ŻYDZI WARSZAWY

• Film dokumentalny
• Rok produkcji:
  1997
• 38'

Filmowy portret życia i kultury Żydów Warszawy, od ich osiedlenia się na skarpie wiślanej w XIII wieku, po ostateczną zagładę w 1943 roku. Autor wędruje po mieście, w którym jeszcze na początku XX wieku mieszkało blisko 317 tysięcy Żydów, szukając ich śladów. Dziś trudno je znaleźć, choć naród ten przeżył w Warszawie kilkaset lat. Zburzenie miasta po obu powstaniach - w getcie i warszawskim - prawie całkowicie unicestwiło materialny dorobek społeczności żydowskiej, stanowiącej w przeszłości niemal 40 proc. mieszkańców stolicy. Z najstarszych zapisków wynika, że pierwsi Żydzi osiedlili się w Warszawie w XIII wieku. Stanowili wówczas stuosobową społeczność i już wtedy odgrywali istotną rolę w ekonomicznym rozwoju miasta, obok napływającej stopniowo nad Wisłę polskiej szlachty, kupców ze Wschodu, kolonistów z Niemiec, Rosji, Włoch i Francji. Początkowo mieszkali na ul. Żydowskiej, na Starym Mieście, z czasem budowali domy na Piekarskiej, Piwnej, Rycerskiej i Szerokim Dunaju. W 1483 roku, ze względów ekonomicznych i religijnych, zostali z Warszawy usunięci. Dopiero w drugiej połowie XVIII wieku Rada Nieustająca zezwoliła im osiedlać się w całym województwie mazowieckim. Wrócili więc i do Warszawy. Zawsze stanowili społeczność odrębną. Kurtywowali swoją religię, język, obyczaje i kulturę, jednak czuli się jednocześnie obywatelami Polski, działali we wszystkich dziedzinach życia kraju, walczyli o jego wolność i bronili jej. Na przykład w czasie powstania Kościuszkowskiego wsławił się płk Berek Joselewicz, którego cały niemal pułk poległ w obronie Pragi. Z czasem Żydzi opuścili ciasne Stare Miasto i zasiedlili Muranów, przekształcając tę część stolicy w największe w mieście centrum handlowe i ekonomiczne. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przyczynili się do rozwoju gosdpodarczego i bankowości miasta i kraju. Budowali domy mieszkalne, szkoły i szpitale, a także szosy, koleje, placówki handlowe. Kres warszawskim Żydom położył Holokaust. Daniel Strehlau buduje dokument z kilku części. Poświęca je kolejno historii warszawskich Żydów, rozwojowi ich coraz liczniejszej gminy i udziałowi w życiu miasta, ich życiu religijnemu, imponującym dokonaniom po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, kulturze oraz pracy oświatowej i społecznej, nastawionej nie tylko na wspomaganie najuboższych członków gminy, ale i chrześcijańskich współobywateli stolicy. Opowieść o warszawskich Żydach autor bogato dokumentuje, wykorzystując oprócz obrazów i zdjęć znanych, unikatowe zdjęcia i fragmenty filmów. Tę w większości czarno-białą ikonografię zestawia ze współczesnymi, kolorowymi zdjęciami miejsc utrwalonych na dawnych fotografiach. Przenikającym się obrazom w warstwie dźwiękowej towarzyszy oryginalna muzyka żydowska.
[Źródło: www.tvp.com.pl]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj