ZNALEŹĆ, ZOBACZYĆ, POCHOWAĆ

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2001
• Barwny, 26 min

Ekshumacja zwłok, a raczej szkieletów żołnierzy zamordowanych w Srebrenicy. Matki i żony tych żołnierzy próbują identyfikować szczątki swoich synów i mężów.
W miasteczku Srebrenica Serbowie zamordowali 10 tysięcy muzułmańskich mężczyzn i chłopców. Szczątki wielu z nich dotąd nie zostały zidentyfikowane i godnie pochowane. Wydobyte z ziemi kości dr Eva Elvira Klonowski składa w szkielety. Wkłada do toreb. Układa na półkach. Czekają tam na rozpoznanie. Na każde wydarte z ziemi resztki zwłok czekają bośniackie kobiety. Minęło już tyle lat, a one ciągle noszą na głowach kolorowe chustki. Koran zabrania żałoby przed pogrzebem. Nie o żałobę jednak chodzi. Koran zapewnia życie wieczne tylko rozpoznanym i pogrzebanym. Jak postarzałe Antygony żyją więc nadzieją, że wkrótce będą mogły spełnić swój ludzki obowiązek, wypełnić wolę Boga.
Magdalena Piekorz w poruszającym filmie opowiada o tym, o czym wielu Bośniaków chciałoby już zapomnieć. Doktor Eva Klonowski mówi, że człowiek ma około 180 kości. Kiedy do zbiorowej mogiły wrzucono - jedną na drugą - ponad 120 zwłok, po latach rozkładu szkielety rozpadły się, kości zmieszały. Odtworzenie szkieletu trwa długie godziny. Potem można się wsłuchać w to, co mówią kości: o wizytach u dentysty, dawnych kontuzjach i urazach doznanych przed śmiercią. Każdy ślad to potencjalny trop prowadzący do identyfikacji i do opisania, jak zamordowany zginął. Pomagają w tym także resztki odzieży, jeśli się zachowały. Można stwierdzić, że młotkiem lub siekierą uderzono w głowę, połamano żebra... Dziura w swetrze świadczy, że strzelono w plecy... Zinta Mulnić urodziła się w Srebrenicy. Miała tam dom, męża i troje dzieci. Ocalała wraz z mężem i córką. Straciła dwóch synów, resztę rodziny, dom. Jak wiele innych kobiet śledzących z nadzieją wyniki prac dr Evy, pragnie pochować swoje dzieci. Czasem jej się śnią, jeszcze małe - z czasów, kiedy szczęśliwie i spokojnie żyli wszyscy razem w swoim domu. Ciągle wspomina dzień, w którym widziała synów po raz ostatni. Zwłaszcza tego starszego, wiecznie śpiewającego, wesołego blondyna. Bośniackie kobiety przyjeżdżają do Centrum Pamięci w Srebrenicy. Oglądają poskładane szkielety. Całe we łzach opowiadają o swoich tragicznych przejściach, snach i smutnym teraz życiu. O obowiązku, który muszą wypełnić, zgodnie z nakazem Koranu. A tu czas powoli robi swoje. Niektórzy nie chcą już pamiętać. Chcą normalności i teraźniejszości. Do tego ekshumacje są bardzo kosztowne. Żywi potrzebują pieniędzy bardziej niż martwi. Krzyczą. Martwi już nie mają głosu. Płaczące kobiety w kolorowych chustkach, które swoje pragnienia ograniczyły do tego, by bliskich znaleźć, zobaczyć i pogrzebać, też mało kogo obchodzą.
Wstrząsającą atmosferę dokumentu podkreśla muzyka. Magdalena Piekorz wykorzystała w nim fragmenty muzyki Jana A.P. Kaczmarka do filmu "Trzeci cud" i wokalizę Wojciecha Kilara do "Dziewiątych wrót". [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj