ODDAM ŻYCIE ZA PRACĘ
- Serial dokumentalny
- Produkcja:Polska
- Rok produkcji:2002
- 5 odc.x30'
O bezrobociu mówi się często, ale rzadko jako konkretnym problemie konkretnych ludzi. Dane statystyczne i teoretyczne rozważania przyćmiewają obraz rzeczywistości, kłopotów ludzi pozbawionych środków do życia, a nawet perspektyw, że w bliższej lub dalszej przyszłości ich los może się poprawić. Prezentowany cykl jest próbą pokazania losów Polek i Polaków, którzy problem bezrobocia i biedy znają z własnego doświadczenia. Jest przejmującym obrazem codziennego życia i zmagania się z trudnościami, radzenia sobie w dramatycznych sytuacjach, kiedy zamiast kromki chleba czuje się w ustach smak ubóstwa. Jest próbą opisania zapomnianego zakątka kraju, miejsca, jakich wiele na mapie. Próbą zrozumienia żyjących tam ludzi. Gmina Postomino leży w powiecie Sławno w województwie zachodniopomorskim. Z jednej strony jej obszar zamyka morze. To morze żywi wielu jej mieszkańców, jednak nie dla wszystkich może znaleźć się praca w małym porcie rybackim w Jarosławcu. W sezonie letnim, kiedy przyjeżdżają turyści, nieco łatwiej o jakieś zajęcie, drobny chociażby zarobek. Lżej jest tylko przez dwa, trzy miesiące, i to też nie wszystkim. Ludzie tutaj musieli nauczyć się żyć bez grosza. I to dosłownie, bieda jest wszechobecna i przerażająca. Wydanie chociażby czterech złotych na bilet autobusowy, by jechać na poszukiwania pracy do niedalekiego Słupska czy Ustki jest poważnym problemem. Kamera towarzyszyła mieszkańcom Postomina przez wiele miesięcy. Była biernym obserwatorem ich wysiłków, walki o przetrwanie kolejnego dnia, działań nie zawsze legalnych, które miały uchronić rodzinę przed głodem.
[www.tvp.com.pl]
Ekipa
pełna
|
skrócona
|
schowaj
- Reżyseria
- Scenariusz
- Zdjęcia
- Muzyka
- Dźwięk
- Montaż
- Kierownictwo produkcji
- Produkcja wykonawcza
- ProdukcjaTelewizja Polska - II Program
- LektorKuba
1
- Odcinek serialu
- 30'
W pierwszym odcinku poznajemy bohaterów cyklu, środowisko i realia ich życia. Widzimy ten zakątek oczami Długiego i Małego, dwóch mężczyzn, których los zepchną na margines. Żyją jedynie dzięki morzu. Krążą wokół przystani w oczekiwaniu, że rybacy będą potrzebowali jakiejś pomocy, w zamian dostaną rybę, rzadko cztery, pięć złotych. Rybacy nie zarabiają dużo, nie mają się czym dzielić. Długi i Mały nie narzekają, jest im ciężko, ale ich zdaniem wielu ma jeszcze gorzej. Wielu nie ma się gdzie zaczepić i nawet tych kilku złotych nie zarobią. Tak jak rolnik z pobliskiej wioski, który ma na utrzymaniu dwanaścioro dzieci, najmłodsze ma kilka tygodni. Niewielki kawałek roli nie wystarcza, by wyżyć. Jak na zbawienie czeka każdej zimy, wtedy może dorobić w lesie przy wyrębie. Ten las chroni rodzinę przed głodem. Mężczyzna kłusuje nawet na sarny i łabędzie, choć grozi mu za to kara. W gminie jest biednie i brak pracy, ale ludzie starają się nie poddawać. Pani Agnieszka, niegdyś pracownica fizyczna w taborze kolejowym Słupsku, po likwidacji zakładu i bezskutecznych poszukiwaniach zajęcia założyła stowarzyszenie bezrobotnych. Władze gminy dały lokal. Zorganizowała w nim klub dla miejscowych dzieci. Udaje się jej nawet wyprosić z piekarni czy hurtowni, bułki i herbatę dla swoich podopiecznych. Wiadomo, w domu często niedojadają. Zawsze była twarda, zawsze ciężko pracowała. Teraz robi co może, by pomóc najbiedniejszym. Przestudiowała przepisy dotyczące bezrobotnych i pomocy socjalnej, bogatsza o zdobytą w ten sposób wiedzę walczy w gminie o zasiłki. Środki są jednak bardzo skromne. Gmina nie ma pieniędzy, by wesprzeć wszystkich potrzebujących, którym nędza zajrzała w oczy. Stara się jednak zachęcić inwestorów w nadziei, że dadzą zatrudnienie miejscowym.
2
- Odcinek serialu
- 24 min
O czwartej rano kutry rybackie wyruszają w morze. Spowite w ciemnościach wzburzone fale obnażają potęgę i grozę bezmiaru wód. Rybacy opowiadają o lęku, który stale towarzyszy ich pracy i z którym codziennie muszą się zmierzyć. Wspominają dramatyczne wydarzenia, jakich doświadczyli na morzu. Jedynym żywicielem państwa Wielgosów, małżeństwa z dwanaściorgiem dzieci, jest koń. Trzeba go doglądać i utrzymywać w dobrej formie. Rolnik wie, jak zajmować się zwierzęciem, potrafi zaradzić, kiedy coś mu dolega. Z pomocą trzech młodszych synów przeprowadza zabieg przy chorym kopycie. Bolesny dla konia, niebezpieczny dla ludzi, muszą bardzo uważać, by zwierzę nie zabiło ich silnym kopnięciem. Chłopcy nie po raz pierwszy asystują ojcu, wiedzą, jak się zachować. Agnieszka jak zwykle jest bardzo aktywna, oddana pracy społecznej. Rowerem jedzie do pobliskiego Sławna, by dopilnować spraw bezrobotnych kobiet. Powiatowy urząd pracy organizuje kurs doszkalający. Trzydzieści kobiet zyska dzięki temu możliwość zdobycia nowych kwalifikacji upoważniających do pracy w zakładach przemysłu rybnego. Każda z nich otrzyma zwrot kosztów przejazdów na zajęcia oraz stypendium 300 złotych miesięcznie. Liczba chętnych daleko przewyższa liczbę miejsc przygotowanych przez organizatorów. Agnieszka chce dopilnować, by przyjęto sprawiedliwe kryteria doboru słuchaczek. Okazuje się jednak, że wszystkie kobiety są w podobnej, dramatycznej sytuacji i nie sposób, kierując się racjonalnymi względami, wybrać jedynie trzydzieści spośród kandydatek z całego powiatu. Organizatorzy zdają się więc na ślepy los, o zakwalifikowaniu na kurs ma zadecydować losowanie.
3
- Odcinek serialu
- 25'
Kontynuacja dokumentalnej opowieści o losach bezrobotnych z nadmorskiej gminy Postomino. Agnieszka postanawia wykorzystać okoliczność, że jej klub dzieli pomieszczenie z klubem krótkofalowców. Wpada na pomysł stworzenia banku informacji o tym, jak bezrobotni z innych regionów radzą sobie z tym problemem. Życie rodziny Wielgosów biegnie utartym rytmem. Każde z dzieci ma określony zakres obowiązków ustalonych przez ojca. Ojciec jest bardzo czuły dla swoich pociech i pomimo licznych prac znajduje dla nich czas. Nie musi stosować kar każde z dzieci na ile potrafi pomaga w gospodarstwie. Oczkiem w głowie rodziców i dzieci jest Kasia, kobyła która zapewnia rodzinie utrzymanie. Osią odcinka są gwałtowne dyskusje Długiego z panem Jankiem przy rozplątywaniu sieci na nabrzeżu. Mężczyźni różnią się w ocenie tego, co dzieje się w Polsce i w polskiej gospodarce. Pan Janek jest rybakiem, wprawdzie bez własnego kutra, ale z kilkoma sieciami. Ma na utrzymaniu siedmioro dzieci. Nie zarabia wiele, tyle jedynie, by "wiązać koniec z końcem". Choć się u niego nie przelewa, rzeczowo i kompetentnie broni posunięć ekonomicznych kolejnych ekip rządzących, nawet reform Leszka Balcerowicza, które powszechnie spotykają się z negatywną oceną. Długi reaguje bardzo emocjonalnie, w ostrych słowach krytykując transformację gospodarczą, "bo dawniej było mu lepiej". W klubie prowadzonym przez Agnieszkę na spotkaniu z bezrobotnymi pojawiają się przedstawiciele władz gminnych. Mówią o skromnych środkach, jakimi dysponują, nie szczędzą krytycznych uwag pod adresem centrali, która obiecała fundusze na prace interwencyjne, a później się z tego wycofała.
4
- Odcinek serialu
- 25'
Dalszy ciąg losów mieszkańców nadmorskiej gminy Postomino. Agnieszka zaangażowana w pomoc bezrobotnym próbuje zainteresować władze gminy trudną sytuacją młodego małżeństwa. Obydwoje od dawna pozostają bez pracy i środków do życia. Pogłębia się ich przygnębienie, rezygnacja, depresja. Gmina jednak niewiele może zrobić, nie ma środków na zapomogi, nie ma pieniędzy na prace interwencyjne, które rozdziela władza centralna. "Zmiennik" remontuje starego, zdezelowanego trabanta. Gdyby udało się mu uruchomić samochód, mógłby szukać pracy w pobliskich miasteczkach. Bez własnego środka transportu niemal całą pensję, jaką mógłby dostać, pochłonęłyby koszty przejazdów autobusami. Na razie, bez złej woli czeka, że kierowca chłodni rozwożącej ryby zachoruje albo jakieś inne ważne sprawy uniemożliwią mu stawienie się do pracy. Wówczas będzie mógł go zastąpić i zarobić parę złotych. Raz, dwa razy w miesiącu trafia się taka szansa. Najstarszy syn państwa Wielgosów uczy się w technikum leśnym, jest jednym z lepszych uczniów. Jak tylko ma okazję, w domu pomaga ojcu przy zrywce drzewa w lesie. To ciężka harówka, ale dzięki niej rodzinie nie brakuje na najpotrzebniejsze wydatki. Pan Wielgos stara się, by nie zabrakło pieniędzy na wykształcenie dzieci. To jedyna szansa dla nich. Długi i Mały jak zwykle kręcą się w pobliżu przystani rybackiej. Czekają na powrót kutrów, być może nadarzy się okazja, by zarobić parę złotych lub popracować choćby kilkanaście minut w zamian za świeżą rybę. Maleńki port w Jarosławcu jest centrum życia lokalnej społeczności. Jest miejscem, gdzie można coś zarobić i forum wymiany myśli, ożywionych dyskusji o polityce, gospodarce, Polsce i życiu codziennym.
5
- Odcinek serialu
- 25'
Andrzej Wielgus, ojciec wielodzietnej rodziny, pracuje przy zrywce drzewa w pobliskim lesie. Towarzyszy mu pies, wierny przyjaciel i stróż dobytku. Wytrwale waruje przy ubraniach gospodarza, pilnując, by nikt niczego nie ukradł. Zdarzyło się kiedyś zimą, że pan Andrzej zmęczony ciężką pracą zapomniał o kurtce, pies przesiedział przy niej przez całą noc, czekając na swego pana. Agnieszka, której działalność na rzecz bezrobotnych obserwowaliśmy od pierwszego odcinka, opowiada o sobie i swoim życiu. Zwierza się z zawodowych i prywatnych sukcesów i porażek. Organizatorzy kursów dla bezrobotnych dzielą się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami związanymi z działalnością wśród ludzi przez dłuższy czas pozostającymi bez pracy. Mówią o dającym się zauważyć niepokojącym zjawisku - część bezrobotnych oswaja się ze swoją biedą i życiem na granicy nędzy, przestają walczyć, a nawet myśleć o poprawie sytuacji. Bardzo często w momencie, gdy pojawia się możliwość podjęcia pracy, chociażby za minimalną płacę, nie są w stanie zdecydować się na nią. Różnego rodzaju obawy i bariery, zwłaszcza psychiczne, utrudniają wyjście z zapaści. Miejscowi specjaliści od szkoleń zawodowych, powołując się na doświadczenia Niemców, aktywnie przeciwdziałających bezrobociu, podkreślają, że główny nacisk należy kłaść na psychiczne wspieranie bezrobotnych. Dużą szansę widzą w wejściu Polski do Unii Europejskiej. Otrzymamy wówczas dostęp do unijnych funduszy przeznaczonych na przekwalifikowania i pomoc bezrobotnym.
