygląd Malinowskiego mógł sprowadzić na Jerzego śmiertelne zagrożenie. Kiedy już było wiadomo, że getto będzie likwidowane, Janusz nie tylko wyciągnął stamtąd swoją ukochaną, ale też żonę i rodzinę Jerzego. Dostarczył wszystkim dokumenty, które bez obawy mogli pokazać Niemcom. Janusz zresztą nadal chodził do getta pomagać znajomym. Jerzy zaś robił to niechętnie. Wolał walczyć, miał też przeświadczenie, że dostarczając Żydom żywność przedłuża ich agonię. Janusz przeżył tragedię. Jego ukochana wróciła do getta. Postawiła mu warunek, że wyjdzie, jeśli uratuje jej rodziców. Już nie mógł. Wtedy zaczepił na ulicy Żydówkę, zabrał ją do siebie. Wyrobił jej papiery i na plebanii ogłosił zaręczyny. To był kamuflaż. Po trzech miesiącach zgłosiła się jej siostra. Za zgodą rodziców i ją zatrzymał w domu, choć ryzykował życie całej rodziny. W wielowątkowej opowieści Jerzy Kamieniecki nie szczędzi szczegółów. Wspomina swoje przeżycia obozowe i radość wyzwolenia. Mówi o polskim antysemityzmie, cichym przyzwoleniu na to, co robili Niemcy, a zwłaszcza o obojętności Polaków, której do dziś Żydzi nie mogą im wybaczyć. Ale wspomina też Żydów, którzy w złudnej nadziei ocalenia. dopuszczali się czynów haniebnych. Z goryczą opowiada o niewdzięczności kobiet, które uratował Janusz. Jerzy we wrześniu 1947 roku dotarł do Izraela. Janusz natomiast za przynależność do AK w 1951 roku trafił do więzienia. Na wolność wyszedł po kilku latach, lecz nie napisał do przyjaciela; widać nie było mu to na rękę. Dopiero w drugiej połowie lat 70. odnowili korespondencję. Jerzy nalegał, że wystąpi o medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata dla swego wybawcy. Janusz długo się przed tym wzbraniał. Ostatecznie w Instytucie Yad Vashem na tablicy z nazwiskami polskich Sprawiedliwych - a jest ich najwięcej - widnieje nazwisko Malinowski i miona: Stanisław, Zofia i syn Janusz. Przyjaciele jednak nigdy się już nie zobaczyli. Kiedy bohater filmu wreszcie przyjechał do Polski, mógł już tylko pójść na grób Janusza. Opowieści Kamienickiego towarzyszą zdjęcia z Izraela i Warszawy, archiwalia, zdjęcia z Muzeum Beth Lahomei Haghetaot i Yad Vashem. Kamera towarzyszy mu podczas wędrówki po miejscach związanych ze wspomnieniami i w domu, w którym żyje szczęśliwie z rodziną. Założył ją już w Izraelu, po tym jak porzuciła go pierwsza żona, ocalała z Holocaustu dzięki pomocy Janusza i młodzieńczej miłości Jerzego. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 2002
  Łódź (Festiwal Mediów "Człowiek w zagrożeniu")-Dyplom Honorowy
• 2003
  Warszawa (Warszawski Festiwal Filmów o Tematyce Żydowskiej)-Dyplom
  Dyplom miesięcznika "Kino" i Dyplom Festiwalu