ŁÓDŹ PODWODNA

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1994
• 31'

"Powściągliwość i Praca", miesięcznik założony przez księży michalitów, po raz pierwszy ukazał się w 1898 roku i wychodził do wybuchu I wojny światowej. Księża reaktywowali go w 1925 roku, lecz wybuch kolejnej wojny położył mu kres, wydawać się mogło, że na zawsze, bo w rzeczywistości urządzonej przez nową władzę po 1945 roku dla tego tytułu na rynku wydawniczym nie było miejsca. I oto w 1982 roku - a właśnie trwał stan wojenny - michalici postanowili znów reaktywować swój miesięcznik. Udało się to zrobić w 1983 roku. Uroczystość dziesięciolecia tego wydarzenia stała się dla realizatorów filmu okazją do przypomnienia okoliczności reaktywowania "Powściągliwości i Pracy" i porozmawiania o tym z ludźmi, dla których jej redakcja była "łodzią podwodną". Chcieli nią dopłynąć do wolności. Socjolog Paweł Śpiewak w 1982 roku spotkał Halinę Bortnowską. Ta spytała, czy nie słyszał o dziennikarzu, który mógłby odnowić miesięcznik "Powściągliwość i Praca". Słyszał: był nim jego brat Jan, pozostający bez zajęcia po sławetnych weryfikacjach dziennikarzy. Z kolei Jan Dworak zaproponował Antoniemu Pawlakowi ryczałt za prowadzenie działu poetyckiego. I tak stopniowo tworzył się zespół ludzi, którzy pod kierunkiem redaktora naczelnego ks.bp. Jana Chrapka znaleźli możliwość pisania, pisania prawdy, a i przetrwania. Redakcja - jak wspominają jej ówcześni pracownicy - nieco przypominała Bergmanowski dom, pełen awantur. Znaleźli się w tym miejscu bardzo różni ludzie o diametralnie odmiennych poglądach, co rodziło ogromne napięcia przy niemal każdym podejmowanym temacie. Byli wśród nich ludzie głęboko wierzący, poszukujący, tacy, którzy dopiero poprzez "Powściągliwość i Pracę" znaleźli się w Kościele, i ateiści - przeżywający zresztą dylematy moralne, czy mogą pracować w tego rodzaju piśmie. Przełożony michalitów, ks. Walerian Moroz, nie chciał tego dostrzegać. Widział jedynie ich kompetencje. W 1988 roku zmarł Jan Śpiewak, zastępca naczelnego. Ta przedwczesna śmierć była początkiem końca tamtego zespołu. Wkrótce zresztą nastąpiły zmiany. Prawie wszyscy poszli pracować przy Okrągłym Stole i do powstających czasopism. Ksiądz Chrapek, który pozostał jedynie ze swoją zastępczynią, Ewą Polak, choć szkoda mu było, nie miał jednak żalu. Rozumiał, że skończył się pewien etap w najnowszych dziejach kraju. I cieszył się, kiedy spostrzegł, że ci, którzy wyszli z redakcji "Powściągliwości i Pracy", do swojej nowej pracy wnosili coś niezwykłego. A pismo michalitów oczywiście nie przestało przez to istnieć, ale to już inna historia. Reaktywowanie miesięcznika wspominają jego byli pracownicy i ich przełożeni: ks. bp Jan Chrapek, ks. Walerian Moroz, Paweł Śpiewak, Jan Dworak, Antoni Pawlak, Jacek Żakowski, Elżbieta Hudon-Pieniak, Ewa Polak, Ireneusz Krzemiński i Piotr Matywiecki. Film powstał w 1994 roku, nie był dotąd (14 XII 2001) emitowany.
[www.tvp.com.pl]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj